The Picture of Dorian
1890
1893
1893
Grav CO. Wilde)
De kolom na de titel geeft het jaar van publicatie in Engeland. Indien een roman eerst als feuilleton
verschenen is, zijn de data van feuilletonpublicatie gegeven. De derde kolom vermeldt het jaar van
publicatie van de Nederlandse vertaling. De laatste kolom geeft het jaar van de bespreking in Het
Leeskabinet of De Gids. De tabel laat zien dat tussen Engelse publicatie en Nederlandse vertaling
meestal niet meer dan drie jaar zit en vaak minder. Doorgaans werden vertalingen direct na
publicatie besproken, maar ook niet eerder. De werken in de tabel zijn in dit opzicht representatief
voor veel Victoriaanse romans. Een keerzijde van de nauwe band tussen Engelse publicatie,
Nederlandse vertaling en Nederlandse recensie lijkt te zijn dat als een roman niet vertaald werd,
deze ook niet gerecenseerd werd. Zo zijn Emily Brontë's Wuthering Heights (1847) en George
Gissing's New Grub Street (1891) niet vertaald in de negentiende eeuw en niet opgemerkt door de
tijdschriften. Overigens werden niet alle vertalingen gerecenseerd. Aankondigingen en advertenties
vermelden meer titels dan er gerecenseerd werden: ook op deze manier werden boeken onder de
aandacht gebracht. Bovendien vond wel besprekingen plaats naar aanleiding van een Nederlandse
tweede druk of nieuwe vertaling. Zo werd Jane Eyre gerecenseerd in 1874 terwijl de Engelse editie
dateert vanl847 en kreeg Vanity Fair een korte vermelding in 1869, ruim 21 jaar na de Engelse
publicatie. Er zijn weinig aanwijzingen dat Victoriaanse romans de tijdschriften bereikten via Duitse
of Franse vertalingen, zoals volgens Van der Wiel wel gebeurde bij historische romans.
Het is niet altijd duidelijk waarom sommige auteurs of romans niet opgemerkt werden door
vertalers en tijdschriften. Hoewel Wuthering Heights en New Grub Street direct na publicatie zeker
geen groot succes waren in Engeland, werden Emily Brontë en Gissing wel gesignaleerd door
enkele Engelse tijdschriften. Zo is er een bespreking van Wuthering Heights in Douglas Jerrold's
Weekly Newspaper, waarin de recensent het boek aanbeveelt als iets geheel nieuws. Douglas
Jerrold zelf wordt met name in Het Leeskabinet regelmatig vermeld, maar niet Emily Brontë. Anne
Brontë's The Tenant ofWildfel Hall werd daarentegen wel vertaald en besproken. Het is mogelijk
dat uitgevers vermoedden dat bepaalde boeken niet in de smaak zouden vallen en dus niet wilden
investeren in een vertaling en Nederlandse editie. Uit artikelen en recensies komt een beeld naar
voren van elementen in Victoriaanse romans die juist wel of juist niet gewaardeerd werden door
Nederlandse recensenten. Een belangrijk minpunt was de Engelse langdradigheid. De recensent in
Het Leeskabinet van De Vrouw in 't Wit merkte op dat
het verhaal in vlugheid en aangenaamheid nog veel gewonnen zou hebben, indien de
schrijver in zijne [226/227] onmetelijke uitweidingen wat bekort had. Doch die
langdradigheid schijnt langzamerhand een karaktertrek van de Engelsche fraaije
litteratuur te zijn geworden. Gelijk men bij een Fransschen roman gevaar loopt, dat hij
losbandig zal zijn, kan men zich bij een Engelschen vrij wel verzekerd houden dat hij
prolixe zal wezen. (226-227)
Tegenover de uitweidingen in Victoriaanse romans stond voor Nederlandse recensenten de mooie
karaktertekening, als de auteur tenminste niet te veel overdreef zoals Dickens volgens sommige
commentatoren. Ook was er waardering voor de moraal die spreekt uit Engelse romans. De
recensent van De Bewoonster van Wildfell-Hall in Het Leeskabinet geeft dit als volgt weer:
Wij zijn geen voorstanders om aan jonge lieden romans ter lectuur in handen te geven;
deze intusschen maakt daarop eene gunstige uitzondering, en aan beiderlei kunne
worde hij gerust aanbevolen, terwijl hij niet anders dan eenen goeden indruk kan
2
