Honderd Jaar Kennemer Lyceum:
De geschiedenis van een bijzondere school
www.onsbloemendaal.nl
nr. 1 voorjaar 2020
17
Gymnastiekles bij Aelbertsberg met Th. J.H. van 't Lam, 1921
Marie Christine Marres
Neutraal bijzonder
Het Kennemer Lyceum was vanaf de
oprichting een neutraal bijzondere
school. Bijzonder omdat de school
niet, zoals een openbare school, onder
de gemeente of het Rijk viel, maar
onder een bestuur van ouders. Niet
de gemeenteraad maar dit bestuur
benoemde de rector en de leraren.
Voor neutraal werd gekozen omdat
de school niet religieus gekleurd
wilde zijn; leerlingen van alle
gezindten waren welkom. De school
onderscheidde zich in die dagen
eveneens van veel andere scholen,
zoals de rooms-katholieke, doordat
er vanaf het begin sprake was van
gemengd onderwijs: Het Kennemer
was toegankelijk voor zowel jongens
als meisjes. Tegenwoordig noemt men
deze vorm van onderwijs algemeen
bijzonder.
Dr. A. de Vletter
Het oudste lyceum van Nederland was
het Nederlands Lyceum te Den Haag.
Voorafgaand aan de oprichting van
het Kennemer werd advies gevraagd
aan de rector van deze school, prof.
dr. R. Casimir, opvoedkundige en
onderwijsvernieuwer. Hij adviseerde
zijn bezoekers een van zijn leraren
tot rector te benoemen: dr. A. de
Vletter. Deze leraar Nederlands
en geschiedenis was een discipel
van professor Casimir en had zeer
vernieuwende opvattingen over
het onderwijs. In zijn ogen was de
school meer dan een leerfabriek.
Ook algemene ontwikkeling,
culturele ontplooiing en sport
vond hij belangrijk. Hij was geen
voorstander van ‘een klassikale
opzet', noch van huiswerk of het
cijfer- rapport- en overgangssysteem,
en dus zeer geïnteresseerd in
montessorionderwijs. Gedurende
twintig jaar gaf hij op inspirerende
wijze leiding aan de school en zou
het Kennemer Lyceum baanbrekend
zijn op vele terreinen. Via zijn
Mededeelingen Kennemer Lyceum, dat
vanaf 1925 ongeveer iedere twee
maanden verscheen, hield hij de
ouders op de hoogte van het wel en
wee van de school.
Werkweken
Vanaf de oprichting van de school
organiseerde De Vletter veel excursies,
zoals naar het Rijksmuseum van
Oudheden, en op 2 oktober 1930
met de bus naar de Zuiderzeewerken
van ir. Cornelis Lely. Daarnaast
waren er werkweken: de onderbouw
ging kamperen in Lunteren en de
bovenbouw ging naar het vaste
vakantiehuis La Babillarde in de
Ardennen, dat het Kennemer
voor het eerst in 1930 huurde. De
leerlingen moesten zelf in het Frans
boodschappen doen en inleidingen
houden over ter plekke bestudeerde
onderwerpen. Het doel van de
werkweken was de leerlingen te leren
zich ook buiten het schoolgebouw
te kunnen voegen in een ordelijke,
beschaafde gemeenschap. Voor
Tennisbanen
Bij een moderne school behoorde
volgens De Vletter ook sport. Aan het
Stoopplein was in 1928 een geweldig
sportcomplex aangelegd waar de
leerlingen bijna alle takken van sport
beoefenden: 's winters voetbal, hockey
en zwemmen (in Stoop's Bad) en
's zomers atletiek, cricket, zwemmen
en tennis. De tennisbanen waren door
de school zelf gefinancierd en werden
buiten schooltijden verhuurd.
Ook baanbrekend was het KIHO,
Kennemer Instituut voor Hoofdelijk
Onderwijs, opgericht in 1926 om
kinderen met gezondheids- of
leerproblemen, die het gewone
middelbaar onderwijs niet konden
volgen, in een voor hen geschikt
tempo, volgens voor hen geschikte
methoden op school te onderwijzen.
Later werd dit het AVIO (Algemeen
Voorgezet Individueel Onderwijs).
Deze kinderen namen deel aan alle
bijeenkomsten van de school, maar
werden individueel begeleid, ook door
een schoolpsycholoog, destijds uniek
voor een Nederlandse school. Na de
Tweede Wereldoorlog zou het AVIO
zeer belangrijk zijn voor kinderen die
na hun repatriëring vanuit Indië op
het Kennemer kwamen. Dit dankzij
een boekje dat De Vletter eerder
had samengesteld, getiteld Over
Bloemendaal en het onderwijs aldaar,
en dat in 2750 exemplaren was
verspreid in Nederlands-Indië, om de
school onder de aandacht te brengen
van ouders van potentiële leerlingen
aldaar. In 1946 en '47 werden deze
kinderen liefdevol ontvangen door
De Vletter: ‘al moesten ze op de
de culturele vorming werden er
concerten en voordrachten op school
gehouden. Een indrukwekkende lijst
met namen van musici, cabaretiers,
politici, kunstenaars, sporters en
ondernemers die de school in de loop
der jaren bezochten, is als bijlage
opgenomen.
et boek is ingedeeld
per decennium,
van 1920 tot 2016
en in elk hoofdstuk
staan de (onderwijs)
ontwikkelingen
beschreven, anekdotes, leraren
die zijn overleden en (later)
beroemde leerlingen die de school
bezochten; dit alles aangevuld met
veel beeldmateriaal, waaronder
tekeningen en ontwerpen van
Anton Pieck, tekenleraar op het
Kennemer van 1920 tot 1960. Ook
het schoolgebouw zelf, ontworpen
door Eduard Cuypers, komt uitgebreid
aan bod: van bouwtekeningen en
beschrijvingen van alle kunstwerken
in het gebouw, tot de ontruimingen
tijdens de oorlog, en de vele
verbouwingen en uitbreidingen
daarna. Minister Slob schreef het
voorwoord.
In april 2020 viert het Kennemer Lyceum het honderdjarig bestaan.
Ter gelegenheid hiervan is op 10 februari jongstleden het standaardwerk
Honderd Jaar Kennemer Lyceum: De geschiedenis van een bijzondere school,
geschreven door oud-leraar Engels, conrector en archivaris Guido
van Rijn. De intrigerende geschiedenis van de school is in dit boek
in al zijn facetten beschreven en in beeld gebracht, beginnend bij de
onderwijsvernieuwingen van de inspirerende eerste rector De Vletter,
via de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog, de woelige jaren
zestig en zeventig tot de aanpassingen aan de moderne tijd.
‘Ik geloof dan ook dat men De Vletter moet nemen als een geheel,
het negatieve van het positieve aftrekken en als er dan genoeg
overblijft, tevreden zijn. De resultaten pleiten voor hem’
ft
H
