Beste Dickensians
Een gure economische wind giert door de
geglobaliseerde gemeenschap. Echter, aux
grands maux des grandes remedes. Europa
verlaagt de rente met 0,3%! Duitsland gaat het
poldermodel overnemen!
Nu denkt u dat u deze wereldproblemen rustig
even ter zijde kunt schuiven, en u geheel kunt
richten op de Kerstsfeer in huiselijke kring. En
dat is ook zo, maar toch zou ik u eerst nog
willen attenderen op een feit dat nog te vaak
over het hoofd wordt gezien, namelijk het feit
dat Charles Dickens de geestelijke vader is van
het poldermodel.
Hij heeft deze gedachte ontwikkeld in "A
Christmas Carol", dat vaak wordt aangezien
voor een kerstverhaal. Zelfs bij de SER leeft
dit misverstand, want ik heb zelf kunnen
vaststellen dat dit werk daar niet in de
bibliotheek voorkomt.
Dickens hield een rede op 5 oktober 1843 voor de leden van het Manchester Athenaeum
(andere sprekers waren Disraeli en Cobden) en daarin wees hij op het belang van scholing,
zoals dat nu ook vaak in moderne CAO's te lezen is, alleen bracht Dickens het mooier onder
woorden:
"I think it is grand to know, that, while her (=Manchester) factories re-echo with the
clanking of stupendous engines, and the whirl and rattle of machinery, the immortal
mechanism of God's own hand, the mind, is not forgotten in the din and uproar, but is
lodged and tended in a palace of its own (^Manchester Athenaeum)".
Dickens was sterk begaan met het feit dat veel kinderen niet of nauwelijks onderwijs kregen
(in zijn tijd kreeg één op de drie kinderen enig onderwijs), en beschouwde dat als een
belangrijke belemmering voor vooruitgang (voor "employability" zouden wij nu zeggen).
Daarom introduceerde hij in "A Christmas Carol" twee heel zielige en domme kinderen ("This
boy is Ignorance. This girl is Want") waar niemand omheen kan.
De oplossing gaf hij al aan in zijn Manchesterse rede, waarin hij concludeerde dat werkgevers
en werknemers "share mutual duty and responsibility". Binnen een week na zijn terugkeer
uit Manchester begon hij te werken aan "A Christmas Carol" waarin hij het poldermodel
beschreef op een manier die het concept gemakkelijk toegankelijk maakte voor de grote
massa's van ongeschoolden. Omdat Dickens het verhaal plaatste in de Kersttijd en zo
overtuigend schreef, denken velen nu nog dat dit model alleen van toepassing is met Kerst.
