www.onsbloemendaal.nl
nr. 2 zomer 2023
11
De grootste nog zichtbare militaire impact op de duinen stamt uit de Tweede
Wereldoorlog. De bunkers, tankgrachten, opgeworpen duinen en contouren van
loopgraven zijn inmiddels vergroeid met het duinlandschap
Hoewel de grote betonnen bouwwerken en
omringende ‘dorpen’ vooral direct aan de kust
werden gebouwd, is ook landinwaarts veel
grondverzet geweest. Op diverse plekken in het
duin zijn groepsgewijs bunkertjes gebouwd als
onderkomens. Wie via de Zeeweg van Duin en
Kruidberg naar de kust toe fietst, kan links sporen
van loopgraven ontwaren. In deze linie liggen ook
nog enkele schuilbunkertjes. Die waren feldmassig,
dat wil zeggen niet bomvrij zoals de dikke betonnen
kolossen in de zeereep. Wie er oog voor heeft ziet
overal in de duinen linies met oude loopgraven,
zoals op de Starreberg achter de Oosterplas.
Overal in het duin lagen mijnenvelden. De mijnen
zijn direct na de oorlog geruimd, vooral door
Duitse soldaten, onder toezicht van de Canadezen.
Een bijzondere plek was een oefenlocatie in het
Groot Olmen in de Kennemerduinen. Hier werd
met betonnen oefenbommen op een fictief schip
geoefend, waarvan de contouren in het duin
waren gemarkeerd. Er liggen nog een paar van die
‘bommen’ op de viersprong bij het Groot Olmen,
waar het fietspad een Duitse betonweg kruist die
vroeger doorliep naar de kust.
Al decennialang duiken nog bommen en granaten
uit het stuivende zand op, al wordt het wel
steeds minder. Begin jaren tachtig van de vorige
eeuw is zelfs een hele vallei schoongemaakt, de
Pepere Del, beter bekend als de Schietkuil in de
Kennemerduinen. Vlak na de oorlog hebben de
geallieerden hier alle overgebleven Duitse munitie
bijeen gebracht en laten springen, met als gevolg
veel niet ontplofte blindgangers. Bijna twee jaar
lang is de Explosieven Opruimingsdienst hier
bezig geweest met schoonmaken. De gevonden
explosieven werden in een oude munitiebunker van
Batterie Langerak tot ontploffing gebracht.
Herr Weber
Ooggetuigenverslagen zijn zeldzaam, zeker vanuit
de Duitse optiek. Men liep niet graag te koop met
het oorlogsverleden. Maar op een zondagochtend in
1984 heb ik een Duitser ontmoet, die kwam schuilen
voor de regen in een van de bunkers. Dat was Herr
Weber, die als soldaat enige tijd gediend had op
Batterie Langerak. Samen zijn wij toen door het
duin gaan struinen, hetgeen een aantal bijzondere
verhalen heeft opgeleverd, bijvoorbeeld over de plek
waar Veldmaarschalk Rommel een kopje koffie dronk
op 3 januari 1944 om 10.20 uur. En voor wie het wil
weten, Rommel kreeg zijn koffie bij de entree van
het vuurleidingscentrum van Batterie Langerak en
bleef slechts tien minuten. Hij moest door richting
Antwerpen. Zijn bezoek gaf even wat afleiding, maar
de verveling was strijk en zet. De echte actie was in
IJmuiden, daar werd veelvuldig gebombardeerd.
Slechts eenmaal is een Brits vliegtuig kennelijk
afgeweken en vielen er op 26 maart 1944 vijftien
bommen aan de uiterste noodzijde van het complex.
Dat was de enige aanval ooit.
Zichtbare restanten
Overal op doorgaande wegen had de bezetter
wegversperringen opgeworpen, waaronder de
zogenaamde Walzkörpersperre (zie pag. 19 en
afbeelding op pag. 9). Na de oorlog zijn deze
objecten vrijwel overal opgeruimd. Er zijn er in
Europa nog maar twee over, en die staan in het
Kraansvlak ten zuiden van de Zeeweg en bij de
tankval van Midden-Heerenduin in Velsen. De eerste
is zelfs Rijksmonument. Beide liggen in rustgebieden
en zijn alleen onder begeleiding toegankelijk. Wel
vanaf de openbare weg zichtbaar zijn de tankmuren,
zoals in het Wethouder van Gelukpark. Samen met
Om wat om handen te hebben gingen de
manschappen een groentetuintje aanleggen. Maar
omdat zo vanuit de lucht duidelijk was dat hier geen
mijnen konden liggen, moesten Weber en zijn maten
het tuintje weer opruimen. Dus dan maar weer turen
over de zee, wachtlopen, een kaartje leggen. Maar
er kwam vrijwel niets voorbij, behalve af en toe een
mals konijn om te strikken of te schieten, al was dat
officieel niet toegestaan.
