ZEER GEACHTE DICKENSIANS,
Dit keer wou ik het eens niet over mezelf hebben, maar - bij wijze van afwisseling - over een
ander interessant onderwerp. Ik dacht aan Dickens, en in het bijzonder aan zijn roman "Oliver
Twist", ons "book of study" in 2003.
De waardering voor dit boek is in de loop van de tijd aan wisselingen onderhevig geweest. Na de
dood van Dickens was er nog een lange periode waarin al zijn werk algemeen zeer gewaardeerd
werd, maar vanaf de eerste helft van de 20-ste eeuw traden nieuwe generades lezers aan, onder
wie "academies", die zich kritischer opstelden. Alleen de titel al van het boekje "Charles Dickens,
The Major Novels" van John Lucas, zegt genoeg: slechts zes romans blijken "major" te zijn,
waaronder niet "Oliver Twist". Ander voorbeeld: de critici F.R. en Q.D. Leavis duiden Dombey
and Son" aan als "the first major novel".
"Oliver Twist" is kennelijk niet een "major novel", en leek soms wel geen beter lot beschoren dan
dat van een musical-scenario. Heeft onze branch met dit "book of study" dan wel een juiste
keuze gemaakt? Mensen hebben het druk, het is al heel mooi als iemand een Dickens roman
leest, en waarom dan iets anders dan een "major novel" gekozen?
Op dit punt in het betoog aangekomen wil ik de draai gaan maken die u wellicht al verwacht, en
nu overgaan tot het naar voren brengen van positief commentaar op dit boek.
De persoon van "Nancy" wordt als zeer sterk beschouwd. Dat begon al met het commentaar
van Dickens' vriend Wilkie Collins: "The character of "Nancy" is the finest thing he ever did. He
never afterwards saw all sides of a woman's character - saw all round her. That the same man
who could create "Nancy" created the second Mrs. Dombey is the most incomprehensible
anomaly that I know of in literature".
Ook Michael Slater is positief over haar: "Nancy does shine among all the female characters as a
bright particular star".
Maar ook over de roman als geheel kunnen positieve meningen vernomen worden. De criticus
John Bayley schreef: "Oliver Twist" is a modern novel. .it can still touch us - as few novels out
of the past can - on a raw nerve; it can still upset and discountenance us."
Steven Marcus vergelijkt "Oliver Twist" met Bunyan's "The Pilgrim's Progress", o.a. omdat in
beide werken de hoofdpersoon op pad gaat, niet om zijn geluk te zoeken, maar om te vluchten
van "the City of Destruction" (the workhouse town), en omdat zij eenzelfde opeenvolging van
avonturen meemaken, en afwisselend met krachten van goed en kwaad te maken krijgen.
Een ander aspect is de historische achtergrond. Henry Mayhew schrijft in zijn "London Labour
and the London Poor": "In tracing the pickpocket from the beginning of his career, in most cases
we must turn our attention to the little ragged boys living by a felon's hearth,They often
begin to steal at six or seven years of age, sometimes as early as five years, and commit petty
sneaking thefts, as well as pick handkerchiefs from gentlemen's pockets. Many of these ragged
urchins are taught to steal by their companions, others are taught by trainers of thieves,
Another way in which they are trained is this: - The trainer - if a man - walks up and down the
room with a handkerchief in the tail of his coat, and the ragged boys amuse themselves
abstracting it until they learn to do it in an adroit manner."
Dickens heeft beschreven wat toen bestaande praktijken waren.
Veelbelovende ingangen dus voor een (her)lezing, en de daarop volgende kritische evaluatie die
wij op het programma hebben voor de herfstbijeenkomst.
Met Dickensiaanse groet,
Paul Ferdinandusse
