Reacties zoekplaatje 14
w
A
www.onsbloemendaal.nl
nr. 4 winter 2020
33
Frits van der Veldt
Radiaalstenen voorzien van perforaties
De archiefcommissie was verheugd over het
aantal binnengekomen reacties op het vorige
zoekplaatje. Een van de meer uitgebreide
reacties kwam van Maurits van Tol die samen
met zijn echtgenote een fraai gelegen bungalow
aan de Graaf Willemlaan 7 te Vogelenzang
bewoont. Aan de rand van dit perceel blijkt zich
namelijk de eerder in Ons Bloemendaal getoonde
schoorsteen te bevinden.
Oorspronkelijk behoorde de schoorsteen met
aanbouwen tot de buitenplaats Duinzicht
dat aan de Vogelenzangseweg lag. Begin
vorige eeuw was Vogelenzang nog niet op
het elektriciteitsnet aangesloten. Om het
landhuis en de bijbehorende dienstwoningen
toch van stroom te kunnen voorzien, besloot
de toenmalige eigenaar, de plantagehouder
Sebastiaan Thomassen a Thuessink van der
Hoop (1839-1925), om na de koop in 1910 een
stoommachine met een generator te laten
plaatsen. Ofschoon het landhuis inmiddels
heeft plaatsgemaakt voor een tweetal luxe
appartementencomplexen is het ensemble,
bestaande uit het ketelhuis plus de behuizing
voor de generator en de bewuste schoorsteen,
redelijk ongeschonden behouden gebleven.
De taps toelopende schoorsteen meet in totaal
een hoogte van ruim acht meter. Het onderste
gedeelte wordt gevormd door een gepleisterde
sokkel van 3,25 meter hoog met een vierhoekig
grondvlak. De sokkel of voet bevat aan de
voorzijde een langwerpig verzonken vlak dat
aan beide korte uiteinden door afgeschuinde,
donkerbruin geglazuurde stenen wordt
begrensd. Daarnaast zijn zowel aan de boven- als
onderzijde van dit vlak ter versiering een tweetal
afzonderlijke streklagen aangebracht. Helemaal
onder aan de voet - ter hoogte van het maaiveld
- is een opening gelaten. Deze monding was
bestemd voor het verwijderen van de onder in
de schoorsteenschacht opgehoopte roetdeeltjes.
Bovendien maakte de desbetreffende opening
het mogelijk om de schoorsteenschacht van
tijd tot tijd vanaf de grond te inspecteren.
Deze mondingen werden afgesloten met
een gietijzeren roet- of veegluik om valse
De schoorsteen met een gedeelte van de aanbouw gezien vanuit
het zuiden (Foto: Frits van der Veldt)
De schoorsteen met een deel van het bijgebouw gezien vanuit het
zuidwesten (Foto: Frits van der Veldt)
De schoorsteen met een deel van het bijgebouw gezien vanuit het zuidwesten
(Foto: Frits van der Veldt)
trek te voorkomen. De schoorsteenpijp zelf is
opgetrokken uit metselwerk van roodgebakken
vuurvaste radiaalstenen. Dergelijke licht
gebogen stenen hebben grofweg de vorm van
een sterk ingekorte taartpunt en zijn voorzien
van verticale perforaties. De hoogte van de
toegepaste radiaalstenen bedraagt 9 cm, terwijl
de (gekromde) lengte van de steen varieert
tussen de 18 en 19 cm. De bovenkant van de
schoorsteen - de zogeheten kop - is voorzien
van een decoratieve uitkragende band met
verder daaronder een uitspringende streklaag.
De schoorsteen heeft onderaan een diameter
van 80 cm die aan de bovenzijde verloopt naar
een doorsnede van 60 cm. Een deel van de
aangebouwde ketel- annex generatorruimte
loopt door tot onder het talud van een
grotendeels afgegraven duintop. Deze opstallen
zijn momenteel in gebruik als opslag- en
werkruimte.
In 1987 werd een compleet nummer van
het tijdschrift Ons Bloemendaal gewijd
aan zogeheten ‘kleine monumenten'. De
opgestelde lijst kwam destijds tot stand na een
maandenlange inventarisatie, uitgevoerd door
een groep vrijwilligers en vond plaats op initiatief
van de gemeente. De lijst bevat een keur aan
karakteristieke objecten die de nodige aandacht
en zorg verdienen. Veel van deze voorwerpen,
ornamenten en kleinschalige bouwwerken zijn
particulier eigendom en genieten bovendien
geen wettelijk beschermde status ondanks de
cultuurhistorische betekenis ervan. Reden om
destijds tot registratie van dergelijke kleine
monumenten over te gaan ter behoud dan wel
herstel van deze waardevolle cultuurhistorische
pareltjes die onze gemeente rijk is en die
eventueel door sloop of verval worden bedreigd.
Ook de bovenvermelde schoorsteen komt op de
voornoemde lijst voor, zijnde een schoorsteen
met stookhuis behorende bij de voormalige
moestuin van de familie Dentz, latere bewoners
van huize Duinzicht. De huidige eigenaar van
dit ‘kleine monument' is voornemens om deze
historische schoorsteen door een deskundige
aannemer te laten restaureren.
