www.onsbloemendaal.nl
www.onsbloemendaal.nl
24
nr. 3 najaar 2020
nr. 3 najaar 2020
25
Foto t.g.v. het 25-jarig huwelijk van Wytze Voerman en Giltje
Schepenaar op 18 mei 1937; op de achterste rij v.l.n.r. Auke, Bep
Groeneveld (verloofde van Bote) en Bote; tweede rij v.l.n.r. Leny
Timmers (verloofde van Jan), Wytze, Janny, Giltje en Jan; op de
voorgrond Willy (Peter Voortman)
Het politiebureau aan de Korte Zijlweg met rechts het raadhuis
van Zocher; beide gebouwen zijn in 1937 gesloopt. (Uit het cahier
van Wytze Voerman; Collectie Nood-Hollands Archief)
Bezetting en vervroegd pensioen
Het zijn ook voor Wytze Voerman aan het slot
van zijn loopbaan bewogen jaren geweest: de
Duitse inval op 10 mei 1940, het ontslag van zijn
hoogste baas, burgemeester Jhr. mr. C.J.A. den
Tex in september 1941 door Rijkscommissaris
Seyss-Inquart, en in november 1941 het daarop
volgende aantreden van NSB-burgemeester J.W.
Zigeler, benoemd door de secretaris-generaal van
het Ministerie van Binnenlandse Zaken, mr. dr. K.J.
Frederiks. De vijf loodzware jaren van de Duitse
bezetting voor het politiekorps van Bloemendaal,
waarin natuurlijk vreselijke opdrachten van NSB-
burgemeester Zigeler en de Duitse bezetter
moeten worden uitgevoerd, worden een maand
voor de bevrijding nog extra zwaar door een
nooit opgeloste aanslag. Op 3 april 1945 wordt
collega-politieman Bikkel voor het politiebureau
in Overveen doodgeschoten, waarbij diens collega
Van de Pavert gewond raakt. Van de Pavert verklaart
dat ze zijn beschoten door een SS-er in uniform.
Na de bevrijding keert burgemeester Den Tex op
7 mei 1945 terug in de gemeente Bloemendaal.
Zijn ‘dienders' vormen bij het gemeentehuis een
erehaag voor hun baas. Daarna gaat het allemaal
snel. Wytze wordt in de loop van 1945 gevraagd
zijn herinneringen op te schrijven en gaat aan
de slag. In december 1947 wordt Wytze's zoon,
Jan Voerman, benoemd tot ‘Hoofd-Inspecteur
van Politie-Corpschef' van het Bloemendaalse
politiekorps en dus tot superieur van zijn vader.
ytze Voerman sluit zijn verhaal
over zijn 27-jarige loopbaan
in Bloemendaal af met het
zelfvertrouwen een politieman
eigen. De slotregel van
zijn cahier luidt: ‘Hiermede
beëindig ik mijn herinneringen
en meen aan het verlangen
van de gemeente Bloemendaal te hebben voldaan.'
In februari 1948 zet hij zijn handtekening onder de
op het gemeentehuis uitgetypte versie, die volgens
het door gemeentearchivaris Marie Nierhoff
bedachte stramien 36 geheel vol getypte bladzijden
bevat. Papier is vlak na de bezetting nog schaars,
dus moet elk velletje efficiënt gebruikt worden,
zal Marie gedacht hebben. Kennelijk is het dunne
lichtblauwe karton voor de omslag van de ‘Blauwe
cahiers' niet meer te verkrijgen en moet het cahier
van Wytze het begin 1948 doen met een kaft van
bruin karton. Wytze heeft aan zijn werkstuk een
glasheldere titel gegeven: Herinneringen van een
politieman over de jaren 1920 t/m 1947 door de
oud-brigadier W. Voerman. De klus is geklaard en
niet alleen deze.
Jan vindt het geen goed idee dat zijn vader zijn
ondergeschikte wordt en spreekt met burgemeester
Den Tex en Wytze af dat zijn vader met vervroegd
pensioen gaat. Een maand later is het al zover. In
januari 1948 neemt Wytze Voerman op 59-jarige
leeftijd na 27 jaar trouwe dienst afscheid van het
korps samen met drie collega's. Weer een maand
later, in februari 1948, verschijnt zijn cahier met al zijn
herinneringen aan zijn lange loopbaan.
