Buiten Bloemendaal
h
u
J
I:
I
i
Een romantisch schilderij uit 1816 door Pieter Bouman
13
:h
B:
n
1
3
www.onsbloemendaal.nl
18
nr. 3 najaar 2023
Pieter Bouman, Waterval op Leyduin, 1816. Olieverf op doek, 62 x 48 cm. Particuliere collectie
Antoon Erftemeijer
Nederland is geen land van echte watervallen. Maar met wat kunstgrepen is daar wel
iets aan te doen. Aldus geschiedde op het landgoed Leyduin, waar in de periode 1720
1760 door de toenmalige eigenaren - koopmansfamilie Van Loon - een heus watervalletje
werd geschapen in de rel, die door het landgoed loopt. Het ging stromen en bruisen
telkens wanneer men een daartoe aangebracht sluisje opende. Met dit en andere
bijzonderheden, zoals de nog bestaande neogotische ‘belvédère’ (of ‘hermitage’) op een
hoog opgeworpen heuvel, werd het landgoed interessant gemaakt voor bewoners en hun
bezoek. Op het unieke schilderij Waterval op Leyduin uit 1816 van Pieter Bouman (1764
1828) is deze ‘cascade’ mogelijk iets imponerender gemaakt dan hij was, tenminste
wanneer we het schilderij vergelijken met een tekeningetje van Cornelius Ekama uit
1870 (Noord-Hollands Archief) en enkele oude foto’s van rond 1900/1920 die de ‘val’
in functie tonen. In 2015 is de - in beginsel gesloten - sluis waarmee de waterval kan
worden veroorzaakt, gerestaureerd.
Vondellaan vóór 1932 met in het midden de grasstrook met de
iepen(NHA)
Vondellaan in 1944, ansicht, na het rooien van de iepen en het
veranderen van de aanleg van de laan (NHA)
meerderheid van de bewoners wilde niet dat de
sneeuwstruiken vervangen werden door gras. Zij
voelden zich ‘door de gemeente nogal overvallen
wegens de veel te korte tijd om [zich] te kunnen
voorbereiden op een inhoudelijke reactie bij de
geplande bijeenkomst’. Verantwoordelijk wethouder
Annemieke Schep gaf de bewoners daarop een jaar
de tijd om met een inhoudelijke reactie te komen en
zelf voorstellen in te dienen.
De Schoffeldagen
Op 25 juni 2013 presenteerden de bewoners hun
brochure ‘Houd de Vondellaan in ere’ waarin zij na
grondig onderzoek concludeerden dat de beoogde
kostenbesparing niet substantieel genoeg was om
het verwijderen van de heesters te rechtvaardigen.
De gemeente kon zich hierin niet vinden, maar wel
in het voorstel van een paar bewoonsters om een
deel van het onderhoud dan maar zelf te doen.
Sindsdien vindt er tweemaal per jaar op zaterdag een
- vooraf met de gemeente afgestemde - schoffeldag
plaats, meestal halverwege de lente en tegen het
eind van de zomer waarbij ieder verantwoordelijk
is voor het gedeelte voor zijn eigen perceel. De
gemeente plaatst groene pylonen op straat, waar
het onkruid kan worden neergelegd en haalt dit op
maandagochtend op. Om 12.00 uur is er koffie met
taart bij een van de bewoners, een traditie waar
iedereen inmiddels zeer aan hecht. Het kwam op
deze 25 meter brede laan wel voor dat mensen jaren
overburen waren zonder elkaar te kennen. Dat is
verleden tijd. Door de schoffeldagen is een hechte
gemeenschap aan de Vondellaan ontstaan, waarin
nieuwe èn toekomstige bewoners snel worden
opgenomen.
Biodiversiteit
Sinds 2018 is het beleid van de gemeente ten
aanzien van het onderhouden van het groen
aanzienlijk veranderd. Het streven naar het
Bronnen:
Hittjo Kruyswijk, De Vondellaan is eeuwig, Vondellaan
Aerdenhout 1914-2014 (Haarlem 2014)
‘Houd de Vondellaan in ere’ Aerdenhout 2013
‘Bloemendaal in Bloei, kansen voor biodiversiteit', op
de website van de gemeente Bloemendaal
Met dank aan Barbara Borstlap, voorzitter van het
Vondellaan Comité, Oili Bos en John Todirijo
handhaven of zelfs verbeteren van de biodiversiteit
in het openbaar groen - in samenwerking met onder
meer bewoners - staat centraal. Voor plantsoenen
betekent dit minder schoffelen, en proberen om
door ‘biodivers beheer’ bermen en grasvelden met
elkaar te verbinden. Zoals destijds afgesproken,
snoeit de gemeente de struiken in de Vondellaan
slechts eenmaal per jaar, en dringen de bewoners het
onkruid tot aanvaardbare proporties terug, waardoor
wilde planten alle ruimte krijgen om te groeien.
Zo is de bezuinigingsmaatregel dankzij gewijzigd
beleid een geslaagd voorbeeld geworden van de
wijze waarop de gemeente de biodiversiteit wil
verbeteren.
Met John Todirijo, voormalig hoofd
Groenvoorzieningen/Publieke Werken in
Bloemendaal, maakte ik een wandeling door de
Vondellaan om te kijken wat er zoal groeit. Hij
heeft nog wel een advies voor de gemeente om
de biodiversiteit nog meer te verhogen: ‘het beeld
in de Vondellaan wordt bepaald door bomen en
struiken met vrij dicht gegroeide bermstroken en
de villatuinen. Als maatregel zou ik in het beheer
streven naar een ontwikkeling van de bermstroken
tot bosbermen. Dit betekent het dunnen van
struiken en bomen op een zodanige wijze dat er
door willekeurige verspreide beplantingsgroepen
verschillen in dichtheid ontstaan en rijen vermeden
worden'
hr
f HjL
-
Ss
P'
F-
pi
F
Jij
3
I
I
'fcJi
-1
