298
11 december 1958.
Op het zoëven genoemde congres van gezondheidsreg-eling- zijn uitge-
breide preadviezen verschenen over dat wat genoemd werd het „Gezonde
woon- en werkmilieu". Daarbij is met name in de behandeling betrokken
de geestelijke volksgezondheid en de geestelijke hygiêne. In de bespreking
die op deze preadviezen volgde, werd voornamelijk de aandacht gevestigd
op de eengezinswoningen. Telkens weer kwam naar voren de gebonden-
heid, de levensbeperking, de armoede aan geesteiijke hygiêne, de sociaal-
hygienische problemen, welke verweven zijn met het wonen in etage-
wonmgen. Toen b.v. Dr. Bakker Schut zijn etagebouw in Den Haag ver-
ontschuldigde met te verwijzen naar de opdracht van de gemeente, stoof
later een afgevaardigde van dit gemeentebestuur op en kaatste 'de bal
terug door te wijzen op het advies van Dr. Bakker Schut zelf. Nu erkende
Dr. Bakker Schut wel, dat zulke etagebouw nodig is in verband met de
stedebouwkundige ontwikkeling van de gemeente, hoewel daarmede weinig
bouwgrond wordt uitgespaard, maar toch wees ook hij op de grote waarde
van de eengezinswoning. Dr. Bakker Schut vergelijkt de arbeiderswonin-
gen met het bed van Procrustus. Hij zegt n.l.: „Men bouwt bijenkorven
met woonhuizen die in alle richtingen zijn afgestemd op de maat van de
gemiddelde mens en op de gemiddelde grootte van zijn gezin Met de poli-
tiek van woningtoewijzing zorgt men, dat er in de woning zoveel personen
worden opgeborgen, dat men net aan het maximum is. Voor het eengezins-
huis met zijn grotere mogelijkheid tot „uitloop" is er in de regel nog
wel enige speling, maar de etagewoning is een nauwsluitend confectiepak,
dat bepaald niet berekend is op diepe kniebuigingen en andere buitenis-
sige bewegingen. Daarentegen Ieren ons alle medici, psychoiogen en socio-
logen, dat een woning maatkleding en geen confectie behoort te zijn dat
dit essentieel is voor het menselijk geluk en welbevinden en dat daârom
în toenemende mate differentiatie en specialisatie van het woningtype
nodig is." En daarom spreekt hij de wenselijkheid uit, dat op gemeente-
lijk niveau verplichte gemeentelijke woningcommissies worden ingesteld
waarin een of meer artsen zitting hebben. Goed, zegt de heer Bommer'
hd van de Tweede Kamer der Staten Generaal, maar dan die medici ook
de kostenberekening mee iaten maken, zodat ze er niet halverwege uit-
lopen en later zeggen: „Jullie bouwen niet zoals wij adviseren".
Vooral Dr. Lamberts, huisarts te Rotterdam, lid van de Tweede Kamer
der Staten Generaal, sprak over de geluidshinder die zich speciaal voordoet
m etagewoningenVia de geluiden dringen de gezinnen in elkanders wo-
nmg door, waardoor de gezinssfeer benadeeld wordt en de intimiteit van
het gezin verloren gaat. Neurotische reactietoestanden nemen toe, niet
aHeen bij volwassenen, maar ook bij jonge kinderen. Hij eindigdé met
emge voorbeelden daarvan te geven. Eén daarvan is toch wel tragisch.
In een gezin was een kindje van 7 maanden overleden. Toen hij daar
kwam was de vrouw buiten zichzelf van verdriet waarom hij een recept
gaf voor een kalmerend middel. Toen hij daar weer kwam barsttte de
vrouw weer in huilen uit. De man vertelde, dat zijn buurman was ge-
weest om te vragen of de vrouw niet wat kon bedaren omdat hij zo ze-
nuwachtig van het huilen werd. Men kan dus in zijn eigen woning niet
uithuilen. Dat is juist het bezwaar van de etagewoning.
Dit alles overdenkend, ontkomt men niet aan een gevoel van dank-
baarheid, dat we in Heemstede steeds weer tegemoet kunnen komen aan
deze gezinshygiêne, sociale hygiêne en gezondheidshygiêne. Wij moeten
dus zorgen er bestaan al plannen om hier en daar tot de bouw van
etagewoningen te komen dat zoveel mogelijk tegemoet gekomen wordt
aan de behoefte van eengezinswoningen. Zelfs, als het uit stedebouwkun-
dig oogpunt wenselijk zou zijn om etagebouw toe te passen, zou spreker
toch aan eengezinswoningen de voorkeur willen geven.
De heer Scheer zegt, dat zijn fractie zich niet los kan maken van de
gedachte, dat er in Heemstede, verhoudingsgewijs gesproken, te weinig
