‘Het receptje is vanavond klaar, had een totaal andere
betekenis dan de Duitse bezetter kon vermoeden
www.onsbloemendaal.nl
nr. 4 winter 2018
23
Militair apotheker
A.P.W. van der
Ham kort voor het
uitbreken van de
Tweede Wereldoorlog
a het overlijden van mijn vader is de
bedrijfsvoering van de Elswout Apotheek
overgenomen door een landelijke
stichting en is een korte tijd gevestigd
op nummer 337, twee panden verder,
om daarna definitief te verhuizen naar de
Bloemendaalseweg 238, recht tegenover Albert Heijn in
het winkelgebied van Overveen. Maar de naam Elswout
Apotheek is gebleven. Evenals de dienstverlening
voor een gebied van Overveen, de Zijlweg en het
Ramplaankwartier.
Collegiale contacten
In mijn jeugd had mijn vader collegiale contacten
met het dorp Bloemendaal (mevrouw Dibbets),
Aerdenhout (Baruch) en met de apotheek in Santpoort
Zuid (Sanders), op de grens van Bloemendaal Noord.
Bijzonder is dat zowel in Bloemendaal als in Aerdenhout
de apotheek nog steeds in het hetzelfde pand is
gevestigd als voorheen. Collegiaal betekende dat men
om de week voor elkaar waarnam. De Elswout Apotheek
had daarover een vaste afspraak met Bloemendaal. Dat
was geen sinecure. De ‘‘dienstweek' betekende dat de
apotheek zowel voor Overveen als Bloemendaal iedere
avond, nacht en weekeinde bereikbaar moest zijn voor
spoedeisende zorg.
Waarnemen voor Aerdenhout
Mijn ouders waren bevriend met het echtpaar Baruch
van de apotheek in Aerdenhout. Op een kiekje van juni
1940 in Bergen aan Zee staan oom Leo en tante Mabel
Baruch met hun dochtertje samen met mijn moeder,
mijn broer Pim en ik. Leonard Baruch was joods en
moest in de oorlog onderduiken. In die tijd heeft mijn
vader de apotheek in Aerdenhout overeind gehouden.
Veel later kreeg ik een fotoboek in handen met prachtige
sfeerbeelden van de stad Haarlem en omgeving. Die
had Baruch in zijn jonge jaren gemaakt. Na zijn dood
heeft zijn dochter deze geschonken aan de Historische
Werkgroep Haerlem. Marcel Bulte en Wim Post hebben
het boek in 1993 uitgegeven onder de titel Haarlem,
verdwenen stadsbeelden. De Collectie-Baruch. De wereld is
soms kleiner dan je denkt.
Tweede Wereldoorlog
In de oorlog was nachtdienst voor mijn vader een
probleem. Hoewel hij beschikte over een vervalst
paspoort dat hem te oud maakte voor de verplichte
werkdienst (Arbeitseinsatz) in Duitsland, vertrouwde
hij daar toch niet op. Bovendien was hij betrokken bij
de illegaliteit. Daarom had hij in 1943 voor zichzelf
en mogelijk een tweede persoon een schuilplaats
laten maken in de liftschacht tussen de apotheek en
de spoelkelder. De schuilplaats werd afgesloten door
een enorme medicijnkast, die je kon verschuiven.
Dat is een aantal malen gebeurd. Wanneer er in de
nacht aan de deur werd gebeld, gingen mijn moeder
en hij samen naar beneden, hij verdween achter de
medicijnkast, waarna mijn moeder de apotheekdeur
opende. Als de kust veilig was, kwam hij uit de
schuilplaats om de farmaceutische zorg te verlenen
Meer dan twee jaar maakte hij zo zijn beroepscode
waar. Overigens was de Elswout Apotheek in de oorlog
ook een communicatiecentrum voor de illegaliteit
in Bloemendaal. De apotheek had - zelfs voor de
Duitsers - een verzorgend karakter, was daardoor niet
direct verdacht en beschikte over een telefoon die
dag en nacht gebruikt kon worden. Illegale berichten
De telefoon op
handbereik in
de oorlog
N
