6
26 september 1974
bezwaren", een woord dat hem in dit kader meer aanspreekt dan wat bij-
voorbeeld in de nota van Haarlem een gewetensbezwaar wordt genoemd.
Hij kan niet de brug vinden van het principiële bezwaar naar het ge-
wetensbezwaarNaar sprekers persooniijke mening komt het gewetensbe-
zwaar daar aan de orde waar een persoonlijke ingreep op de mens wordt
gedaan, dan wel een persoonlijk handelen van hem wordt verwacht; een
zeer individuele aktie derhalve. Hij denkt hierbij aan kwesties die
eigenlijk tot op heden alleen nog maar als gewetensbezwaren zijn er-
kend: militaire dienstplicht, verzekering en medische aangelegenheden,
met name op het gebied van de preventieve geneeskunde; dienstweigering,
verzekering en inenting.
Zonder nu te weten of hier over gewetensbezwaar mag worden gesproken -
hij heeft daar zijn twijfels over - wordt nu een oplossing voorgelegd,
Die oplossing heet dan "fondsvorming". Op dat punt gelooft spreker
dat de wegen van Progressief Heemstede en van het C.D.A. wei bijzonder
uit elkaar gaan lopen. Hij kent geen enkel voorval in de Nederlandse
rechtspleging waarin een gewetensbezwaar ook financieel werd erkend,
Men kan bezwaren hebben tegen dienstplicht, men kan, mits het gewetens-
bezwaar erkend wordt, zelfs vrijgesteld worden van de dienstplicht en
zelfs vervangende dienstplicht moeten doen. Men kan er zich voor in de
gevangenis laten opsluiten, enzovoort, maar men kan nimmer één zoveelste
procent van zijn inkomstenbelasting niet betalen.
Die mogelijkheid ligt voor het gewetensbezwaar ook niet open, tenzij
men bereid is tot een permanente gevangenisstraf of gijzeling, iets dat
de laatste tijd wel merkwaardig klinkt, maar in de Nederlandse rechts-
pleging nog een erkend verschijnsel is.
Het gewetensbezwaar heeft dus nooit financiëie konsekwenties gekend en
nu wordt de raad een voorstei voorgelegd om over te gaan tot fondsvor-
ming. De mensen die bezwaar hebben tegen deze Kalkar-centrale kunnen
het geld, dat van overheidswege wordt opgelegd om te betalen, storten
in een ander fonds, aan te wenden voor andere doeleinden. Spreker
meent dat men dit met recht een doekje voor het bloeden zou kunnen
noemen, want in wezen verandert het gewetensbezwaar niet en verandert
men door zijn aktie niets aan de feitelijke uitwerking. Of men de be-
taling laat geschieden door middel van een belastingverhoging van de
onroerend-goedbelasting, om zodoende het gat in de begroting van de
bedrijven te kunnen stoppen, of dat men het doet door een tariefsverho-
ging, of hoe dan ook, in wezen komt het er op neer dat de 3 procent
van de omzet van het elektriciteitsbedrijf toch wordt betaald en toch
terecht komt bij het apparaat dat de financiering van de snelle kweek-
reactor tot doel heeft.
Daarom - misschien klinkt het erg lelijk, het is echter niet zo bedoeld -
vindt hij de fondsvorming, zoals in Haarlem is ingesteld en zoals hier
wordt voorgesteid, in feite openbare volksmisleiding, Men wekt de in-
druk alsof men op deze wijze kan afkomen van een stuk gewetensbezwaar.
Als men werkelijk gewetensbezwaar heeft, dan is de konsekwentie daar-
van een heel andere: dan moet men de elektriciteit laten afsnijden.
Dan moet men steHen: ik wil geen stroom meer verbruiken, want ik wil
niet meedoen aan die 3%, en dan bereikt men effektief dat 3% van het
eigen stroomverbruik minder naar de financiering van de snelle kweek-
reactor toevloeit. Maar om dat te doen middels een fonds en om dan via
een ander soort belasting het gat in de begroting van het energiebe-
drijf weer te dekken, en om dan te kunnen volhouaen dat men als men
gewetensbezwaard is daarmee het geweten inderdaad gesust heeft, vindt
