- 40 -
Potgieter, die ook in zijn oorspronkelijk werk wegliet wat hem als niet strikt nodig
voorkwam, had enkele jaren eerder over de taak van de vertaler geschreven: "In een tijd
waarin eene levendige handeling, een hoofdvereischte des Romans geworden is bekorte
hij den oorspronke!i|ken tekst op enkele plaatsen".7) Aan deze raad heeft hij zich in "De
Aardmannetjes" onmiskenbaar gehouden.
Een gangbare reden tot vrijmoedige vertaling was in Potgieters tijd de gedachte
dat een vertaalde tekst niet vervreemdend moest werken door sporen van zijn buitenlandse
herkomst en, integendeel, moest worden aangepast aan het wereldbeeld van de nieuwe
lezers.8) Vandaar dat de typische Britse abbey town uit de tekst verdwenen is, evenals een
vermelding van Bond Street in de kerkhofscène. De buitelende aardmannetjes worden ook
niet vergeleken met foot-batts, maar met de meer vertrouwde kolfballen. Een ideologisch
bepaalde aanpassing aan het Nederlandse wereldbeeld lijkt mij de invoering van een matroos
als voorbeeld van iemand die een luchtig liedje zingt (111: 12-3). Potgieter hield zijn land
genoten graag het beeld voor van hun ondernemende voorouders, die nog vrij van Jan-
Saliegeest onverschrokken de wereldzeeën bevoeren.
Een diepergaande aanpassing aan het Nederlandse wereldbeeld zie ik in de versterking
van het christelijk element in de vertaling. In Dickens' vertelling behoort de kerk slechts
tot het decor: zonder christelijke kerk zou er geen kerstavond zijn, maar in de beschrijving
van dat feest ontbreekt elk spoor van religiositeit. In de taferelen van huiselijke harmonie
en maatschappelijke standvastigheid - deze laatste in de door Potgieter weggesnoeide derde
reeks visioenen - is het christendom niet meer dan een conventionele achtergrond voor
