Ik kom nog eenmaal terug op de figuur James Steerforth. Hij is in wezen een tragische figuur.
Zijn moeder heeft hem nooit echt lief gehad. Zij projecteerde haar ambities in haar zoon.
Steerforth, die als kind het gevoel had niet geaccepteerd te zijn omwille van zich zelf, maar
slechts ter bevrediging van de eerzucht van zijn moeder, gooit in protest tegen deze opvoeding
zijn loopbaan weg door er van door te gaan met Emily.
Omdat hij niet geaccepteerd is omwille van zich zelf, kan Steerforth geen diepgaande relatie
opbouwen met zijn medemensen: hij kan alleen verleiden en vervolgens van zich afstoten,
zoals hij doet met Emily, met Rosa Dartle en in feite ook met David. Door Emily te schaken
vlucht Steerforth weg van zijn moeder. Deze vlucht lukt echter niet. Hij blijft het kind van zijn
moeder, een schooljongen.
In het hoofdstuk Tempest lijdt Steerforth ook letterlijk schipbreuk. David vertelt: "among the
scattered ruins of the home he had wronged I saw him lying with his head upon his arm, as I
had often seen him lie at school."
Na zijn contacten met Steerforth is David nog niet toe aan een evenwwichtige relatie op basis
van gelijkwaardigheid met een vrouw. Veiliger is het voor hem een vrouw te kiezen, die op
zijn moeder lijkt. Dit is nu eenmaal een situatie, die hij kent. Hij kiest Dora tot vrouw, als
onnozel kindvrouwtje het evenbeeld van zijn moeder.
David heeft trouwens met Dora gemeen dat, zoals hij een te nauwe band had met zijn moeder,
zij een te intieme relatie had met haar vader. Men zou aan het paar kunnen denken als aan:
"Lord Wilwel andBady Cannot." Trouwen beide op jonge leeftijd om maar uit de
moeilijkheden te zijn?
De gelijkenis van Dora met David's moeder gaat verder. Precies zoals zijn moeder wordt ook
Dora bewaakt door niemand minder dan miss Murdstone. Dezelfde miss Murdstone wil tussen
beiden komen, tussen David en Dora, precies zoals zij samen met haar broer tussen David en
zijn moeder kwam. De vroegtijdige dood van Dora maakt de gelijkenis met zijn moeder, die
eveneens op jonge leeftijd overleed, compleet voor David.
Voor David is het nu nog maar een enkele stap van het kindvrouwtje Dora naar Agnes, de
stap naar een diepgaande relatie op basis van gelijkwaardigheid. Gemakkelijk gaat David deze
.stap .niet-af. Verwonderlijk is dit niet. Agnes is een volwassen sexueel rijpe vrouw. In zijn
jeugd heeft David sexualiteit tussen volwassenen moeten associëren met een Loze
stiefvaderfiguur. Een diepgaand contact met Agnes is daarom een bedreiging voor hem.
Wanneer zijn tante Betsey Trotwood probeert hem te koppelen aan Agnes en hem vertelt dat
Agnes verliefd is en op het punt staat te trouwen beseft David niet dat juist hij de uitverkorene
is. Nog in hoofdstuk 60, dus bijnaaan het einde van het boek,-blijft hij Agnes hardnekkig zijn
zuster noemen. Geen wonder dat Agnes alleen wat droevig kan glimlachen of bleek wegtrekt.
Voor David blijft zij de rigide madonna. "Ever pointing upward, Agnes; ever leading me to
something better; ever directing me to higher things." David begrijpt niet dat Agnes niet wijst
naar de hemel of naar hogere doeleinden, maar naar de slaapkamer boven en het wordt haar
dan ook te veel. Zij barst in tranen uit en maakt aanstalten om op te stappen. Pas dan stapt
David over de drempel heen en hij bekentTiaar jzijn liefde: "And now I tried to tell her of the
struggle I had had and the conclusion I had come to." (hoofdstuk 62)
- 16-
