Najaar 2005 no. 54
maar steeds meer de neutrale kijk van een vaak
harde samenleving. Dickens was hierop geen
uitzondering. Z'n niet altijd verholen
teleurstelling, over de weinig succesvolle school
carrières van z'n zoons, klinkt door in z'n
correspondentie met miss Angela.
Zoals gezegd er zijn een dikke 14.000 brieven van
Dickens bewaard gebleven. Veel ervan zijn kort
met een tamelijk triviale inhoud. De brieven die
door miss Angela behouden zijn gebleven zijn
daarom zo belangrijk omdat die ons uitgebreid
inzicht verschaffen over hoe Dickens dacht en
deed over het belangrijkste samenwerkingsproject
tussen hem en miss Angela: Urania Cottage.
Het project: Urania Cottage.
In de brief van Dickens aan miss Angela, 26 mei
1846, maakt hij voor het eerst melding van het
project dat zou uitmonden in Urania Cottage te
Shepherds Bush. Urania4 staat voor de serene
tegenhanger van de vrouwelijke Venus. In Urania
Cottage zouden gevallen vrouwen worden
opgevangen, middels een interne opleiding
vertrouwd worden gemaakt met de bezigheden
van de huisvrouw en daardoor geschikt gemaakt
voor emigratie naar de koloniën waar ze een
nieuw leven konden opbouwen. Een ambitieus
plan waar miss Angela al het geld voor fourneerde
en waarvan de algemene leiding feitelijk in
handen van Dickens was. In 1847 ging het open.
13 vrouwen konden er een onderkomen in vinden,
begeleid door een staf van twee toezichthoudsters.
Uit de briefwisseling blijkt overduidelijk de
overtuigingskracht van Dickens die met kracht van
argumenten miss Angela wist af te houden van een
al te bigotte opstelling naar de inwonende
vrouwen. Dickens wist haar af te houden van min
of meer gedwongen religieus getinte dag
programma's en een al te bevoogdende opstelling
van de staf naar de vrouwen. Dat blijkt ondermeer
doordat Dickens mordicus tegen het doorvragen
op de levenswandel van de inwonende vrouwen
was, een punt dat door de staf graag gedaan werd.
Dickens was de mening toegedaan dat het verblijf
in Urania Cottage volstrekt niet opgevat mocht
worden als straf en dat dus het huis, de kamers, de
kleding een zo vrolijk mogelijke uitstraling diende
te hebben. Als er gelezen werd dan niet alleen
over-vrome lectuur maar ook gewone boeken, als
er gezongen werd niet alleen religieuze gezangen
maar ook gewone gezellige liedjes. Er werd op
normale tijden naar bed gegaan, en naar
aanleiding van een vraag van een dame of het
waar was dat er een piano aanwezig was, schreef
Dickens aan miss Angela dat hij tot zijn spijt niet
gezegd had dat er op iedere kamer eentje stond
met bovendien een gitaar in het washuis.
Dickens bezocht gevangenissen om te bezien of er
geschikte kandidaten voor Urania Cottage waren.
Hij selecteerde die dan en na overleg met miss
Angela werden die dan opgenomen. De wereld
waar die vrouwen deel van uit hadden gemaakt
kende hij op z'n duimpje door z'n nachtelijke
wandelingen door de achterbuurten van London.
Samen met miss Angela was hij het Londense
equivalent wat in Nederland de "middernacht
zending" werd genoemd. Het ligt voor de hand dat
ook miss Angela wist om wat voor vrouwen het
ging, zij had immers via haar huis bij Piccadilly
Square, 's-avonds een goed uitzicht op de parade
van prostituees.
Na een geslaagd verblijf in Urania Cottage maakte
in veel gevallen miss Angela het mogelijk dat de
persoon in kwestie op haar kosten kon emigreren
naar Zuid Afrika of Australië om daar een nieuw
bestaan op te bouwen.
Het leven in Urania Cottage was ordelijk
georganiseerd. De vrouwen konden door inzet,
schoonmaken, leren, sociaal gedrag, etc. etc.
punten verdienen die wat zakgeld opleverden. De
meesten verbleven er rond de acht maanden.
Waarna vaak sprake was van emigratie. Miss
Angela subsidieerde ook de bisschopzetel in
Kaapstad en Sidney, zodanig dat die haar ex-
bewoonsters verder konden helpen. Soms ging het
helemaal mis met een van de bewoonsters, die
werd dan de toegang tot Urania Cottage ontzegd.
Uit de briefwisseling over zulke gebeurtenissen
komt Dickens naar voren als een echte
inrichtingswerker.
Al bij al kun je, gezien de resultaten, in veel
gevallen een geslaagde maatschappelijke
integratie, Urania Cottage een succes noemen. Het
liep goed tot de scheiding van tafel en bed in 1857
van het echtpaar Dickens.
De Scheiding.
Miss Angela was de sterke overtuiging toegedaan
dat de scheiding tussen Charles en Catherine
ongedaan gemaakt zou moeten worden. Zij stond
dan ook eerder aan de kant van Catherine dan van
Dickens.Ook zette miss Angela zich actief in om te
bemiddelen maar voor Dickens was Catherine een
gedane zaak. De scheiding en de activiteiten die
Dickens ontplooide als publieke voorlezer bracht
een verwijdering tussen hen teweeg die er in
resulteerde dat Dickens zich niet meer met de
algemene gang van zaken van Urania Cottage
bemoeide.
Urania Cottage liep achteruit en in 1862 werd het
gesloten. Na de scheiding werden de contacten
4 Oxford Reader's Companion to Dickens, edited by Paul Schlicke, 1999.
3 0
The Dutch Dickensian Volume XXV
