In de 18e eeuw werden welgestelde krankzinnigen, wier toestand dat toeliet, onder
gebracht bij geestelijken of dokters in huis. Hier valt misschien enig verband te leggen
met het verblijf van mr. Dick in het 'gastgezin' van Betsey Trotwood.
Zo'n opname bij particulieren was heel wat aangenamer dan het lot van diegenen
die zich zoiets niet konden veroorloven. Die mensen vielen wettelijk gezien onder de
'Vagrancy Act', die de plaatselijke overheid in de 18e eeuw het recht gaf of hen net als
zwervers, stropers en rondtrekkende artiesten, naar het eerder genoemde Bridewell of naar
de gevangenis te sturen, waar zich b.v. ook krankzinnige misdadigers bevonden. Geleidelijk
aan werden echter de opvangmogelijkheden uitgebreid. Er werden grote instituten opgericht,
waar geesteszieken op verzoek van hun familieleden konden worden opgenomen. Vrijwillige
opname zou in Engeland pas rond 1910 mogelijk worden.
Patiënten die op verzoek van hun familie en voorzien van een medische verklaring
opgenomen werden in zo'n 18e-eeuws gesticht, genoten geen enkele wettelijke bescher
ming. Pas op het einde van die eeuw kwamen privéklinieken onder enigerlei wettelijke
kontrole. Tot die tijd waren zij een bron van winst voor de exploitanten en vormden zij
het toneel van grofheid en verwaarlozing. Toch waren deze instituten vaak de belangrijkste
en enige mogelijkheid om een geesteszieke onder te brengen.
Tot aan de 18e eeuw golden als belangrijkste behandelmethoden o.a. het aderlaten
en het blaren trekken, met als doel de verstoorde levenssappen weer in evenwicht te
krijgen. In het tijdperk van de Verlichting kwam er een sterk geloof op in het nut van
de Rede voor de vooruitgang op allerlei terrein. Men ging nu ook zoeken naar een materiële,
wetenschappelijke basis voor geestesziekten, uit deze tijd stammen de fysiognomie van
Lombroso, de experimenten van Mesmer op het gebied van het 'animal magnetism' en de
phrenologie van o.a. Gall. Zowel op het mesmerisme als op de phrenologie zal ik verderop
nader ingaan in verband met Dickens' leven en werk.
De veranderingen in het denken hadden ook hun weerslag op de manier waarop
men met geesteszieken omging. Omstreeks 1780 begon men de patiënten binnen de
inrichtingen meer vrijheid toe te staan, voorzover ze ongevaarlijk waren, het eerst in
Florence op initiatief van Chiarugi, later in Parijs door Pinel. Ook in Engeland hadden de
nieuwe ideeën invloed en leidde het streven naar een andere benadering tot de oprichting
van verenigingen voor 'lunacy reform'.
In 1792 werd in York het beroemd geworden en nog steeds bestaande instituut 'The
Retreat' opgericht door de Quakers op instigatie van William Tuke, die zeer kritisch stond
tegenover het gebruik van dwangbuizen e.d. Tuke streefde in York naar een huiselijk milieu
waar niet gestraft werd, maar waar de patiënten met vertrouwen en vriendelijkheid tegemoet
getreden werden, de zgn. 'moral treatment'. Deze beweging breidde zijn invloed ook uit
naar de overzijde van de oceaan. Zo kon het gebeuren dat Dickens tijdens zijn verblijf
