- 26 -
Ivo de Wijs
PHILIP PIRRIP (PIP) UIT GROTE VERWACHTINGEN
Op zoek naar mijn favoriete personage nam ik in gedachten de werken van Dickens door
en onvermijdelijk kwam ik vervolgens terecht bij het boek waarmee ik me het meest ver
bonden voel: Great Expectations. Het is niet Dickens' meest geliefde werk, maar het wordt
niettemin vaak aangeduid als zijn meest rijpe roman. Het is door omstandigheden het boek
dat ik het beste ken. Twee seizoenen geleden heb ik samen met componist Roland Voortman
voor de Toneelgroep Theater een musical gesmeed uit de rijke materie. Door 1001 mis
verstanden (het orkest paste niet in het decor, het decor paste niet in de schouwburgen,
enz.) werd het eindresultaat niet geheel wat ik mij ervan had voorgesteld, maar aan de
voorbereidingen denk ik met het meeste genoegen terug. Het was heerlijk om uit het
poëtische proza van Dickens echte liederen te maken en om de dramatis personae met de
mooiste teksten van de meester in hunne monden ten tonele te voeren.
In Great Expectations tref je, als zo vaak bij Dickens, de strijd aan tussen goed
en kwaad. De verleiding is groot om het door het The Dutch Dickensian begeerde favoriete
personage te zoeken tussen de edele karakters: de smid Joe, de onbaatzuchtige Magwitch,
de zuivere Biddy. Joe de smid is van alle goeden zo mogelijk de allerbeste. Hij wordt
geteisterd door de afschuwelijke zus van Pip, hij wordt door Pip zelf te London behandeld
met misselijk dédain, maar hij blijft zichzelf: kalm, waardig en wijs. De lezer van Great
Expectations slaakt een zucht van verlichting als Dickens aan het slot van het boek voor
Joe een nieuwe bruid kiest: Biddy. Eindelijk gerechtigheid: als iemand haar verdiend heeft,
dan is het wel die brave, brave smid.
Joe is goed en blijft goed, maar Pip (Philip Pirrip) vind ik boeiender en herken
baarder. Pip maakt een ontwikkeling door. Hij begint zijn moeilijke leven binnen de
beperkingen van een tamelijk koest dorpje, wordt vervolgens begiftigd met Grote
Verwachtingen, misdraagt zich als een snobistische saletjonker, vergruist de waarden van
zijn bakermat, smijt met geld, maar komt door de ontmoeting met zijn ongedroomde
weldoener Magwitch tot inkeer. Gelouterd stapt Pip uit zijn lege bestaan: hij blijkt
plotseling zorg te kunnen dragen, hij erkent zijn schuld en zijn schulden, hij drukt Joe
en Biddy opnieuw aan zijn hart, hij gaat aan het werk. En zowaar, na lange, lange
arbeidzame jaren krijgt ook Pip zijn beloning: de mooie Estella, al evenzeer teruggekeerd
van haar hooghartige dwaalwegen.
