Winter 2004 no. 51
The Dutch Dickensian Volume XXIV 5
zijn jongste zoon op zijn schouders, lezend
in zijn rozentuin, uitjes organiserend voor
de altijd aanwezige gasten.
Een intens ongelukkig mens, nog altijd
zoekend naar datgene waar hij naar
hunkerde, maar dat hij niet bij machte was,
te omschrijven "..the want of something
that is missing from life". Zijn verbittering
Catherine Dickens
at the time of her separation
from Dickens
jegens Catherine nam dagelijks toe;
vrienden reageerden wat ongemakkelijk op
zijn verwijten over haar vruchtbaarheid en
onbenullig karakter. Zijn toch al zwakke
gezondheid verslechterde met de dag;
zware verkoudheden teisterden hem
regelmatig, de hevige pijn aan zijn nieren
die - sinds zijn kindertijd - optrad bij stress
en extreme vermoeidheid en de pijnen aan
de linkerkant van zijn lichaam - naar we nu
weten, voorboden van de beroerte die hem
jaren later zouden doden - deze klachten èn
zijn depressies dreven hem alleen maar tot
méér en harder werken. Personen die hem
enkele jaren tevoren gezien hebben,
herkennen hem alleen aan zijn
sprankelende ogen; zij zijn verbijsterd over
de razendsnelle veroudering die aan de
man plaatsgrijpt.
Lezen we de beschrijving die Mary
Crowden, een amateur actrice, gaf van
Dickens rond 1848, toen zij met hem optrad
in The Meny Wives of Windsor: "..What
eyes his were! Large, darkblue, exquistely
shaped, fringed in long and thick lashes?
The mouth was singularly mobile, full
lipped, well-shaped and expressive;
sensitive, nay restless in its susceptibility to
impression that swayed him.." De dame in
kwestie, die nog zo uren had kunnen
doorgaan (en dat waarschijnlijk ook deed)
was, zo haasten de auteurs van "Dickens as
they saw him" zich ons te verzekeren "a
happily married woman". Maar ook vele
heren heten zich bewonderend (en een
tikje afgunstig) uit over de "Sparkler", de
slanke knappe Dickens als dertiger en
begin veertiger.
Op zes en veertigjarige leeftijd wordt hij
beschreven als"..careworn, the deep
lines on his face almost furrows hair
grizzled and thinned.."
In augustus 1858 begint een serie van
tachtig lezingen in Engeland, Schotland
en Ierland. Het programma omvat The
Trial in Pickwick, Paul Dombey and mrs.
Gamp, naast de kerstverhalen. De
grenzeloze bewondering en liefde van
het pubhek, evenals de zekerheid, dat
zijn inkomen gegarandeerd was in de
komende jaren, zijn belangrijke redenen
geweest zich vast te leggen voor méér;
de groene "reading books" met daarin
de teksten die hij op het toneel
gebruikte, werden bij duizenden
verkocht.
Maar, tot zijn eigen verbazing, bleek ook de
oplage van zijn romans te stijgen (hoewel
de term "public relations" nog niet bestond,
werkten de lezingen wel degelijk als
zodanig).
In deze periode begonnen -naast zijn
vrienden en familieleden- ook de artsen die
hij raadpleegde, te morren over zijn
hectische leven: de lange, oncomfortabele
treinreizen, de hitte van gaslicht en de
emoties die hij bij zijn publiek teweeg
bracht, deden hem -na afloop van zijn
lezingen- bijna het bewustzijn verliezen;
niet in staat tot spreken, lag hij
minutenlang op een sofa. Hij shep
nauwelijks meer en zijn dieet bestond voor
een steeds groter deel uit vloeibare
oppeppers: brandy en water, gin punch of
sherry met een los geklopt ei.
Maar zelfs nu, aan het eind van zijn
krachten, waren er nog de Dickensiaanse
uitbarstingen van jongensachtige
vrolijkheid; zijn spontane uitvoering van de
"saylor's hornpipe", muzikaal begeleid door
zijn twee fluitende metgezellen Wills en
Dolby. Het bewerken van de klopper van
deftige huizen, gevolgd door een joelende
aftocht als de bewoner verscheen..