Geen Brabander maar een Fries
Wytze Voerman is een echte Fries, al zal hij er na zijn
vertrek in 1920 naar Bloemendaal nooit meer wonen.
Uit zijn cahier blijkt dat echter nergens omdat hij
in de titel en bij de ondertekening zichzelf naar het
gebruik van die tijd aanduidt als W. Voerman. Verder
gaat zijn relaas natuurlijk over Bloemendaal en niet
over Friesland. Maar uit de mond van burgemeester
Den Tex laat hij het de lezer van het cahier toch
even weten. In 1931 was burgemeester Jhr. A. Bas
Backer na 24 jaar opgevolgd door burgemeester
Jhr. Den Tex. Deze laat bij de kennismaking met het
korps weten dat hij hoopt binnen twee maanden
het veertig man sterke politiepersoneel te kennen.
Met ingehouden trots meldt Wytze Voerman in zijn
cahier dat het bij hem niet zo lang duurde. Twee
dagen na de kennismaking komt hij de burgemeester
bij het strand tegen, die hem - aldus Voerman - het
volgende toevoegt: ‘Ik heb je voor een Brabander
aangezien, doch je komt uit Friesland en bent
geboren te Tzum.' Typerend voor de verhouding
tussen de burgemeester en de -in die tijd- mannen
van ‘zijn' gemeentepolitie. De burgemeester uit die
tijd kent zijn korps, dat nog omvangrijk is. Dat de ene
jonkheer de andere opvolgt is trouwens ook typerend
Het op 18 september 1937 officieel in gebruik genomen politiebureau aan de Bloemendaalseweg, hoek Tetterodeweg.
Tegenwoordig is hier Albert Heijn gevestigd. (Uit het cahier van Wytze Voerman; Collectie Nood-Hollands Archief)
Levensloop en loopbaan
De burgemeester had het goed. Wytze Voerman
zag op 24 mei 1888 in het dorpje Tzum, gemeente
Franekeradeel, in het noord-westen van Friesland het
levenslicht, als zoon van loonarbeider Bote Voerman
en Tjaltje Dijkstra. Als hij 23 jaar oud op 18 mei 1912 in
de naastgelegen gemeente Barradeel trouwt met de
26-jarige Giltje Schepenaar, geboren in Oostbierum,
gemeente Barradeel, geeft hij net als zijn vader
als beroep ‘arbeider' op. Misschien wel werkeloos
arbeider, want het zijn na de grote Landbouwcrisis
economisch nog steeds zware tijden in Friesland. Veel
Friezen emigreren naar de VS en Canada of vertrekken
naar Noord- of Zuid-Holland. Als Wytze hoort dat er
een vacature is bij de politie in Delft, springt hij op
de fiets, trapt twee dagen stevig door, arriveert in
Delft en heeft de volgende dag op 28 december 1912
een sollicitatiegesprek. Op 1 januari 1913 begint hij
in de gemeente Delft als politieagent 3e klasse. De
terugkeer naar Friesland is er ook snel: op 1 januari
1915 de benoeming tot politieagent 2e klasse in
Sneek gevolgd door de aanstelling op 1 juli 1919
als veldwachter te Marrum, gemeente Ferweradeel.
Omdat deze functie niet bevalt is het vertrek uit
Friesland er ook weer snel: op 1 december 1920 wordt
Wytze Voerman benoemd als agent van politie 2e
klasse in de gemeente Bloemendaal. Hij zal er zijn
verdere (lange) leven blijven.
voor die tijd: de Nederlandse adel levert nog veel
gezagdragers in het openbaar bestuur. Den Tex zou
overigens - de jaren van de bezetting meegerekend -
bijna 23 jaar burgemeester van Bloemendaal blijven.
Bijna net zo lang als Bas Backer, van 1931 tot 1954.
Dat is in ieder geval niet meer van deze tijd.
W
