Zij was de grote Nederlandse vrouwenfiguur in de beweging en
ze geloofde heilig in de idealen van de Russische revolutie
atesiOÏD
www.onsbloemendaal.nl
www.onsbloemendaal.nl
6
nr. 3 najaar 2020
nr. 3 najaar 2020
7
De Angorahoeve op het landgoed de Buissche Heide
De Heidreef in Laren in 1903 door Berlage gebouwd voor het
echtpaar Roland Holst
Het atelier van Rik in 1919 gebouwd door Margaret
Kropholler
enriette en Richard Roland Holst woonden
aanvankelijk aan de Drift 21 in Laren in een
door Berlage voor hen gebouwd huis. Het
was vooral een winterverblijf, want in de
zomermaanden waren ze meestal op ‘De
Buissche Heide', het landgoed bij Zundert
van Jets familie. Zij beschikten er over een
romantisch huis, de Angora Hoeve, en Rik over een door
Margaret Kropholler in 1919 gebouwd atelier. Henriette
schonk de huizen na haar dood aan Natuurmonumenten,
die ze verhuurt als vakantieverblijf, zodat elke
natuurliefhebber nu de charme kan ondergaan van de rust
en sfeer waar de Roland Holsten zo van genoten.
Huize Overbosch
In de zomer van 1921 nam Henriette nog deel aan
een congres in Moskou waar zij Trotzki ontmoette.
Rik was not amused over de reis van zijn vrouw
en over de manier waarop zij opging in de
communistische ideeën.
Eind november 1921 gingen beiden van De Buissche
Heide naar een pension aan - volgens Henriettes
biografe Elsbeth Etty - de Bloemendaalsche
Straatweg 167 te Bloemendaal. Een niet bestaand
adres. Misschien was het in Santpoort of betrof het
de Bloemendaalscheweg 167. Daar woonde de
woningtaxateur E.E. Stoel. Mogelijk was hij door het
echtpaar benaderd om een huis voor hen te zoeken
en bood hij hun aan tijdelijk bij hem en pension
te komen. In de loop van 1922 kochten ze de villa
Huize Overbosch aan de Zomerzorgerlaan 27, schuin
achter de huidige vestiging van Albert Heyn in het
centrum van Bloemendaal, dat ze in november 1922
betrokken. Jet noemde het in een brief aan haar
jongere vriend uit de CPH dr. Daniël de Lange ‘een
lief, gezellig, ouderwetsch dorpshuis, in het dorp
gelukkig, niet in de villabuurten, zonder pretentie'
Zo pretentieloos was het echter ook weer niet.
Het stenen huis met houten buitenbekleding was
een groot negentiende-eeuws pand, aanvankelijk
particulier bewoond, terwijl tussen 1907 en 1910
Tussen 1907 en 1910 was de Middelbare School voor Meisjes 't Kopje in Villa Overbosch aan de Zomerzorgerlaan
27 gevestigd
Religieus Socialisme
Villa Overbosch was toch vooral het huis voor de
wintermaanden, want De Buissche Heide bleef hun
zomerverblijf. Terwijl Rik in die jaren werkte aan korte,
melancholische natuurbeschouwingen die in 1923
gebundeld verschenen als Overpeinzingen van een
bramenzoeker, werd zijn vrouw in 1922 redactielid
van De communistische gids. In Bloemendaal zullen
haar politieke voorkeuren niet erg gewaardeerd zijn.
Het kinderboek De kinderen. Feestelijk spel in verzen
(1922) werd door het Bloemendaalsch Weekblad
in ieder geval zeer gereserveerd ontvangen. Op
30 september schreef Henri Bakels, zelf dichter,
vernietigend over Jets dichtkunst. Hij noemde Jet
‘een partijgangster tot in haar literairen arbeid toe'
en haar werk een ‘metrisch propagandastuk', waarin
de Middelbare Meisjesschool 't Kopje' erin was
gevestigd. En of het er zo ‘gezellig' was valt ook te
bezien. Het huis was in ieder geval nog niet van
moderne gemakken voorzien. Voor Henriette was
dat eerder een voordeel. Zij was uiterst sober en
zuinig en had in tegenstelling tot Rik een enorme
afkeer van luxe, maar toch liet het echtpaar nog
wel vaste wastafels aanbrengen. In 1926 volgde
een telefoonaansluiting en in 1929 zelfs centrale
verwarming.
Anti 'burgerlijke' intellectuelen
In 1918 werd Jet lid van de Communistische Partij Holland
(CPH) die zich in 1919 aansloot bij de in Rusland opgerichte
Communistische Internationale (Komintern). Zij was
de grote Nederlandse vrouwenfiguur in de beweging
en ze geloofde heilig in de idealen van de Russische
revolutie. In 1919 was zij medeoprichtster van de Bond
van Revolutionair-Socialistische Intellectueelen(BVRSI), die
‘burgerlijke' intellectuelen en kunstenaars wilde winnen
voor de zegeningen van het communisme. Ook was zij in
1920 een drijvende kracht achter de organisatie van het
internationaal communistisch congres in Amsterdam.
Richard was een geëngageerd en veelzijdig kunstenaar.
Geïnspireerd door de Engelse William Morris maakte hij
affiches, toneeldecors, boekomslagen (onder andere voor
werk van Jet), en vooral monumentale decoraties van
openbare gebouwen, zoals in de Beurs van Berlage en
de Hoge Raad. Als overtuigd sociaaldemocraat zag hij de
politieke activiteiten van zijn vrouw met lede ogen aan
en hij trachtte haar - tevergeefs - uit dit communistische
milieu te halen. Toch sloot hij zich nog wel aan bij de BVRSI,
evenals zijn zwager Cor Matthijsen. Hij wilde het liefst met
Jet definitief gaan wonen op De Buissche Heide, ver van
het ‘communistische Westen. Hij kon er rustig werken en
zij konden er hun vrienden ontvangen, Rik ook zijn intieme
vriendin Ina van Eibergen Santhagens-Waller, een relatie die
Jet alleen met veel moeite kon accepteren.
In april 1919 vertrokken de Holsten voorgoed uit Laren.
Zij verbleven die zomer op hun landgoed en in de
wintermaanden in een hotel in Bussum. In april 1920
keerden ze terug naar Zundert. Aanvankelijk leek Jet zich als
‘kluizenaarster van de hei' te voegen naar de wens van Rik,
maar uiteindelijk kon zij zich toch niet neerleggen bij het
idee afgesloten te zijn van haar politieke connecties in het
Westen des lands.
H
