Zoekplaatje 12
OproepReactieMededelingen
Reactie op het artikel over John van Hoolwerff
Godfried Bomans herleeft in Bloemendaal
www.onsbloemendaal.nl
www.onsbloemendaal.nl
32
nr. 2 zomer 2020
nr. 2 zomer 2020
33
Frits van der Veldt
Bij het artikel over John van Hoolwerff in
Bennebroek, Voorjaarsnummer 2020, ontvingen wij
enkele kanttekeningen door Jhr. L.D.A.E. Rutgers van
Rozenburg in Bloemendaal.
Stichting TijdSparen Bloemendaal wil het contact
tussen jongeren en ouderen in Bloemendaal
bevorderen. In dit kader is een projectplan ontstaan
rond Godfried Bomans. Volgend jaar is het namelijk
50 jaar geleden dat de markante schrijver Godfried
Bomans in Bloemendaal is overleden. TijdSparen
De familie Rutgers is medio 16e eeuw vanuit
Antwerpen vertrokken, en heeft zich via Keulen in
Holland gevestigd. Enkele leden trokken rond 1595
eerst naar Haarlem, maar voegden zich een paar jaar
later bij de rest van de familie in Amsterdam. In het
artikel werd een onjuist migratietraject beschreven.
David Rutgers (1629-1707) was een Amsterdamse
koopman en fabrikant van zijde en fluweel die in
1697 door de Habsburgse keizer van het Roomse Rijk
Leopold I in de Rijksadelstand werd verheven. Op dat
moment werd ‘van Rozenburg' aan de familienaam
toegevoegd. Deze adellijke verheffing werd David
verleend vanwege zijn inzet voor de opvang van
doopsgezinde vluchtelingen (vaak wevers) die
vervolgd werden in de Rijnlandse Palts.
De familie bleef zich echter Rutgers noemen totdat
twee nazaten, Louis en Leonard, in 1816 in de
Nederlandse adel werden ingelijfd en niet verheven,
zoals het artikel aangaf. De nakomelingen van deze
heren voerden sindsdien het predikaat jonkheer
of jonkvrouw. De Carel August in het artikel is een
kleinzoon van Louis Rutgers (1764-1839).
Naar aanleiding van het artikel wordt nog nader
onderzoek gedaan en is er correspondentie met
direct betrokkenen.
Veruit de meest uitvoerige reacties op het vorige
zoekplaatje kwamen van Wim Burggraaf uit
Bloemendaal en Antoinette Schrader-Kleijn uit Haarlem.
Alle inzenders vermeldden overigens eensgezind dat
de getoonde afbeelding de historische boerderij Bosch
en Landzicht laat zien, gelegen bij de rotonde (vanouds
staat deze kruising bekend als de Viersprong) van de
Boekenroodeweg, Oosterduinweg en de doorgaande
Zandvoorterweg in Aerdenhout. Oorspronkelijk
behoorde deze 18de-eeuwse pachtboerderij bij
de buitenplaats Boekenroode en werd de bewuste
‘huismanswoning' in 1752 in opdracht van de
toenmalige eigenaresse van Boekenroode, mevrouw
Esther Elisabeth van den Bempden-Tulp (1678-1769)
gebouwd op de plek waar al eerder een boerderij had
gestaan. Nadien kwam de boerderij in eigendom van
de Amsterdamse koopman Hendrik Jacob Koenen
(1765-1808) die ook het gelijknamige buitenverblijf en
de tegenoverstaande oude herberg d'Haringbuys in
bezit had. De boerenhoeve zou daarna nog meerdere
malen in andere handen overgaan. Na het overlijden
van de laatste bewoners raakte de boerderij in de
tweede helft van de vorige eeuw echter buiten gebruik
en stond zelfs een aantal keren op de nominatie om te
worden gesloopt, ware het niet dat krakers in de jaren
tachtig daar hun intrek hadden genomen en zodoende
definitieve afbraak van dit monumentale pand wisten te
voorkomen.
Uiteindelijk werd eind jaren negentig overgegaan tot
een grootschalige inpandige verbouwing, waarbij
het pand in drie afzonderlijke luxe wooneenheden
werd opgesplitst, waarvan er later twee weer zijn
samengevoegd. Bij de restauratie van de buitengevels
zijn diverse kenmerkende details, zoals de
roedeverdeling van sommige ramen, de vensterluiken,
de muurankers, de grote dubbele darsdeur aan de
zijkant en de schuine strek of (boeren)vlechtingen in
het metselwerk van de topgevel bewaard gebleven.
Een ander opmerkelijk detail dat intact is gelaten, is
de hoge zwart-wit geschilderde plint die op enkele
plaatsen wordt onderbroken door een luik naar de
onderliggende melkkelder waar vroeger de boter
werd bereid. De ambachtelijke bereiding van boter
vergde veel ruimte, want de benodigde melk werd in
grote platte schalen - de melkaden of melkmouwen -
neergezet om op te romen. De melk kwam dan tot rust
waardoor de roomdeeltjes kwamen bovendrijven. Als
de melk voldoende was opgeroomd werd de room eraf
geschept en tot boter gekarnd. Omdat dit proces het
beste verloopt in een koele ruimte, vond dat plaats in
de kelder. Om die koel te houden werden 's nachts de
luiken van de glasloze vensters opengezet. Overdag
werden ze weer gesloten om de warmte van de dag
buiten te houden. Voor een optimale isolatie van de
Boven: de topgevel met de zogeheten schuine strek of (boeren)
vlechtingen in het metselwerk. Onder: de geschilderde plint met
halverwege een ventilatieluik van de onderliggende melkkelder.
In 1975 werd de boerderij door de toenmalige
Rijksdienst voor de Monumentenzorg (RDMZ) in Zeist,
thans de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) in
Amersfoort, als rijksmonument aangewezen. Volgens
een uiterst summiere redengevende omschrijving
geldt de boerderij als een fraai voorbeeld van een groot
langhuis- of hallenhuistype met statige topgevel onder
een rieten kap. Vooral dankzij de ingrijpende restauratie
van deze karakteristieke boerderij is een uniek stukje
Aerdenhout bijtijds van de ondergang gered en zal
hopelijk nog vele generatieslang voor de toekomst
behouden blijven.
kelder paste men vaak een systeem met binnen- en
buitenluiken toe. Bovendien was iedere vensteropening
uit voorzorg voorzien van één of meerdere ijzeren
spijlen om nachtelijke indringers te weren. Alleen de
hoog opgaande iepen op de eerder afgebeelde foto zijn
in de loop der jaren verdwenen en na voltooiing van de
restauratie alsnog vervangen door een reeks leilinden.
Bloemendaal ziet dit herdenkingsjaar als een mooie
aanleiding om jongeren meer bekend te maken met
het literaire en kunstzinnige erfgoed van Godfried
Bomans. Bovendien willen we ouderen vragen hun
waardevolle herinneringen aan Godfried Bomans
met jongeren te delen. Daarom zijn wij op zoek naar
oudere Bloemendalers die Godfried
Bomans hebben gekend, direct
of indirect, en die hun verhaal wel
met jongeren willen vertellen. Deze
interviews worden de komende
tijd gepland. Vindt u het leuk om
hieraan mee te werken of heeft u
nog andere suggesties? Laat ons dit
weten door een email te sturen aan
Annette@tijdsparen.org of te bellen
met 0647239191.
