- 4 -
Ook David leert zijn hart bedwingen. In dat leerproces is vooral
Annie's kreet een centraal gegeven. Hij leert inzien dat zijn keus
voor Dora een verkeerde is geweest: "a mistaken impulse of his un
disciplined heart". Het lot van Dora is daarmee beslist: zij sterft.
Een andere oplossing was nauwelijks denkbaar in een tijd waarin
echtscheiding in de Victoriaanse roman bezwaarlijk als zodanig kon
worden gepresenteerd.
Tegenover het beeld van het beteugelde hart kan men een ander stel
len. Het is het contrast, door Carlyle aangegeven in zijn gezegde
"Close your Byron, open your Goethe". Met dit citaat opent Mario
Praz in zijn boek The Hero in Eclipse zijn beschouwingen over
Dickens (3). En inderdaad verbeeldt deze regel voortreffelijk de te
genstelling tussen de held van de Victoriaanse roman en de romantische
held. Ofom het anders te zeggen: tussen het getemde en het teugel
loze hart. Aan die tegenstelling wil ik hier enkele opmerkingen
wijden, althans aan de manier waarop Dickens - en met hem vele van
zijn tijdgenoten - de romantische levenshouding beschouwde. Ik meen
daarvoor een geschikt aanknopingspunt te hebben gevonden in de wijze
waarop Dickens James Steerforth beschrijft.
II
Het woord romantisch is voor velerlei uitleg vatbaar. In een adver
tentie in het weekblad Libelle las ik: "Romantiek gaat nooit verlo
ren. Libelle gaat er wat aan doen (sic.). Er is een schrijnend ge
brek aan romantiek. Dat merk je overal. Oma's kleren zijn terug,
oma's prulletjes en meubeltjes. Goud wordt ervoor betaald. Ligt het
dan niet voor de hand, dat oma's lectuur weer 'in' is Kunnen
wij dan achterblijven? Nee toch zeker. Daarom brengt Libelle U vier
weken op een rij elke week een complete roman als extra bijlage.
Volgende week starten wij al met 'Kerstfeest in de Kempen' van niemand
minder dan Louis van Orden. Wie herinnert zich niet zijn prachtige
romans: 's Nachts zingen de vogels niet', 'Liefde kent vele wegen'."
Het woord romantisch kan aldus worden gebruikt. Het gaat dan om iets
vaags, dat zich ternauwernood laat vangen in termen als gevoelig, sen
timenteel, ouderwets, liefelijk e.d, Dickens laat zich zo als een ro
mantisch schrijver bestempelen.
De term romantisch kan echter ook worden opgevat in de betekenis zo
als hij door Goethe en Schiller is geïntroduceerd, waarbij roman
tisch staat voor de verstoring van een evenwicht dat als klassiek
wordt beleefd. "Classisch ist das Gesunde, Romantisch das Kranke".
