Winter 2004 no.51
- l,,iJi,,JNj|iii|1il.iLi<|i..iii.i.i. .li
20
The Dutch Dickensian Volume XXIV
Cypriotische avontuur beknopt. Daarom
hieronder enkele fragmenten die een wat
helderder licht werpen op de connectie
tussen Richard Leeuwenhart en Cyprus.
Na de inval van 1161 werd Cyprus een dertigtal
jaren met rust gelaten. In deze tijd deden zich twee
belangrijke ontwikkelingen voor. In de eerste plaats
maakte de oosterse kerk een laatste bloeiperiode
door met de stichting van het klooster van het
Nieuwe Zion, door de ook als kroniekschrijver
bekende St. Neophytus. Ten tweede werd in 1182
Isaac Ducas Comnenus gouverneur. Twee jaar later
kwam hij met succes in opstand en nam hij de macht
over op het eiland.
Isaac Comnenus heeft in de bronnen over het
algemeen een even slechte naam als de keizer tegen
wie hij in opstand kwam, zijn naamgenoot, de wrede
Andronicus Comnenus. Lange tijd werd door de
historici aangenomen dat hij erin was geslaagd om
op grond van vervalste papieren katapan
(bestuurder) van Cyprus te worden, een
veronderstelling die recentelijk onder vuur is komen
te liggen. Hoogstwaarschijnlijk is Isaac wel degelijk
legaal benoemd door de regenten van de
minderjarige Alexios II, die eind 1183 werd afgezet
door Andronicus. Hoe het ook zei, vaststaat dat
Isaac rebelleerde tegen Andronicus, die een
keizerlijke vloot naar Cyprus stuurde om met de
opstandeling af te rekenen. Deze opzet pakte
verkeerd uit, omdat Isaac het op een akkoordje had
gegooid met de Siciliaanse huurlingenadmiraal
Margarito, die de Byzantijnse vloot wist te verslaan.
Zeven jaar lang bestuurde Isaac vervolgens als
despoot het eiland. Een bewind dat, mocht er maar
een fractie waar zijn van wat chroniqueurs als
Nikitas Choniates schrijven, voor de bevolking
weinig goeds betekende. We moeten er echter
rekening mee houden dat zijn beeld vertekend is
door zijn
persoonlijke
vijandschap
jegens Isaac.
In 1187
veroverde de
beroemde
Egyptische
sultan Saladin
de Grote,
Jeruzalem. Als
reactie hierop
kwam de Derde
Kruistocht op
gang, onder
leiding van de
Franse koning
Filippe Augustus en de Engelse koning Richard
Plantagenet, in de geschiedenis beter bekend als
Richard Leeuwenhart.
Op weg naar Palestina arriveerde Richard in mei
1191 op Cyprus. Naar het gangbare verhaal luidt,
raakte de Engelse vloot in een storm verzeild,
waardoor een drietal schepen afdreef in de richting
van Cyprus. Twee vergingen er op de kust, waarbij
een deel van de bemanning om het leven kwam. Het
derde, met Richards zuster, Johanna van Sicilië, en
zijn verloofde, Berengaria van Navarre, aan boord,
bereikte de rede van Limassol. Isaac Ducas
Comnenus bereidde de schipbreukelingen noch de
beide prinsessen een prettig onthaal. De schepelingen
werden van hun bezittingen beroofd en de toegang
tot de stad ontzegd. Sommigen werden zelfs in
gijzeling genomen. De dames probeerde hij met
mooie beloften aan land te lokken, waarschijnlijk
om hen eveneens te gijzelen, en toen dat mislukte
weigerde hij hen alle hulp, tot vers water aan toe.
Toen Richard kort daarna arriveerde, bleek Isaac
zich te hebben teruggetrokken, waarop Limassol
zonder geweld in Engelse handen viel. Vervolgens
knoopte Isaac onderhandelingen aan, waarbij hij
Richard steun aan zijn kruistocht beloofde. Diezelfde
avond bedacht hij zich weer en eiste op hoge toon
het vertrek van de Engelsen. Dit bleek een
onverstandige daad. Richard trouwde op 12 mei in
Limassol met Berengaria en trok vervolgens ten
strijde tegen Comnenus. Nadat Famagusta zonder
slag of stoot was ingenomen, wist hij hem bij het
plaatsje Tremethoussa, in de buurt van Nicosia, met
weinig moeite te verslaan. Cyprus viel binnen korte
tijd in Engelse handen. Eind mei gaf Isaac zich over,
om het grootste deel van de paar jaren die hem nog
