88
Het volgende fragment uit het begin van het verhaal geeft het
gebruik van dit register duidelijk aan. Het gaat om de scène waarin
Pip op het kerkhof rondloopt en de boef Magwitch tegen het lijf
loopt. Deze laatste maakt onmiddellijk een dreigende indruk op de
jonge Pip:
(1) "You young dog", said the man, licking his lips, "what fat cheeks
you ha' got". I believe they were fat; though I was at that time
undersized, for my years, and not strong. "Darn me if I couldn't
eat 'em", said the man, with a threatening shake of his head,
"and if 1 han't half a mind to't"
Het lagere register komt goed tot uiting dankzij woorden en
vervoegingen die niet tot de standaardtaal behoren. Kijk maar naar
woorden als "ha' got" "han't half a mind to 't". Een van de
bestaande vertalingen hiervoor geeft helaas geen informele
equivalenten hiervoor waardoor het effect niet wordt geëvenaard:
(2) "Jij kleine rekel," zeide de man, zijne lippen aflikkende. "Wat
heb je een paar dikke koonen." Ik geloof zelf dat ze dik waren,
hoewel ik in dien tijd tamelijk klein voor mijne jaren en anders
niet dik was. "Verduiveld, als ik er niet in zou kunnen happen,"
zeide de man en schudde daarbij dreigend zijn hoofd, "en als ik
er niet haast lust in heb!" (Dickens, s.a.3, vert. Mensing, p2)
Drie vertalingen
Meteen wordt duidelijk dat het zeker niet simpel is om Great
Expectations, een verhaal doorspekt met verschillende registers, te
vertalen. Het is dan ook interessant om te kijken naar wat vertalers
door de tijd heen hebben gemaakt van dit verhaal. Zelf heb ik een
vertaling uit de 19de eeuw van C.M. Mensing opengelegd naast een
vertaling van Hein de Bruin uit 1952, en een uit 2001 van
Dabekaussen en Maters. Om het belang van register aan te tonen,
neem ik hier een fragment van een lispelend personage, dat om de
aandacht smeekt van de advocaat Jaggers. (p38)
(3) "Mithter Jaggerth! Half a moment! My hown cuthen'th gone to
Mithter Wemmick at thith prethent minute, to hoffer him hany
termth. Mithter Jaggerth! Haifa quarter of a moment! If you'd
have the condethenthun to be bought off from t'other thide - at
hany thuperior prithe! -money no object! - Mithter Jaggerth -
Mithter - (Dickens, s.a.2, p. 193)
Bij de vertaling van dit fragment moet er uiteraard op gelet worden
dat het 'lispelen' wordt bewaard. Hierdoor blijft ook het effect, de
humor, bewaard. Toch blijkt niet elke vertaler hierin te zijn geslaagd:
