op Elswout
De familie Romswinckel
J
1
«iBWM
www.onsbloemendaal.nl
nr. 3 najaar 2020
29
Wim Post
Jan Janszoon
Pas in 1718 wordt door Jan en Willem Hendrik van
Marselis, als erfgenamen van hun vader Jan van Marselis
en van hun broer Hendrik Tilt van Marselis, de hofstede
Elswout met een grootte van 12 morgen en 350 roeden
aan hem opgedragen volgens de omschrijving bij de
veiling van 19 februari 1703. Verder worden nog aan
Romswinckel getransporteerd: de duinen, wildernissen,
landerijen, warmoeslanden, lanen, plantagiën, wegen
en wateringen, de zandvaart met de daarnaast gelegen
weg tot in de Houtvaart, en al het andere, destijds
door Romswinckel in veiling gekocht. Tenslotte horen
bij de koop ook de zanderijen en het recht dat de
verkopers hebben met betrekking tot de zanderskolk
(Brouwerskolk) van de stad Haarlem. De koopsom van
Abraham Romswinckel (1657- 1738)
Vier van de vijf erfgenamen van Jan Romswinckel jr.
verkopen in openbare veiling van 3 juni 1720 hun
aandeel in Elswout aan de vijfde erfgenaam, Abraham
Romswinckel (1657-1738), een broer van Jan sr..
Elswout wordt dan omschreven als: Een hofstede met
sijn huijsinge, stallinge, oranjehuijs, koets en
tuijnmanswoning, plantagien en landerijen, genaemd
Elswout met zijn cingels, slooten en vijvers, de duinen,
wildernissen, landerijen, weylanden, warmoeslanden,
laanen, plantagien, wegen en wateringen alsmede de
Santvaert met de weg daarneevens tot in de Houtvaart
met de pacht van de Volmeer en Dalenberg in de
grafelijkheids duinen en het land bij de Brouwerskolck,
totaal groot 119 morgen 113 roeden (ca. 100 ha)
uitgezonderd het laentje van de hofstede (Duinvliet) van
Claude Louis de Seurmont tot bij de quackel of bruggetje
leggende aan de Santvaert.
Net als in 1703 blijft een gedeelte buiten de koop,
onder andere: 'Al de beelden met hunne voeten of
pedestallen voor zoveel die er nog sijn mitsgaders de
kamerbehangsels met de geschilderde schoorsteen
stukken. Maar de taxis staande agter de stal en koetshuys
als mede bij 't sluisje sijn en blijve buyten deese verkoop'.
Wapenschild van Abraham
Romswinckel uit 1731
dit alles bedraagt nu 51.600 gulden.
Daarmee lag de prijs een stuk hoger
dan waarvoor Jan Romswinckel sr.
Elswout in 1703 had gekocht. Mogelijk
werden de kooppenningen destijds door
de voortijdige dood van Romswinckel sr. niet
voldaan en bleef dit bedrag staan ten gunste van
de erfgenamen van Marselis. In 1718 wordt deze zaak
tenslotte geregeld. Jan Romswinckel moet goed bekend
zijn geweest in het Bloemendaalse, want sinds 1698
was hij eigenaar van de veertien morgen grote hofstede
Leyduin bij Vogelenzang. Die had hij een jaar voor
de koop van Elswout verkocht aan de Amsterdamse
koopman en regent Adriaan Nicolaaszoon van Loon,
wonende aan de Gouden Bocht van de Herengracht
te Amsterdam In 1718 ziet Jan Romswinckel Janszoon
jr. bovendien kans Elswout te vergroten door van
Johan Danser, koopman te Amsterdam, de hofstede
Elswoutshoek te kopen. Daarmee werd Elswoutshoek
onderdeel van Elswout. Een jaar later, op 14 juli 1719
stierf Jan Romswinckel jr. zonder vrouw of kinderen,
waardoor Elswout toeviel aan andere familieleden.
p 19 februari 1703
vindt namens de
erfgenamen van Jan
van Marselis (1641
1702), zoon van Gabriel
Marselis (1609-1673), te
Amsterdam de veiling plaats van de buitenplaats
Elswout. Jan Romswinckel sr. (1652-1703), agent van de
koning van Pruisen te Amsterdam en schoonzoon van
de overleden Jan van Marselis, brengt het hoogste
bod uit en wordt voor 28.600 gulden de eigenaar.
Hij is de weduwnaar van de in 1692 vroeg overleden
Isabella Maria van Marselis (1669-1692) dochter van
Jan van Marselis. Zij was slechts 23 jaar oud geworden.
De Romswinckels stamden af van Ds. Johan
Romswinckel, die in 1648 omwille van het geloof
uit Mühlheim bij Keulen was uitgeweken en in Lisse
predikant werd. Zijn zoons en kleinzoons maakten in
Amsterdam fortuin met de handel op het oostelijke
Middellandse Zeegebied, maar vooral op Rusland.
Zo kwamen zij ook in contact met de gebroeders
Marselis, die eveneens actief waren in Rusland. Zoon
Matthijs (1647 - 1719) verwierf in 1693 de buitenplaats
Ruygenhof aan de Vecht. Jan kon niet achterblijven en
overtrof zijn broer met de aankoop van Elswout. Hij
heeft daar maar kort van kunnen genieten. Nog geen
vijf maanden later, op 3 juli 1703, overleed hij en werd in
de Nieuwe Kerk te Amsterdam begraven.
Zijn huwelijk met Isabella was kinderloos gebleven en
zijn gelijknamige neef, Jan Romswinckel Janszoon, kreeg
het genot en het gebruik van de buitenplaats Elswout.
Wie kent niet de luisterrijke 85 hectaren grote buitenplaats Elswout bij
Overveen? Gedurende bijna vier eeuwen was het een plaats waar
welgestelden uit Haarlem en Amsterdam de zomers doorbrachten.
Elswout is gesticht in 1633 en talrijk zijn de publicaties over de reeks
bewoners en eigenaars. Alleen over de periode van 1703 tot 1781, toen
de familie Romswinckel de buitenplaats in eigendom had, is weinig
geschreven. Tot nu toe.
Close-up van de buitenplaats Elswout. Schilderij door Jan van der Heyden circa 1660. In vogelvlucht zien we van onder naar boven:
het dak van het bestaande stalgebouw, het pad naar het tweede poortgebouw met daarachter het herenhuis en de duinen. (Frans Hals
Museum)
I
_J 'ibnfhirrn
Hikti ;j
-
■Sr<
O
- 7 J t~-
Y r .''TïfArjjh«
w i
t
