Rond 1700 kende Zuid-Afrika
een Bloemendaal en Overveen
I
ORAKELS
www.onsbloemendaal.nl
nr. 4 winter 2019
19
Marius van Nieuwkerk
Deel van de originele oorkonde Van der Stel
Die drie plase Bloemendaal, Kunenburg en Overveen
word duidelik op die kaart aangedui, met die kerk daar
digby.
Boerenopstand
Begin 1700 kwam een groep ervaren en gelovige boeren
in opstand tegen de, volgens hen, door en door corrupte
gouverneur Willem Adriaan van der Stel. Zij lieten door
Adam Tas een klaagschrift over deze wantoestand opstellen,
gericht aan de Heren Zeventien van de VOC in Amsterdam.
Deze brief werd aan boord gesmokkeld van een schip en
bij de VOC in Amsterdam bezorgd. Toen de gouverneur van
Zuid-Afrika daarachter kwam waren de rapen gaar. Negen
boeren werden door hem aangeklaagd, onder wie drie
Hugenoten. De meesten kenden elkaar via de kerk en het
werk. Niet alleen Cornelis van Nieuwkerk behoorde tot hen,
maar ook een zekere Marten (Maarten) van Staden en ene
Willem Schalk van Zijl. De Negen gedaagden weigerden
tot ‘inkeer' te komen en werden ‘gedwongen de wildernis
in te gaan'. Uiteindelijk werd de gouverneur door de VOC
ontslagen en konden de boeren terugkeren.
Pastorale boetiekervaring
Vandaag de dag ligt op het gebied van de boerderij het
Paddabult Country House, ‘omgeven door weelderige
wijngaarden met het Boland-gebergte op de achtergrond.
Het House biedt een ‘pastorale boetiekervaring”, aldus een
lokale bron.
Bloemendal en Overveen
Marten van Staden is in 1636 geboren in Haarlem. Hij werd
hovenier, aanvankelijk waarschijnlijk rond Haarlem en
later in Doorn bij het ‘Huys Doorn', waar hij ook ter kerke
ging met de familie van de schrijver van dit artikel. In 1685
besloot Van Staden om met zijn gezin te emigreren naar
Zuid-Afrika. Aan Marten wordt in het Simondiumdistrict
van Drakenstein (nu Paarl) landbouwgrond toegekend.
Eerst een plase (boerenbedrijf) van ongeveer vijftig hectare
dat hij ‘Bloemendal' noemde en later een parallelle plek
die ‘Overveen' ging heten. Opvallende plaatsnamen, die
natuurlijk verwijzen naar de geboortegrond van Marten.
Een jaar na zijn overlijden (1716) kwamen de twee plasen in
handen van Willem Schalk van Zijl die het tussenliggende
Kunnenberg al bezat.
Zie voor meer details
www.mariusvannieuwkerk.com
www.vanstadenfamilie.co.za
aak heb ik met mijn broer, die in Zuid-Afrika
woonde, gesproken over de vraag of de
uitgebreide familie Van Niekerk daar op
enigerlei wijze verwant zou zijn met onze
familie in Nederland. Uit nader onderzoek
bleek dat inderdaad zo te zijn. Cornelis
Gerritzoon van Nieuwkerk uit het agrarische en gelovige
Neerlangbroek bij Doorn kwam in 1671 via de Verenigde
Oost-Indische Compagnie (VOC) in Zuid-Afrika aan en
begon daar een boerenbedrijf. De Zuid-Afrikaanse schrijfster
Marlene van Niekerk noemt hem dichterlijk de ‘oer-Van
Niekerk'.
Foto links: Vandag is die oorsponklike plase meestal onderverdeel en baie name het verlore gegaan. Die enigste aanduiding van
Bloemendal, is op die hek van die plaas Paddabult. Foto rechts: Wijngaard Plaas Bloemendal (Paddabult)
Marius van Nieuwkerk deed onderzoek naar zijn familiegeschiedenis in
Zuid-Afrika en stuitte op een zeventiende-eeuwse Van Niekerk. In dit
stuk beschrijft hij de relatie tussen deze Van Niekerk en de eveneens uit
Nederland geëmigreerde Van Staden die stukken landbouwgrond naar
Bloemendaal en Overveen vernoemde.
11 N'\
- Klucn.
V
H 1MB
fja
Cun
1S, dcw ic oneer Ly ri;1/ en Pptnbttft klöhwrirgc «óf de «Jddrnuü gpbj-
lijiï'iUtM jfirwa Vfritr <JM, W.j. (rtk-
Tfrutir anttu Hritrkwiui Gnilr^terdt Oeflis&Jefx
CMftgve 4W Csd* Jr Hittiaitri ft Mtltri-
lift, a itrztkrr rtftri, itt Jam te K-'trU.
Amocüa Je ftrfMnen rtti
ti Tiï. Hwi trail Xe WW
it Jiwt. fathi tw a
Unaia Fn, üii Jiuiv.
idri SuikiiWdi, Rncïflrin a de Tt^jtIki™ np den
I kill.-,_ltl.L-k
■■■■ij Cl ;r:ii:;l nel:, en. b in tlJ nb J.r.n, iopcnaonbinntndrten
Cilkrit 1c TBrlMivnoi TMt iH E. Jjlh. Militie, dmliie liiirnn de rttS'
V Wkem S
