was
Sauosrs
5 JSiP
:.1S!
EEN BETREURENSWAARDIGE CORRESPONDENTIE
Evert Werkman en J.C. van Kessel
AMSTERDAMS LOGBOEK van Evert Werkman
Uit Het Parool, vrijdag 14 november 19 75
®Q
V* Vs
<fl
r» v
U"
jN 1874 woedde op Sumatra
I de Atjehoorïog. Er zijn
dikke boeken ever gesch.rc-
ven en er zou geer. aanleiding
zijn u hier nop eens lastig te
vallen met een niet al ie op
gewekt stukje NederlnnrJ.se
koloniale geschiedenis, ware
hei niet, c'at hel jongste me
dedelingenblad vin het Ant-
sterdam.se node Kruis can die
geschiedenis cta bladzijde
heeft toegevoegd.
Dit blad citeert weer uit
een in 1875 te Batavia ver
schenen boekje mei de lange
titel Verslag der Verrigtin-
pev van het Cenhavd Comité
in NederUutdsch-Ihdië van de
Nederlandsche Vc recniging
tot het verlenen van hulp aan
zieke en gewonde krijgslieden
in tijd van oorlog, loopcr.de
van 28 Februari 1874 tot vlti
mo December 1874". Het aar
zelende en nog «kt altijd
even efficiënte begin var. het
Rode KruiS'Werk ch;s.
Vanuit Batavia werden et
telijke goede gaven near de
gewonde en zieke krijgers ge
stuurd, zoals tabak, sigaren,
pijpenzeep, suiker, verl:wik
kende dranken, lectuur, ge
zelschapsspellen, maar ook
brillen, kunstgebittenhouten
benen en 'wandelstokken. Dol
de Nederlandse krijgsmacht
uil vele nationaliteiten was
samengesteld blijkt uit het
feit, dal er niet alleen vraag
toss naar Nederlandse boe
ken, maar ook naar Engelse,
Franse en Duitse lectuur.
Een geschenk „voorzeker
van geens geringe waarde"
kwam van een zekers heer E.
Waltz: 500 flessen frambozen-
azijn voor de koortslijders.
Ook kwam een sending van
100 kisten rode wijnver-
gezeld van do beste toen-
■•en aan de kolonel Pel, in het
Frans geschreven. Voorts
worden opgesomd zendingen
van pompelmoezen, china's
appelen", citroenen, pisangs,
speelkaarten, havanndh-ciga-
ren, schrijfgereienzovoorts.
De officier van gezondheid
C. Noordewier rapporteerde,
dat de giften enorm werden
gewaardeerd, maar hij had
ook wel aanmerkingen Rode
wijt en rhv.in achtte hij on
nodige artikelen, want wijn
verstrekte het gov vc me ment
(„zoo het wenschelijk. wordt
geacht'') zelf wel cn c'c rhum
kou zijns inziens bmf worden
vervangen door genezer. En
ook chocola was erg welkom,
maar minder tevreden wos
hij over het "kcffieëxtract in
de zendingen. Dit weid lek
ker gevonden door allen be
neden don tang van ser
geant", meldde de heer Noor
dewier, „gewoonlijk werd een
weinig extract gemengd in de
gewone rantsoen koffie; offi
cieren en onderofficieren
vonden hei praeporaat onge
nietbaar, de meesten vergele
ken het met zwavel en
stroop; mij herinnerde hei
aan hei mengsel van moeder
S queers." Wal dat laatste
mag zijn weet ik niet.
jrj'u dan had je- zowaar ook
LD nog ondankbare kareis!
De Europese fuselier D. J.
Weenlr.g bijvoorbeeld was er
zo één. De tr.cn had zijn rech
terarm zeiloren in c'.c strijd.
vie b 'di cis re jonge, ge»
,t(er. cy1pers/vu in poes een
rrcnw ihi'is? Zii ken wegezm
oislhixLi niet '.rmr blijven.
Ink IrJ. ol73
O Wie o wie?
en hij kon gratis een kunst
arm krijgen, mar.', de man
voelde er vee! meer voor om
nuar Nederland len g te ke
ren. Waarom ook niet. zou je
deuken. Ja, maar „zoodoende"
kon die kunstarm hem niet
worden bezorgd.' Duidelijk is
dat allemaal niet, maar ken
nelijk werd van gewonde sol-
'(later verwacht, dut ze in In-
die bleven, ook cl wcn-i: ;.c
ongeschikt vo x de militaire
dienst. Naar huis? Eest, maar
dan ooi: géén p-uthesc! Del
wei d Weening meegedeeld.
Hij vond hel best cn zag van
d.e kunstenm af.
Met dc Ambonees Po?toe-
hena hadden dc h- reu kon
wens "soortgelijke teleurstel
lende' ervaringen. Dc man
was zijn linkerarm kwijt,
maar hij kon i,,. prothese cn.
c cn betrekking krijgen cis
ziekenoppassci in het militair
hospitaal tegen ten maande
lijks salaris van 50 gulden. En
wat deed hij? Hij verdween
spoorloos!
Kennelijk dankbaardei was
de fuselier Mertoredjo, wiens
linkerbeen u-as afgeschoten.
Hij kreeg ren hc-.'.ten kunst
been, maar dar. wel, zoals er
bij 'Maat „van eenvoudige
constructie". En aan de fuse
lier Yen Gogh werd een
kunstoog verstrekt.
Een onthullend boekje. Een
soldaat, die een schot in de
mond had gekregen en zijn
spraakvermogen kuiii was,
'vroeg ds lifren van hd Rode
Kruis beleefd om ccn „leijen-
boekje". Wat kan dot zijn ge
weest? Dat vroeg ik mij trou
wens ook af inca ik las, dal
één ran die fuseliers zijn
been wus kwijt gcaakt dooi
een „lilia schel". Hear mijn
collega Baal vi.ri 't Veer. die
over de AtjMfooilngen een
div. boek her ft geschreven
loste die ptu.zr.l op: een lilto
was een klein, draagbaar kc
non.
j. A A R van v onder Squeers
li i hod hij ook nog nooit
J gehoord Wie wel?
