Zomer 2009 no. 67
The Dutch Dickensian Volume XXIX 44
Maar terug naar het feuilleton.
Vroeg in zijn carrière waren schrijvers
en critici maar gematigd enthousiast over het
werk van Dickens:
Omdat ze in delen verschenen, met in elk stuk
wel iets naar de smaak van een ieder, was de
pers vanzelfsprekend gek op zijn werk: het
gaf ze de middelen om lege stukken op te
vullen zonder daar veel moeite voor te doen.
Waar andere schrijvers maar één keer aan
dacht krijgen, krijg je op deze manier heel
vaak aandacht voor je werk. Daarenboven is
Boz er erg goed in om op de actualiteit in te
haken en zo zijn schrijfsels wat pit te geven.
Als zijn onderwerp als zodanig niet interes
sant genoeg is, deinst hij er niet voor terug
om op allerlei manieren iedereen naar de
mond te praten.12
Wat we tegenwoordig meemaken, wat
we recentelijk zelfs in extreme mate hebben
meegemaakt met de boeken van J.K. Rowling
in haar Harry Potter serie, was in de negen
tiende eeuw het geval met Dickens. De
belevenissen van de personages konden nie
mand onberoerd laten. Waar in de achttiende
eeuw mensen brieven schreven naar Samuel
Richardson, omdat ze zo betrokken waren bij
de figuren in zijn boek Clarissa, was dat bij
Dickens het geval bij Nicholas Nickleby. De
lezers van het ene deel konden niet wachten
op het volgende om te zien wat daar ging
gebeuren.13
De hysterische scènes bij de boekhan
del van nu, waar om middernacht de deuren
opengaan om de als heksen uitgedoste Harry
Potterfans toe te laten tot hun lang verwachte
nieuwe deel, werden in de negentiende eeuw
geëvenaard door de lange rijen (in Engeland
wel iets georganiseerder dan hier in
Nederland) bij de verschijning van een nieuwe
episode van een Dickensroman.
Toch vraagt een anonieme recensent
van Nicholas Nickleby zich in 1838 serieus af
of iemand buiten Londen nou werkelijk geïn
teresseerd is in zo'n typisch hoofdstedelijk
verhaal. Hij vermoedt dat de verkoopcijfers in
de provincie wel eens veel lager kunnen zijn.
Bovendien is hij van mening dat een deel van
de populariteit zonder meer komt door die
maandelijkse afleveringen. Het betekent dat
meer mensen het boek kunnen kopen, omdat
ze per deeltje relatief goedkoop zijn, en als je
eenmaal begonnen bent, moet je wel door
lezen. Hij is er vast van overtuigd dat weinigen
The Pickwick Papers uitgelezen zouden
hebben als het als geheel in één boek was ver
schenen.14
Maar de impact was groot. Kort na de
spectaculaire verkoopsuccessen van The
Pickwick Papers, dat in 30.000 exemplaren
werd verkocht, werd Nicholas Nickleby al in
het Duits vertaald. De maandelijkse verschij
ning maakte het mogelijk dat de uitgave vrij
wel parallel liep. Maar de Pickwick Papers
zijn zonder meer chaotisch van opzet, en
relatief ongestructureerd. Dickens was immers
begonnen met verhaaltjes bij prenten, en aan
het begin lag absoluut niet vast dat er een
structureel compleet geheel uit zou
voortkomen.
Maar dat veranderde. Dickens zag
brood in de maandelijkse feuilletonuitgave, en
zette zijn nieuwe werk zorgvuldiger op. Van
enkele romans bestaat dan ook nog steeds een
compleet plan van aflevering tot aflevering,
waar hij het verhaal in grote lijnen uiteen
zet.15 Nicholas Nickleby, zo stelt een
recensent, was weliswaar beter begonnen,
maar moet nog wat vrolijker worden, wil het
goed komen met dit verhaal. Maar volgens
Thomas Henry Lister was Oliver Twist zonder
meer het beste. Als Lister dit schrijft, is ook
dat boek nog niet helemaal verschenen, maar
hij merkt op dat het goed gestructureerd is,
met personages die met meer vakkennis en
zorg zijn opgesteld, zonder de al te grote over
drijving die de Pickwick Papers zo aantast.16
Niet alleen zorgvuldige recensies gaven
blijk van deze mening. Ook uit brieven en dag
boeken uit de tijd van Dickens blijkt zijn
invloed. Het dagboek van Henry Crabb
Robinson in 1841 was uiteraard bedoeld voor
eigen gebruik. Robinson (toen 66 jaar oud)
had al besloten Dickens niet meer in afleverin
gen te lezen, toen hij eindelijk The Old
Curiosity Shop uit had. Maar toen Barnaby
Rudge verscheen (of aflevering voor aflevering
begon te verschijnen), ging hij toch weer voor
