had hij nodig, denk ik, en dat heeft hij ook
gekregen in de persoon van Georgina, zijn
schoonzus. Zij was hem meer toegewijd
dan Kate.
"Dickens had, naar mijn gevoel, een heel
treurig leven. Dat gun je hem eigenlijk
niet. Als een soort tegenwicht voor al die
treurigheid moest hij een wereld schep
pen waarin naast tragiek zo veel humor
en vrolijkheid te vinden is. Zijn boeken
worden steeds somberder naarmate hij
ouder wordt, maar dat zie je bij meer
schrijvers die vrolijk beginnen, Mark
Twain bijvoorbeeld."
David Copperfield had volgens zijn
Aunt Betsey een meisje moeten zijn.
Had jij hem ook als vrouwelijke ca
mera kunnen accepteren?
"Dan was het wel een ander boek gewor
den, want dan had die passage met Dora
zich niet kunnen afspelen. Maar het is
grappig dat Dickens dat zelf ook heeft ge
voeld: 'Ik moet David nog een keer als
vrouw opvoeren.' En dan krijg je Esther
Summerson, die er meteen achteraan
komt. Ik denk dat zij aspecten zijn van
een complex in Dickens zelf, dat hij in
David Copperfield de mannelijke en in
Bleak House de vrouwelijke kant heeft
neergezet. Wat dat voor complex is ge
weest, is moeilijk te zeggen. Dickens zal
toch een vrouwelijke kant in zich hebben
gehad die hij wilde uitleven. En dat heeft
hij dan in Bleak House gedaan."
Peter Ackroyd stelt in zijn biografie
dat Dickens negatieve vrouwenfigu
ren neerzette om die vrouwelijke
kant te onderdrukken...
"Dat kan inderdaad. Dickens kon wel
vrouwenfiguren creëren, als ze maar niet
aardig waren. Vervelende of gekke vrou
wen schudde hij zo uit zijn mouw, zoals
Sairey Gamp. Dat is een prachtfiguur met
haar dranklucht. Mrs Mann uit Oliver
Twist loopt al op haar vooruit. Mrs Jarley
van het wassenbeeldenmuseum in The
Old Curiosity Shop is wel aardig, maar zij
is al wat ouder. Met vrouwen van een jaar
of twintig kon Dickens niet veel, al had
hij een goede band met zijn zus Fanny. Al
zijn hoofdfiguren hebben een zus - dat is
frappant.
"De vergelijking met Trollope is heel ver
helderend. Trollope heeft zeer goede vrou
wenkarakters, door het hele oeuvre heen,
ongelooflijk goed. Hij beschrijft ook heel
precies de kleren die vrouwen dragen.
Volgens mij had Trollope een sterk vrou
welijke inslag, die hij gewoon durfde uit
leven en waar hij openlijk voor durfde uit
te komen. Bij Dickens was dat verdrongen
en verknoopt.
Ackroyd lijkt te geloven dat Dickens'
relatie met Ellen Ternan platonisch
is geweest, maar de nieuwste gege
vens wijzen erop dat hij die fatale be
roerte bij haar thuis heeft gehad. Wat
denk jij?
"Dickens was een emotionele en vurige
man, dus ik kan me niet voorstellen dat
hij al die jaren van haar af is gebleven.
Hij heeft met haar in Frankrijk in allerlei
zomerhuisjes verkeerd. Het kan haast
geen broer-zusverhouding zijn geweest; zo
lang blijf je dan toch niet met iemand om
gaan. Dan houd je ook niet alles zo ge
heim. Als het inderdaad waar is dat
Dickens zijn beroerte bij Ellen thuis heeft
gehad, dan heeft hij misschien vlak voor
zijn dood nog met haar gevreeën. De theo
rie dat hij in het harnas gestorven is,
schrijvend aan Edwin Drood moeten we
dan helemaal herzien. Weer een illusie
armer. Maar dit vind ik ook wel iets heb
ben."
8
