Detail van het glas-in-lood in de serre
De keuken met keukenkasten en de pomp op het aanrecht
De dienkamer met kasten en bestekladen
De serre
afwerking dan de rest van de dienstvertrekken. De
tegellambrisering in de keuken heeft een sierrand
in een bruin witte geometrische art deco stijl en de
granito vloer is niet voorzien van een zwarte, maar
oranjerode sierrand. De keukenkasten met glazen
bovendeuren in roedeverdeling zijn alle geverfd in
een groengrijze kleur. De huidige bewoners hebben
een moderne keuken in dezelfde groengrijze
kleurstelling in de keuken geplaatst.
Hoogstwaarschijnlijk is in de keuken gekookt op
een gasfornuis dat in de jaren twintig van de vorige
eeuw in zwang raakte. Een gasfornuis kon veel
efficiënter worden gebruikt dan een kolenfornuis
dat veel langer moest branden en de keuken te veel
voorverwarmde. Wellicht is in Sonnewende in de
jaren dertig, toen de eerste elektrische fornuizen
op de markt kwamen, al elektrisch gekookt. De
temperatuur liep in de keuken veel minder hoog
op door deze wijze van koken, en tezamen met de
vermoedelijke aanwezigheid van een elektrische
koelkast zou dit verklaren waarom de dienstvleugel
op het zonnige westen ligt en niet zoals gebruikelijk,
op het koele noorden of noordoosten.
Vanuit de vestibule was de dienstgang naar de
dienstvleugel eveneens toegankelijk via een
tussendeur. Ofschoon deze dienstgang door de
splitsing van het huis nu doodloopt is hier nog wel
de oorspronkelijke diensttrap te vinden die omhoog
cirkelt, direct naar de zolder leidt en de eerste
verdieping overslaat. Naast de slaapkamers voor de
dienstboden, waren er op zolder vaak kofferkamers
en extra logeerkamers te vinden, als ook ruimtes
voor het drogen en opslaan van linnengoed en
bontjassen. In hele grote huizen waren er op zolder
soms ook een bodezitkamer, een eenvoudige
bodekeuken en een wasgelegenheid. De zolder
van Sonnewende is volledig verbouwd en van
deze ruimtes is niets meer terug te vinden. Schuin
tegenover de diensttrap ligt de deur naar de ingang
van de kelder, die is verplaatst en van een nieuwe
trap voorzien. De kelders bestaan uit verschillende
ruimtes met onder andere een aparte wijnkelder en
een provisiekelder, alle met afsluitbare lattenkasten
en een stookruimte. Op de keldervloeren liggen de
oorspronkelijke rode plavuizen. De dienstgang leidt ook
naar de nog altijd werkende mechanische personenlift
met houten kooi uit de jaren twintig. Dit is de enige
ruimte in de villa waar dienst- en familievleugel elkaar
overlappen en die zowel door familie als personeel werd
gebruikt. In de loop van de twintigste eeuw werden
veel gebruiksruimtes als onpraktisch en ondemocratisch
gezien en zijn keukens, bij- en dienkeukens kwetsbaar
gebleken voor afbraak en fundamentele verandering. De
moderne ontwikkelingen in woontechnologie maakten
het bereiden van maaltijden en het conserveren van
voedsel eenvoudiger en maakten personeel overbodig.
Door zorgvuldige bewoning van vroegere en huidige
bewoners zijn de dienstvertrekken op Sonnewende
echter bewaard gebleven. Zij geven ons een goed beeld
van het leven op stand in het gezelschap van personeel.
Bronnen:
Laan, B. ‘Wonen met personeel', in Ons
Amsterdam,23.02.2008
http://onsamsterdam.nl/tijdschrift/jaargang-2008/
Haan, de E., ‘Downton Abbey in Overveen: wonen met
personeel', In: B. Laan, E. de Haan, A. Westra, Zuid-
Kennemerland, Interieurportretten van stadshuizen en
villa's 1875-1945, Amsterdam 2017 ZKL, pp. 89-103.
www.noordhollandsarchief.nl
www.delpher.nl
www.genealogieonline.nl
https://gw.geneanet.org
www.amsterdamopdekaart.nl
www.stadsarchiefamsterdam (Bevolkingsregister
Amsterdam, Nr. 5416)
www.amsterdamhv.nl
Voor dit huizenportret is dankbaar gebruik gemaakt
van informatie verstrekt door de bewoners van villa
Sonnewende.
U'
