- 19 -
no more must change their name/I long for a repose that ever is
the same" Ode to Duty)Daarin herkennen wij iets van het door
Orwell zo treffend beschreven einde van de Victoriaanse roman.
En inderdaad: de ontwikkeling van dichters als Coleridge en Words
worth is die van de verburgerlijking van de Romantiek. Zij hebben
te lang geleefd om nog voor romantisch te kunnen doorgaan. Keats,
Shelley en Byron zijn nog net op tijd gestorven. Coleridge wordt
geleidelijk aan een zeer conservatief man. Wordworth's idealen
worden die van de rustige Engelse huisvader: pantoffels bij het
haardvuur. Men zie het gedicht voor Lucy: "And she I cherished
turned her wheel/Besides an English fire...".
Behalve rustig wordt hij ook puriteins. Staande voor Canovas beeld
van Psyche en Cupido in innige omarming, schijnt hij te hebben
uitgeroepen: "Demons!" (34). Men zou met Grierson kunnen zeggen
dat de Franse revolutie Wordsworth's maitresse is geweest, maar
Engeland met zijn moraal, zeden en vooroordelen tenslotte zijn
wettige echtgenote werd (35). Wordsworth eindigt als een gezeten
Victoriaans burger met de bij die burgerlijke gezetenheid behorende
angst voor verwarring en de rationalisering van hetgeen hem tegen
strijdig voorkomt.
X
In de figuur van Steerforth rekent Dickens af met wat men met
Peckham zou kunnen noemen de negatieve aspecten van de Romantische
beweging en haakt hij aan bij de tweede, de positieve fase van de
Romantiek. Niet voor niets vertoont de verdrinkingsscene van
Steerforth in Hoofstuk LV gelijkenis met de wijze waarop een van
de jonge Romantici, Shelley, aan zijn einde komt: door verdrinking
tijdens een zware Westerstorm. Shelley's lijk spoelt aan op het
strand van Viareggio (36). Bij Dickens heeft dat aanhaken een
morele tendens. Steerforth spoelt, als door de Goddelijke voor
zienigheid gedreven, aan op het strand bij het huis waarin hij
zoveel onheil heeft aangericht. Van romantische passies kan bij
Dickens ook niets goeds komen.' Ook in zijn laatste roman, Edwin
Droodworden passies nog als immoreel beschouwd. Jasper's harts
tocht voor Rose wordt als bestiaal afgeschilderd. Het beeld dat
wordt gebruikt is dat van de bloeddorstige havik en de onschuldige
duif. Een scene die belooft iets te worden, wordt abrupt afge
broken. Ik bedoel de scene in Little Dombey, waarin Edith Carker
af doet zien van zijn plannen haar tot zijn maitresse te maken.