1815 - 1821
De Overveense jaren van ondernemer
en minister Alexander Gogel
Y
www.onsbloemendaal.nl
nr. 1 voorjaar 2023
7
Toegangsbewijs van Gogel als oprichter Nationaal Kunstkabinet. Reinier Vinkeles (Rijksmuseum)
Annette Koster
Een rustgevende plek 'buiten het gewoel', zo ervoer Alexander Gogel zijn
woonplaats Overveen. Wie was hij en hoe bracht hij zijn laatste jaren in
Overveen door?
Ontvangst van Napoleon op de stadsgrens van Amsterdam. (1811) Gogel is de man met de blauwe sjerp, rechts van het paard. Mattheus
van Bree (Amsterdam Museum)
atriotse jaren
Isaacq Johann Alexander Gogel, in
1765 in Vught geboren als zoon van
een militair, ging op zijn zestiende
naar Amsterdam en richtte daar
een handelshuis op. Hij handelde
onder andere in wapens en salpeter.
De Republiek was in die tijd verscheurd door de
strijd tussen prinsgezinden en patriotten. Gogel
sloot zich aan bij de patriottenbeweging en hield
zich actief bezig met de voorbereiding van een
machtsovername. In 1794 maakte hij drie gevaarlijke
reizen naar de Zuidelijke Nederlanden voor overleg
met de politieke afgevaardigden van de daar
gelegerde Franse troepen.
De Bataafs-Franse tijd
In 1795 vluchtte stadhouder Willem V naar
Engeland en namen de patriotten met behulp
van de Fransen de macht over. Gogel speelde een
belangrijke rol in de discussies over de institutionele
vormgeving van de Bataafse Republiek en werkte
mee aan de grondwet van 1798. Aanvankelijk
was hij radicaal democratisch, na verloop van tijd
werd hij gematigder. Zijn belangrijkste doel was
de vorming van een eenheidsstaat. In 1798 werd
hij agent (minister) van financiën. En dat bleef hij
- met onderbrekingen en met steeds een andere
Het Koninkrijk der Nederlanden
In 1813 werd Napoleon verslagen; Gogel week uit
naar Parijs, maar keerde al na een jaar terug. De
nieuwe koning Willem I liet veel van de baanbrekende
veranderingen, die vanaf 1795 gerealiseerd waren,
bestaan. Nederland bleef een eenheidsstaat en het
belastingstelsel van Gogel werd grotendeels hersteld.
Veel functionarissen uit de Bataafs-Franse tijd
behielden hun positie.
titel - tijdens de regeerperiode van Rutger Jan
Schimmelpenninck, in het Koninkrijk Holland onder
Lodewijk Napoleon en ook in de periode 1810
1813, toen 'Nederland' door Napoleon ingelijfd
was bij Frankrijk. Zijn levenswerk, een nationaal
belastingstelsel, kwam tot stand in 1805. Hij maakte
van de zeven gewesten van de oude republiek een
staat met één belastingstelsel en één muntstelsel.
De toewijding aan zijn doel, goed georganiseerde
financiën in een sterke eenheidstaat, maakte het
mogelijk dat hij, blijkbaar zonder gewetensconflicten,
tijdens alle machtswisselingen kon aanblijven. Een
sterke band met Frankrijk had zelfs zijn voorkeur, om
daarmee de hervormingen te kunnen doorvoeren.
Niet uitsluitend financiën hadden zijn belangstelling.
Zo is zijn naam verbonden aan de oprichting van de
voorloper van het Rijksmuseum, de Nationale Konst-
Gallerij.
X
P
Gil JJiplatuA ftrrll Ipö
vnu. lieu TTijr-u at Lrl
KAT TO NAAI. F
rjy lirt Wui:i lts kr! Saflrkr
r -n 1 A
