HIER WOONDE
JEANNE EORTANIER-DE WIT
IN OVERVEEN
L i
www.onsbloemendaal.nl
nr. 1 voorjaar 2020
15
Ter Hoffsteedeweg 26, Overveen
Inge de Wilde
Jeanne Fortanier-de Wit in gesprek met
VVD- kamerlid Mr. Edzo Toxopeus (NHA)
ijna niemand in mijn omgeving
kent nog de naam van Jeanne
Fortanier-de Wit en ook in het
door Els Kloek samengestelde
biografisch woordenboek 1001
vrouwen in de 20ste eeuw (2018)
komt zij niet voor. Een bewijs dat zij uit het
nationaal geheugen is verdwenen. Maar in de
naoorlogse periode was Jeanne Fortanier-de
Wit een zeer bekend en gewaardeerd Tweede
Kamerlid, geprezen om haar deskundigheid en
populair onder haar mede-Kamerleden. Als in
1955 voor de eerste maal een televisiedebat
wordt gevoerd noemt de pers haar de
‘televisiester' van de Kamer.
Een vrouw als lijsttrekker
Vóór de oorlog behoorde Jeanne Fortanier al
tot de veelbelovende jongeren in de Liberale
Staatspartij en in 1946 was zij een van de
initiatiefnemers tot oprichting van de Partij
van de Vrijheid (PvdV). Bij de eerste naoorlogse
Tweede Kamerverkiezingen werd zij zelfs
lijsttrekker. Twee jaar later werd de PvdV
omgevormd tot de Volkspartij voor Vrijheid en
Democratie (VVD) en Fortanier-de Wit maakte
- opnieuw als enige vrouw - deel uit van de
Kamerfractie. Pas in 1955 maakte het tweede
vrouwelijke VVD-kamerlid, Joke Stoffels-van
Haaften, haar entree.
Burgerschapskunde
Jeanne de Wit, geboren in 1907, doorliep de
kweekschool en werkte vóór de oorlog als
onderwijzeres in Rotterdam en Den Haag.
Van 1939-1941 en in 1945-1946 was zij lid
van de Rotterdamse gemeenteraad. Eenmaal
in de Tweede kamer bleef onderwijs haar
aandacht houden. Ze vroeg dringend om
salarisverhoging voor leraren, maakte zich sterk
voor openbaar onderwijs en voor de invoering
van de schoolvakken burgerschapskunde en
Esperanto. Naast onderwijs hield zij zich bezig
met koninkrijkszaken. Ze was van 1956-1958
ondervoorzitter van de vaste commissie voor
overzeese Rijksdelen en in 1957 ging zij met
een parlementaire delegatie naar Suriname. In
haar Tweede Kamertijd was zij ook bestuurslid
van het Prins Bernard Fonds en de Centrale
Vereniging van Openbare Leeszalen.
Emancipatiezaken
Al als jong meisje raakte Jeanne de Wit geïnteresseerd
in de positie van de vrouw na lezing van de
emancipatieroman Hilda van Suylenburg (1897)
van Cécile Goekoop-de Jong van Beek en Donk.
In haar Kamerperiode kwam deze belangstelling
ook tot uitdrukking. In 1949 en 1950 was ze
vertegenwoordigster van het Nederlandse Vrouwen
Comité naar de vierde Algemene Vergadering van
de Verenigde Naties in New York en in 1955 steunde
zij net als alle andere vrouwelijke Kamerleden de
motie-Tendeloo tegen de handelingsonbekwaamheid
van de getrouwde vrouw. Viceminister-president Beel
legde de motie, die met 46 tegen 44 stemmen werd
aangenomen, naast zich neer. Maar in 1956 werd deze
kwestie dankzij minister van Justitie Mr. J. C. van Oven
alsnog geregeld.
Literatuur:
H.J. L. Vonhoff, Liberalen onder één dak. VVD:
50 jaar liberale vereniging (Den Haag 1998).
Staatscommissie Cals-Donner
Na twaalf jaar Kamerlidmaatschap verliet Jeanne
Fortanier in 1958 de Kamer om privéredenen. Zij had
gezondheidsklachten en wilde haar zoon Guillaume
begeleiden in zijn middelbare schoolperiode. In
1966 was deze inmiddels aan zijn rechtenstudie
begonnen en Jeanne Fortanier keerde terug in het
openbare leven. Ze kwam in de Provinciale Staten
van Noord-Holland als opvolger van Hans Gruyters
die overstapte naar D66. In 1967 werd ze lid van
de Staatscommissie Cals-Donner die adviseerde
over herziening van de Grondwet, wat uiteindelijk
tot weinig spectaculaire wijzigingen leidde. Nog
jaren bleef ze daarnaast actief in commissies,
adviesraden en besturen, van de Commissie voor
de Filmkeuring tot de Radio- en Omroepraad,
en van het Algemeen Werkloosheidsfonds tot
de Ziekenfondsraad. Eind jaren zeventig namen
haar activiteiten langzamerhand af. Rond 1970
waren Jeanne en haar man al vertrokken van de
Ter Hoffsteedeweg naar Velsen-Zuid, waar Jeanne
Fortanier in 1993 overleed, haar man een jaar later.
Henk Vonhoff die in 1998 bij het vijftig jarig bestaan
van de VVD het herdenkingsboek Liberalen onder
één dak schreef, wijdde warme en lovende woorden
aan Jeanne Fortanier. Hij noemde haar een eminent
volksvertegenwoordigster en vooruitstrevende
liberaal.
Op de Ter Hoffsteedeweg 26 in Overveen woonde tussen circa 1950
en 1970 het echtpaar Fortanier-de Wit met hun zoon Guillaume.
De heer Fortanier was directeur van het Gewestelijk Arbeidsbureau in
Amsterdam, maar het adres verdient in het bijzonder gememoreerd te
worden vanwege de politieke carrière van zijn vrouw, Jeanne (officieel:
Adriana) Fortanier-de Wit (1907-1993).
B
1
