Dickens en David Lean: 'Great
Expectations' als film
Beertje van Waes
Het eigene van een roman van Dickens laat
zich moeilijk omzetten in een ander medium.
Dat blijkt uit de film Great Expectations van
David Lean uit 1946. Lean maakte de film na
zijn veel bekender geworden Brief Encounter.
We zullen ons hier niet bezighouden met de
regie en de prestaties van de acteurs, maar
ons beperken tot het vergelijken van aspecten
uit boek en film.
In het begin wordt er niet veel
afgeweken van de verhaallijn van het boek.
Trouw worden wij meegenomen naar de tuin
van Miss Havisham, waar Pip als kleine
jongen ronddartelt en door Estella koket-
afwijzend behandeld wordt. Pip's opgroeien
van zijn veertiende tot zijn twintigste trekt
in een paar seconden aan ons voorbij. Mr
Jaggers maakt zijn entree in Joe's cottage en
maakt melding van Pip's 'Great Expectations'
en van diens toekomstige vermogen. Pip reist
naar Londen om een jonge heer te worden.
De scene van zijn vertrek naar Londen
is wat aankleding betreft een Dickensiaans
beeld: een postkoets, paarden en een koetsier,
pittoreske huizen eromheen en een man die
op een koperen trompet blaast om de
reizigers tot instappen te manen. Zo moet
het 'Merry Old England' geweest zijn dat
Dickens beschreef vanuit zijn jeugd
herinneringen. Pip's aankomst in het met
klerken bezette kantoor van Mr Jaggers zou
een tekening kunnen zijn van Seymour of
- 42
Phiz, zoals we die kennen uit de Pickwick
Club in de scene 'Mr Pickwick and Sam in
the attorney's office. Ook de kamer van Mr
Jaggers is 'up to scratch', en de set-
decorateur heeft zelfs moeite gedaan twee
afgietsels van gezichten aan de muur te
hangen ('Two dreadful casts on a shelf, of
faces peculiarly swollen, and twitchy about
the nose.')
Jaggers en Wemmick
Onder het hoofdstuk 'Figurative
Imagery' hebben Alain Silver en James Ursini
zich in hun boek 'David Lean and his films'
zich zeer lovend uitgelaten over de in deze
scene gebruikte beeldtaal. Zij maken ons
attent op de, in dit geval, voordelen van de
film boven het boek: 'The sight of Jaggers
washing his hands or of Wemmick casually
dusting a deathmask with his coatsleeve are
details which require individual comment for
effect in novel form. In the movie, they
become incidental bits of business, covered
by the scene's dialogue, more spontaneous
and taken for granted. (That is, as Pip is in
the shot while Jaggers and Wemmick perform
these actions, it is unnecessary for him to
TDMMNSKI
TEL 30400 M
b«ro«md« ««rhtolvaff
CHARLES DICKENS
«•Hilmd I
(G12AT LAttCTATtONl) ARTHUR RANK PAftfe 7014AM 14 JAAM
Of HTT TO NHL, lOOf IKS TRIO dcms^ettreetlee
DAO (OOt ZONDAO)! I JO Itl 1 K ÜU1
