Zomer 2009 no. 67
Th e Dutch Dickensian Volume XXIX 48
was van zijn latere boeken, constateert niet
temin: "Wij danken aan Dickens de feuilleton
vorm die het aantal lezers zo enorm heeft
doen toenemen, en waardoor individuele
auteurs succes hebben gehad."31
De toename van het lezerspubliek ging
hand in hand met de carrière van Dickens.
Zonder de suggestie te wekken dat dat enkel
zijn verdienste was, moeten we wel con
stateren dat hij er profijt van had en op
inspeelde. Aan het begin van de negentiende
eeuw werden er van een roman meestal zo'n
500-750 exemplaren gedrukt. Rond 1820 ging
het al om 10.000. En Dickens verhalen
trokken een publiek van 40.000 per aflever
ing. Als het verhaal goed liep. (Schattingen
geven aan dat het lezerspubliek in 1830 op
ongeveer 50.000 lag, en in 1890
12.000.000.32).
Maar enkele jaren later ontving Little
Dorrit dezelfde klacht die we al eerder hebben
gehoord:
We moeten toegeven dat we teleurgesteld
waren door de verklaring aan het eind van
het boek van het mysterie rondom Mrs
Clennam en het oude huis met de vreemde
geluiden... Het ontbeert duidelijkheid en komt
niet tegemoet aan de verwachtingen van de
lezer, die zo hoog zijn opgeschroefd. Sterker
nog, het hele verhaal is tamelijk onsamen
hangend, en dat komt misschien door de
wijze van publicatie.33
Met A Tale of Two Cities brak Dickens
met de schrijfwijze van een verhaal met
bizarre personages. Hij deed veel onderzoek
naar de historische omstandigheden van de
Franse Revolutie, en het gevolg was een boek
dat beter gepland was, en minder bevolkt door
bijzondere karikaturen. Grappig genoeg wordt
het om die reden als minder typisch Dickens
gezien.
Als het verhaal wat korter wordt, heeft
dat een positief effect op het geheel. Great
Expectations werd vanaf december i860 uit
gegeven in wekelijks formaat. De lezer hoefde
niet meer een maand te wachten op een lan
gere aflevering, maar kreeg iedere week in een
weekblad (All The Year Round) een nieuwe
episode voorgeschoteld. De recensent van
Atlantic Monthly (Edwin P. Whipple) was
daar heel enthousiast over: "In geen andere
van zijn romans is de auteur er zo goed in ges
laagd de nieuwsgierigheid van zijn lezers op te
wekken, en hen telkens weer in verwarring te
brengen." Maar, schreef hij "dat was het
steeds het gevolg van zijn kunst, en geen truc
je, want bij herlezing van de voorafgaande
delen bleek steeds weer hoe het materiaal voor
een logische ontwikkeling allemaal aanwezig
was."34 Met andere woorden: Dickens werd
beter in het plannen van zijn boeken.
Anderen zagen vreemd genoeg het
tegenovergestelde, maar met dezelfde posi
tieve resultaten: "Zijn lezers vonden de laatste
jaren zijn romans wat al te zwaar worden.
Geef ons de Pickwick stijl terug, riepen ze, met
die heerlijke minachting voor de kunst, z'n
losse verhaallijn, z'n gekke figuren, en alles
waar we zo om moesten lachen." En in Great
Expectations heeft hij dat gedaan. E.S. Dallas
schrijft verder:
De methode om een belangrijke roman in
maandelijkse afleveringen te publiceren was
een gevaarlijk experiment, dat zijn sporen
naliet op de roman als geheel. Dickens was
een van de eersten die dat experiment aang
ing, en had daarmee zo'n succes dat de
meeste romans tegenwoordig hun weg naar
het publiek vinden in maandelijkse afleverin
gen. Ik kan niet zeggen dat ik ooit iemand
heb ontmoet die toegeeft dat hij een verhaal
in maandelijkse porties tot zich neemt, en die
als we vragen wat hij vond van de laatste
aflevering van Dickens of Thackeray niet
meteen zou zeggen dat hij onmogelijk een
verhaal in stukjes kan lezen. Maar toch is de
methode een succes, en van een roman wor
den er duizenden in kleine stukjes verkocht,
terwijl er van het geheel slechts een paar hon
derd zouden zijn verkocht... Al met al heeft de
roman geprofiteerd van de feuilletonvorm, en
Engelse schrijvers zijn erdoor gedwongen te
letten op de verhaallijn en de gebeurtenissen.
Toen ze hun aandacht gingen besteden aan
het uitgebreid schetsen van karakters en
manieren verloren schrijvers hun greep op
het verhaal, en lieten ze de handeling achter-
