of the leading features of the Pickwician
theory' (p.85: 20) tot een meer toevallig
'kenmerk der Pickwickisten' (269: 8). Enkele
regels verder wordt 'recorded on the
Transactions of the Society' verdonkere
maand, evenals de meer impliciete ver
wijzing naar deze Transactions in 'a fact
not yet ascertained', dat wordt weergegeven
met 'niet volkomen zeker' (269: 19).
Dat Potgieter de Pickwick Club
minder formeel wil voorstellen, blijkt ook
hieruit dat toespelingen op de hiërarchische
verhouding tussen Pickwick en zijn
reisgenoten soms worden vermeden, maar
juist niet waar er een ironisch effect door
ontstaat.
In 2, die nog enigszins dienst doet
als exposé, wordt Pickwick in de geest van
het origineel aangeduid als de 'door-
luchtigen aanvoerder' (156: 30/1), maar in
7 wordt 'the head of the party' (P 94:
al. 2 v.o.) weergegeven met 'den oudsten
der Heeren' (325: 30) en blijft 'beneath his
leader's eye' (P 95: 21) onvertaald.
Pas in 11, aan het slot van een
episode waarin Pickwick onmiskenbaar als
de centrale figuur van het gezelschap is
opgetreden en behandeld, en hij na
beledigd te zijn door de officieren buiten
zinnen van woede is geraakt, spreekt ook
de vertaler van 'zijn eerbiedwaardige
voorganger' (362: 39/40) ter vertaling van
'his revered leader' (P 114: 6 v.o.). Kort
daarna wordt het hele verhaal afgesloten
met een verwijzing naar het vredig
karakter van Pickwicks reisclub, dat geheel
in overeenstemming is met de eerder
vermelde goedhartigheid van de leider (cf.
p.4, al. 2).
Jingle verburgelijkt
Gezien de hardnekkigheid waarmee in
de vertaling satirische elementen worden
onderdrukt, moet hier sprake zijn van
opzet, van een literaire keuze. Potgieter
hield waarschijnlijk niet van overdrijving
en had minder, of een ander, gevoel voor
humor dan Dickens. In elk geval had hij
weinig oog voor het pittoreske dat zo
kenmerkend is voor Dickens' personages,
want ook dat element is in zijn versie op
verschillende manieren onderdrukt.
We hebben al gezien hoe het
pittoreske element kwantitatief is
afgenomen door eliminatie en reductie van
persoonsbeschrijvingen. Maar ook waar de
tekst ogenschijnlijk intact gelaten is, gaat
veel van het pittoreske verloren, met name
in de uitbeelding van de zonderlinge
vreemdeling. Potgieter blijkt weinig gevoel
te hebben voor Jingles telegramstijl, en
houdt ook in het algemeen niet van on
regelmatig taalgebruik.
Typografisch bezien stemt het Neder
lands van Jingle aardig overeen met zijn
Engels. Soms is het hortend karakter van
zijn spraak zelfs nog wat aangezet, als in
de vertaling een voor zijn doen lange
eenheid door een gedachtenstreep in
tweeën is gedeeld. Ook in De Gids spreekt
Jingle dus in uitroepen en korte zinnetjes.
Maar de grammatica van deze zinnetjes is
bijna overal wat genormaliseerd, door
invoeging van lidwoorden en persoonlijke
voornaamwoorden, en soms van het
voegwoord in een paratactische con
structie.
-81 -
