bijgedragen aan het eigentijdse toneel. Toen
de achtste aflevering van de Pickwick Papers
verscheen, werd in het Adelphi Theater al
een toneelversie opgevoerd: "The
Peregrinations of Pickwick". Gretig stortten
zich de "adaptors" op het werk van Dickens,
waarbij vaak slechts bepaalde scenes werden
bewerkt, of populaire inwoners van
Dickensland werden "geleend" voor een eigen
plot.
Een geliefkoosd onderwerp was "Little
Nell". Er was één productie die de bekende
afleveringen op de voet volgde zonder het
einde te kennen dat Dickens in petto had.
Het slot van deze productie eindigde met
"Little Nell, living happily ever after", maar
helaas, de bewerker, ene Stirling, had niet
verwacht dat Dickens het lieve kind zou
laten sterven.
Soms maakten de "dramaturgen" het wei
erg bont. Een extreem voorbeeld van hoe
met het werk van Dickens werd omgegaan
om het op de planken te brengen gaf William
Makepeace Thackeray in een bijdrage met als
titel Dickens in France. Hij verbleef in
Parijs en zag daar een aanplakbiljet met de
tekst Nicholas Nickleby, ou Les Voieurs de
Londres.
Thackeray herinnerde zich een
schitterende voorstelling in het Adelphi
Theater en verheugde zich op een
hernieuwde kennismaking, hoewel hij zich
verbaasde dat de naam van Nicholas Nickleby
over het Kanaal heen een land had bereikt
waar hij een uitgesproken mening over had:
"after China, this is the most ignorant
country, in the whole civilised world".
Met stijgende verbazing was hij
vervolgens getuige van een vijfacter, met als
- 8
eerste décor het schoolhek van "Paradis des
Enfants", de school van de "instituteur"
Monsieur Squarrs, en waar sous-maitre
Neekolass Neeklbee Franse les geeft aan de
betoverende Miss Annabell, de dochter van
de Earl of Clarendon, wiens kasteel zich
achter de school bevindt. Een
gezonduitziende, dikke en welgeklede
jongeman, Prospectus, krijgt klarinetles van
Browdie, die hem bovendien nog "a piece of
pudding" toestopt. Op de achtergrond bevindt
zich een tot op het bot vermagerd creatuur,
de ongelukkige Smeek.
Aan het einde van het stuk betuigen
Neeklbee en Annabell elkaar hun wederzijdse
liefde, en blijkt Smeek de wettige erfgenaam
te zijn van de Earl of Clarendon, Lord
Smeek dus.
En hoe was Dickens' reactie op het feit
dat zijn werk zonder enige vergoeding door
■adaptors" voor het toneel bewerkt werd?
Natuurlijk zal hij het er moeilijk mee hebben
gehad dat zoveel mensen aan zijn werk ver
dienden, want niet voor niets was hij tijdens
zijn eerste Amerikaanse reis fel te keer
gegaan tegen het ontbreken van een
internationaal copyright.
Maar zijn verontwaardiging was niet zo
groot als zijn biograaf Forster
veronderstelde. Dickens had vaak prijzende
woorden voor de bewerking, de uitvoering en
de acteurs. Toch nam Dickens wraak op de
"adaptors", in Nicholas Nickleby, tijdens het
afscheidsfeestje van de Crummies, waar
Nicholas een "literary" gentleman ontmoette:
"It was upon the whole a very
distinguished party, for indepently of the
lesser theatrical lights who clustered on this
occasion round Mr Snittle Timberry, there
