- 71 -
ruimen van onverkochte restanten over. Op 4 september 1862 adverteerde
hij met een aanbieding waarin hij elf romans in twintig delen - waar
onder van Dickens In Londen en Parijs en Het Spookhuis, alle uitgaven
uit de jaren 1859 en '60, aanbood voor slechts ƒ15, En in die
handelwijze stond hij niet alleen. Vooral kleinere leesbibliotheek
houders zullen op zulke goedkope aanbiedingen gewacht hebben, teneinde
voordeliger in te kopen dan met de gebruikelijke collegiale korting.
In die wereld van vertalers, uitgevers en boekhandelaren was het
overigens allerminst steeds koek en ei. Onverkwikkelijke kwesties
waren aan de orde van de dag en werden vaak via arbitragecommissies
uitgevochten. Zo'n affaire had zich bijvoorbeeld in 1846 voorgedaan
21)
rond de Nederlandse vertaling en de rechten van Dombey Son
Klachten over de kwaliteit van onze negentiende-eeuwse vertalingen
bleven aanhouden.
Een van de ontevredenen, M.P.Lindo, als schepper van oorspronkelijk
proza bekend als De oude Heer Smits, maar tevens vertaler van Sterne,
Thackeray en Dickens, had in Fraser's Magazine van januari 1854 nog
eens geklaagd over de slechte kwaliteit van Nederlandse Dickens-
22)
vertalingen Uitgever A.C.Kruseman trachtte nu het gehele oeuvre
van Dickens in handen te krijgen en te bundelen in een grote, maar
tevens goedkope editie, vergelijkbaar met zijn eerdere Walter Scott-
project. Daarvoor waren onderhandelingen nodig met uitgevers die de
verspreide rechten in handen hadden. Waarschijnlijk moest het daartoe
benodigde kapitaal verkregen worden mede uit de opbrengst van de ver
koop van restanten. Zo deed hij per advertentie op 29 juni 1854 het
herhaalde aanbod van zes werken van Dickens in tien delen in prijs te
verlagen van 27,60 tot ƒ6,50 en van die tien delen vijftig stel aan
te bieden. Het betrof hier de Pickwick Papers (2 dln. ƒ7,50), Nicolaas
Nickleby (idem), Maarten Chuzzlewit (3 dln. ƒ9,45), De Torenklokken
(ƒ1,80), Een kerssprookje (ƒ0,75) en Het Krekeltje in den schoorsteen
(ƒ0,60). Via circulaires trachtte Kruseman collega's en particulieren
tot intekening te bewegen:
'Charles Dickens is een geliefde naam. De reeks van Romans, die
men aan dien Auteur te danken heeft, levert het zeldzame voor
beeld op van eene onafgebroken en steeds toenemende belang
stelling in alle Landen en in alle klassen. Het talent van
Dickens, onuitputtelijk en altijd even frisch, maakt het tot een
onuitgemaakte vraag, wat wel zijn Meesterstuk is. Hij heeft eene
reeks van Meesterstukken gegeven, die hunne waarde elk op zich
zelvhandhaven, maar gezamenlijk de verdiensten des schrijvers
tot de zeer zeldzamen maken. De Werken van Dickens moge hunne
