Zomer- Herfst 2006 no.57- 58
Maters/Dabekaussen vertalen hem met:
'Alstublieft, meneer, ik wil wat meer.'
Het volgende hoofdstuk begint met een
prachtige zin over de gevolgen van Olivers
daad: 'For a week after the commission of the
impious and profane offence of asking for
more, Oliver remained a close prisoner in the
dark and solitary room to which he had been
consigned by the wisdom and mercy of the
board.'
Kelk vertaalt dit als: 'Een week lang nadat hij
die profane en schandelijke misslag had
begaan om meer pap te vragen, bleef Olivier
stevig in het donkere en eenzame hokje opge
sloten zitten, waarheen hij door de wijsheid en
goedertierenheid der heren regenten was ver
bannen.'
Maters/Dabekaussen: 'Na Olivers oneerbiedi
ge en godslasterlijke vergrijp te vragen om
meer, bleef hij een week lang in strikte gevan
genschap in de donkere en eenzame kamer
waar het bestuur hem in zijn wijsheid en
genade had verbannen.'
Kelk voegt niet alleen op eigen gezag toe dat
het vragen om meer 'pap' betrof, ook de verta
ling van 'remained a close prisoner' krijgt een
wonderlijk equivalent. 'Board' wordt door
Mater/Dabekaussen terecht vertaald met
'bestuur' en niet de regenten van Kelk. Het
vervangen van 'profaan' door 'godslasterlijk'
en 'misslag' door 'vergrijp' zijn typisch voor
beelden van veranderend taalgebruik in
Nederland.
Het proza van Kelk blijft een soort "gedragen
heid" houden die Dickens noch
Maters/Dabekaussen in zulke mate bezit.
Een ander voorbeeld van de "rijke" vertaling
van Kelk vinden we in hoofdstuk 47, 'Fatal
Consequences'. Sikes bezoekt Fagin voor de
laatste keer.
"I've got that to tell you, Bill,' said Fagin,
drawing his chair nearer, 'will make you worse
than me.'
Aye?' returned the robber with an incredulous
air. 'Tell away! Look sharp, or Nancy will
think I am lost.'
'Lost!' cried Fagin. 'She is pretty well settled
that, in her own mind already.'
Kelk:
"Wat ik je te zeggen heb, Bill,'zei Fagin, terwijl
hij zijn stoel nader schoof, 'zal jou nog beroer
der maken dan mij.'
'Ja?' hernam de dief met een ongelovig
gezicht. 'Vertel op! Gauw wat, anders denkt
Nancy dat ik in zeven sloten tegelijk ben gelo
pen.'
'In zeven sloten tegelijk!' riep Fagin uit. 'Nu,
daar heeft zij op haar manier al manier al
tamelijk goed voor gezorgd.'
Maters/Dabekaussen
'Na wat ik je te zeggen heb, Bill,' zei de jood
terwijl hij zijn stoel bijschoof, 'ben je d'r erger
aan toe dan ik.'
'O ja?' antwoordde de dief vol ongeloof. 'Zeg
op! Snel een beetje, anders denkt Nancy nog
dat ze me kwijt is.'
'Kwijt!' riep Fagin. 'Dat heeft ze zelf al gere
geld.'
Alhoewel Mater/Dabekaussen hier 'de jood'
gebruiken in plaats van Fagin (zouden zij een
ander editie hebben gebruikt dan Kelk en
degene die ik hier gebruik?), valt op dat hun
vertaling helder en onopgesmukt is.
Overigens spreekt Kei voortduren over 'de
Jood' terwijl Maters/Dabekaussen hebben
gekozen voor 'de jood', een spellingswijze die
tegenwoordig gebruikelijk is.
Een lange rij voorbeelden zou kunnen volgen,
bij Maters/Dabekaussen 'wordt het ochtend',
bij Kelk 'begint deze reeds te dagen', maar ik
meen een en ander voldoende geïllustreerd te
hebben.
Ofschoon ik alleen enkele passages wilde
opzoeken, werd ik opnieuw gegrepen door dit
verhaal. Oliver Twist is niet Dickens' grootste
roman, het is wel een werk met een enorme
zeggingskracht. Kwamen de Pickwick Papers
voort uit de behoefte om het publiek te ver
maken, hier hanteert Dickens het zwaard.
Chesterton schreef het al: 'Relatively to the
other works of Dickens, Oliver Twist is not of
great value, but it is of great importance.'
Een vertaling moet recht doen aan het origi
neel, maar een vertaler moet niet op de stoel
van de auteur gaan zitten. Kelk neigt naar
nodeloze opsmuk die het werk ook geda-
teerd(er) maken.
Alhoewel de vertaling van Maters en
21
