Met gevolgen voor de compositie
indien hij deze [geraaktheid] niet had
weten te overwinnen(327: 20-22)
Zo wijst hij in het slot terug naar de titel
van het verhaal. In dezelfde geest laat hij
in zijn overige Dickens-vertalingen4)
steeds het slot van de vertelling aansluiten
op de beginalinea. Kennelijk hield hij van
een circulaire verhaalvorm.
De redactionele ingrepen van de
vertaler zijn dus niet alleen ruimte-
besparend, maar beïnvloeden ook de
compositie van de vertelling. Dit geldt
natuurlijk ook voor de weergave van
Dickens' hoofdstuk 1Door de sterke
reductie hiervan is de beschrijving van
Pickwick en zijn reisgenoten vervallen.
Alleen hun namen worden nog genoemd in
besluit V van het Fragment. Dit gebrek
wordt in 2 enigszins verholpen door
invoeging van kenschetsende adjectieven.
Er is sprake van een 'zwaarlijvigen' Mr.
Pickwick, een 'overgevoeligen' Mr. Tupman,
een 'dichterlijken' Mr. Snodgrass en een
'jagtlievenden' Mr. Winkle, terwijl 'learned
man' als aanduiding van Pickwick wordt
uitgebreid tot 'den even goedhartigen als
geleerden man'. Het jolig-pittoreske van
Dickens' exposé is verdwenen, maar de
lezer krijgt genoeg informatie om het
gedrag van de personages te kunnen
begrijpen.
Ook de beschrijving van het vijfde
hoofdpersonage in het verhaal, de 'geheim
zinnige vreemdeling' Jingle, wordt in de
Reisontmoeting uitgesteld, en flink geredu
ceerd. In dit geval gaan de consequenties
iets dieper, en misschien ook de motivering.
Die kan hier behalve redactioneel en com
positorisch - de tekst wordt beknopter en
de handeling loopt sneller door - ook
literair-kritisch geweest zijn. De ingreep
vindt plaats aan het eind van 2, waarin
de Pickwickisten door de vreemdeling uit
hun benarde situatie met de woedende
koetsiers bevrijd zijn en onder zijn leiding
in de herberg op adem komen. Potgieter
laat hier een hele pagina onvertaald en
onthoudt de lezer daarmee enkele
aanwijzingen omtrent het ware karakter
van de vreemdeling.
De weggelaten passage begint
namelijk midden in een claus van de
vreemdeling, waarin deze voorstelt om de
pijn in het beschadigde oog van Snodgrass
te bestrijden met een rauwe biefstuk (p.
77: 17). In de Engelse tekst draaft hij
vervolgens nog wat door en verbeeldt zich
hoe de gewonde een half uur lang met zijn
zere oog tegen lantaarnpaal zou staan. In
deze fantasie komen voor het eerst de
brutaliteit en het bedenkelijk karakter van
de 'zonderlinge vreemdeling' aan het licht,
maar de aanwijzing wordt de Nederlandse
lezer niet gegeven. Die ziet alleen nog
maar een wat drukke, bedillerige, maar
behulpzame figuur voor zich, zij het met
een neiging tot klaplopen.
In de Engelse tekst volgt op deze
eerste aanwijzing een ampele beschrijving
van Jingles armoedige uiterlijk, dat in
combinatie met zijn eigengereid optreden
voor de lezer een veeg teken is. De lezer
van de Engelse tekst weet nu dat de
vreemdeling niet te vertrouwen is. In de
vertaling wordt Jingles uiterlijk pas later
beschreven, en dan veel beknopter in het
-76 -
