www.onsbloemendaal.nl
nr. 4 winter 2022
13
Totaalkunstenaar
Wijdeveld was architect, typograaf, utopist,
en totaalkunstenaar en legde zichzelf in zijn
verschillende werkzaamheden geen beperkingen
op. Hij ontleende bij zijn ontwerpen elementen
zowel aan de klassieke kunst als aan de natuur, maar
gebruikte ook graag moderne materialen en was op
de hoogte van nieuwe technische ontwikkelingen.
Hij was een breed onderlegd en erudiet man die
Dorische zuilen
Endymion staat links op het grote perceel en heeft
een symmetrisch, compact bouwvolume. Het heeft
twee bouwlagen en is afgewerkt met een witte
pleisterlaag. De villa heeft een groot mansardedak
met ovale dakvensters.
Het monumentale exterieur van de villa is uitgevoerd
in een Duitse architectuurstijl uit het begin van de
twintigste eeuw, die de 'Um 1800' stijl wordt genoemd
en in Nederland niet vaak is toegepast. Vermoedelijk
hebben Wijdevelds vele buitenlandse reizen als jonge
architect hem geïnspireerd tot de keuze voor deze
architectuurstijl. Endymions exterieur vertoont echter
ook veel verwantschap met het werk van de Duitse
architect Pieter Behrens (1868-1938) die een strak en
sober Romeins classicisme in zijn ontwerpen toepaste.
Dit classicisme komt duidelijk terug in de gevels die
harmonieus zijn ingedeeld en vormgegeven met
Dorische zuilen aan de west- en oostgevel.
Het huis heeft een vrijwel vierkante plattegrond
met in- en uitspringende delen. De vertrekken op
de begane grond zijn symmetrisch ingedeeld aan
weerszijden van de grote hall met een monumentale
houten trap die naar Engels voorbeeld centraal in de
grondplan ligt met de woonvertrekken daaromheen
gegroepeerd.
Aan de westzijde liggen links en rechts van de hall
de salon en de huiskamer. In de noordoosthoek
zijn de entree, de vestibule, de garderobe en een
spreekkamer gesitueerd. Aan de oostgevel met
kleine vensteropeningen plaatste Wijdeveld de
personeelsingang met daarachter de dienstgang, de
keuken en de bijkeuken, met een eigen routing door
de villa. Op de verdieping liggen aan een groot bordes
het boudoir, een herenkamer, een logeerkamer, een
kinderslaapkamer en een ouderslaapkamer. Op de
zolder lagen onder de mansardekap de inmiddels
verdwenen slaapvertrekken van het personeel.
Wijdeveld was eerst gehuwd met de Duitse celliste
Ellen Kohn en later met de Nederlandse actrice
Charlotte Köhler. Hoogstwaarschijnlijk hebben
beide echtgenotes Wijdevelds belangstelling voor
het ontwerpen van theaterdecors en -kostuums
gestimuleerd. Wellicht hebben zij een rol gespeeld
bij het verkrijgen van opdrachten hiervoor. Wijdeveld
stelde in het Stedelijk Museum in Amsterdam een
tweetal grote tentoonstellingen over theater samen.
Als typograaf was Wijdeveld van 1918 tot 1925
hoofdredacteur en vormgever van het tijdschrift
Wendingen. Dit was het belangrijkste forum voor het
werk van architecten van de Amsterdamse School
en expressionistische en futuristische ontwerpers
uit Europa. Daarnaast heeft hij meerdere grote
woningbouwprojecten en een aantal Nederlandse
paviljoens voor wereldtentoonstellingen op zijn
naam staan.
grote ambities had om de architectuur, stedenbouw
en zelfs de samenleving radicaal om te vormen. Hij
was opgeleid in verschillende Europese landen door
beroemde vakgenoten met wie hij vriendschappen
onderhield. Zo werkte hij van 1905-1908 in
Engeland bij de beroemde architect M.H. Baillie
Scott en was Wijdeveld goed bevriend met zijn
Amerikaanse vakgenoot Frank Lloyd Wright. In hem
zag hij een geestverwant bij zijn zoektocht naar
een architectuur die kunst en natuur verbond. De
Nederlandse architecten J.L.M. Lauweriks en K.P.C. de
Bazel, die streefden naar een nieuwe systematische
architectuur op basis van kosmisch-geometrische
figuren, hebben Wijdeveld beïnvloed in zijn - nooit
gerealiseerde - futuristische totaalontwerpen
voor onder andere de stad Amsterdam. Wijdeveld
werd met name bekend als expressionistisch
architect en ontwerper van interieurs, meubels
en gebruiksvoorwerpen. Architectuur was in zijn
ogen een theatrale, kunstzinnige en harmonieuze
omgeving waar esthetiek, luxe en comfort leidend
waren. Hij hechtte aan de verfijning van materialen en
detailleringen in zijn ontwerpen, die bij voorkeur met
handwerk werden aangebracht. In zijn streven naar
expressiviteit en verfijning is hij ongetwijfeld sterk
beïnvloed geweest door het creatieve vak van zijn
beide echtgenotes.
Verfijning en luxe in het interieur
Achter de voordeur van de villa komt men in de
De architect speelt met decoraties in natuurlijke vormen en luxe natuurlijke
materialen om zijn totaalkunstwerk van huis, bijgebouwen en tuinen met
elkaar te laten versmelten
-
-
-
A
