Verzet in Bloemendaal
De Wehrmacht was alom aanwezig
www.onsbloemendaal.nl
nr. 2 zomer 2020
11
XVfXMfcX Velp IS.8,1944
in Auftrage
Gert Jan van Setten
www.onsbloemendaal.nl
10
nr. 2 zomer 2020
Een van de vele vervalste papieren uit het archief van Cees de Jong waarover hij in de oorlog beschikte om niet tegen de lamp te lopen.
Onlangs zijn twee boeken verschenen over Bloemendaal in oorlogstijd.
Verzet in Bloemendaal, door Charles Coster van Voorhout en Hans
n beide boeken
wordt in meer
of mindere mate
aandacht besteed
aan de bekende
thema's uit de
oorlogsgeschiedenis van onze
gemeente, tegen de achtergrond
van de gebeurtenissen in
Nederland en het verloop van
de Tweede Wereldoorlog. De
aanwezigheid van de bezetter
werd in Bloemendaal sterker
gevoeld dan in de meeste andere
gemeenten. Door de ligging aan
de kust werd het grondgebied
een schakel in de Atlantikwall. De
Wehrmacht was alom aanwezig en
manifesteerde zich onder meer in
de confiscatie van veel gebouwen.
In de laatste fase van de oorlog
werden lanceerinrichtingen voor
V1- en V2-wapens ingericht en
werd een groot gedeelte van de
Bloemendaalse bebouwde kom
op last van de Duitsers ontruimd.
De dieptepunten van deze akelige
periode ontbreken in geen van
beide boeken: de represailles en
executies, het hartverscheurende
lot van het joodse vondelingetje
'Remi', de 'Sinterklaasrazzia' en de
'hel van Rees', de hongerwinter,
het vergissingsbombardement
op de Duinwijckweg. Ook de
hoogtepunten vinden we in beide
boeken terug: de 'Muzenforum'-
concerten van het 'Hongaarse
Strijkkwartet' in Aerdenhout,
de vlucht van veel Duitsers
en NSB'ers op 'Dolle Dinsdag',
de voedseldroppings, en dan
eindelijk: de Bevrijding!
Verzet
En dan natuurlijk het verzet, het
belangrijkste thema van Verzet in
Bloemendaal, maar ook prominent
in Bloemendaal 1940 - 1945.
In beide boeken ligt daar een
familierelatie aan ten grondslag.
De ondertitel van het eerste
boek luidt: 'Cees de Jong en zijn
vrienden in de oorlog', een beetje
misleidend want het boek gaat
over veel meer. De lotgevallen van
de hoofdpersoon vormen daarin
een Leitmotiv, maar dat is hier
en daar aan de dunne kant. Het
initiatief tot deze publicatie ging
uit van Jan de Jong, zoon van Cees
en de huidige bewoner van het
landgoed Schapenduinen, een van
de brandpunten van het verzet in
Bloemendaal.
Carin van Riessen is de achternicht
van een andere verzetsstrijder.
Henk (later prof. dr. ir.) van
Riessen werd in 1911 geboren
in Bloemendaal als zoon van
een groentehandelaar. Hij
studeerde elektrotechniek
aan de TH in Delft en werd
praeses van de gereformeerde
studentenvereniging SSR aldaar.
Van Riessen was niet alleen
rechtzinnig gereformeerd, maar
ook een overtuigd aanhanger
van de Antirevolutionaire Partij.
Vanuit die achtergrond sloot hij
zich aan bij de uit die stroming
voortgekomen verzetsbeweging.
Deze organiseerde zich in 1943
in de Landelijke Organisatie voor
hulp aan onderduikers (de 'L.O.')
en de Landelijke Knokploegen
('L.K.P'). Ook het illegale blad
Trouw, in januari 1943 opgericht in
het huis van Gezina van der Molen
aan de Aerdenhoutse Klapheklaan,
was een voortbrengsel van deze
beweging. Henk van Riessen trad
op als leider van de L.O. in Zuid-
Holland. Hij werd gearresteerd,
maar wist zich vrij te praten, en
werd in oktober 1944 landelijk
voorzitter van de L.O. Principieel
als hij was, droeg hij er in
belangrijke mate toe bij dat de
L.O. en de L.K.P. vasthielden aan de
antirevolutionaire beginselen.
Tegendeel
Cees de Jong was als verzetsman
in zijn stijl en aanpak het
tegendeel van Henk van Riessen.
Zijn heldhaftige daden werden
niet geïnspireerd door religieuze
of politieke principes, en een
landelijke rol heeft hij nooit
geambieerd. Cees was een
vrijbuiter. Toen de Duitsers het
land binnenvielen was hij als
eenvoudig infanterist gelegerd
in Zuid-Limburg. Vandaar wist
hij op de fiets het ouderlijk
huis aan de Brederodelaan in
Bloemendaal te bereiken. Hij
ging als 'spoorstudent' economie
studeren in Amsterdam, en
rolde min of meer argeloos het
verzet in. Hij en een paar andere
'jonge honden', waaronder
een aantal schoolvrienden
van het Kennemer Lyceum,
sloten zich aaneen tot een
verzetsgroepje, dat aanvankelijk
nogal roekeloos tekeer ging.
De broers Kees en Wim Bierens
de Haan maakten daar ook
deel van uit. Hun ouderlijk huis,
Schapenduinen, werd een haard
van verzetsactiviteiten. Dat huis
leende zich daar goed voor, met
zijn doolhof aan kamers, nissen en
zolders en vele bijgebouwen.
Later ging de overdaad aan
bravoure ervan af, en dat is zeker
ook een verdienste van Cees
geweest. Hij was niet zozeer een
onverschrokken vechtjas, maar
een buitengewoon handige
ritselaar en netwerker, de man die
overal zijn contacten had en alles
en iedereen bij elkaar bracht. Een
aardige, goedlachse jongen moet
hij geweest zijn, op wie nooit
vergeefs een beroep gedaan werd.
Een mooie getuigenis daarvoor
is die van zijn buurmeisje Helene
Nolthenius, later bekend als
letterkundige en hoogleraar in
de muziekgeschiedenis. In hun
huis verbleven onderduikers,
die werden opgepakt. Haar
vader, leraar klassieke talen
OER BEFËHLSHABER
BESCHEIMIQÏÏNG
Hiermit bestatigen wir,da£J;
Cornells de J O K G
GLB.2412.1919 in BloemendaalFwohnhaf t :Bloec;eadaal Brede-
rodelasnBS beim Refer at IV B 4 als Vertrauensmann beschaf-
tigt 1st.
Samtliche '.ïehrmachts-und poliEeinianststellen werden gebe-
ten,ihu ungeliindert passieren zu lassen und Ihm gegf.
Schutz und. Hilfe zu gewahren
Hoffmann, is een recente publicatie die op alle Bloemendaalse adressen
bezorgd is. Bloemendaal 1940 - 1945; Feiten en Verhalen, door Carin van
Riessen, is een heruitgave van een in 1995 verschenen publicatie. Ook in
dat boek ligt een sterk accent op het verzet tegen de Duitse overheerser.
Op dat punt vullen de twee boeken elkaar goed aan.
I
DER SlCHERHEITSPOUZEi UNO DES SD
lUft tNS ItUTZTEH NISOÉRLANtHJCHEH CüïlïTÉ
