WEEKBLAD
van
i860.
Vrijdag, 1 Junij.
No. 22.
Het verbouwen van Handelsgewassen.
AAN LANDBOUW, GEMEENTE- EN POLDER-BELANGEN GEWIJD.
Abonnementen
Hoofdredacteur: C. E. DE CLERCQ.
HAAKLEHMERMEEIt,
worden aangenomen bij do Boekhandelaars
C. M. VAN GOGH. Leidschestraat, te Amsterdam
J. J. VAN BREDBRODEHaarlem,
bij den Heer B IIIE V ENG A AI! T)E R te Haarlemmermeer
en verdef bij alle soliede
BOEKHANDELAREN en POSTDIRECTEUREN
in het Rijk.
De Pans is J 6, in het <Jaar. Elke 3 Maanden wordt over f 1,50 beschikt. Advebtentien van 15 regels 50 Cts.elke regel meer 10 Cts.
behalve 35 Cents Zegelregt bij elke plaatsing. Alle Toezendingen moeten franco geschieden aan den Hoofdredacteur, te Amsterdam.
Onder den naam van Handelsgewassen verstaat
men die gewassenwelke in hun geheel verkocht en
van de boerderij worden afgevoerdzonder dat er
iets van overblijftdat tot het voederen van het vee
en het maken van mest dient. Iliertoe behooren
alzoo meekrap, vlashenneptabakcichorijaard
appelen eveneens de verschillende Oliezaden als
koolzaad aveelzaad mosterdzaaddaar het stroo
dezer gewassen zeer weinig waarde heeft en gemeen-
lijk ook verbrand wordt.
Het zijn alle plantendie sleehts op zeer vrucht-
baren grond of bij sterke bemesting goed groeijen
en eene voldoende opbrengst geven; zij putten den
grond sterk uitvooral diewaarvan ook de bladen,
Stengels en wortels van het land worden afgevoerd
gelijk als zulks bij vlas, hennip en tabak het geval
is anderenzoo als b. v. de meekrapgeven door
het afvallend blad den grond nog eenige bemesting.
Het volgt hieruit van zelf, en wij behoeven het
naauwelijks te zeggen, dat men op eene bouwerij
niet uitsluitend deze planten kan teelenzal niet
spoedig de grond geheel uitgeput zijntenzij dat men
de mest, die voor het onderhouden der vruchtbaar-
heid noodig isvan elders aanvoert.
Daar dit nu echter zelden met voordeel geschieden
kan, zoo is het duidelijk, dat het verbouwen van
handelsgewassen gepaard moet gaan met het teelen
van die gewassen, welke tot het verkrijgen van mest
dienen. Dit zijn in de eerste plaats de voederge-
wassen en het hooiland, waarvan de opbrengst aan
het vee op stal vervoederd wordt, en in de tweede
plaats de graan- en peulgewassenwaarvan het stroo
hetzij eveneens tot veevoeding of, onmiddellijk als
strooiseltot het maken van mest gebruikt wordt.
Wanneer echter het stroo verkocht wordt, of de
klaver en het hooi niet op de boerderij vervoederd
wordenmaar naar elders worden gebragtdan wor
den deze gewassen evenzeer uit den aard der zaak
handelsgeivassenmaar daar dit bij geregelden landbouw
zelden plaats vindt, zoo laten wij dit bij onze ver-
dere beschouwing buiten rekening en nemen aandat
al wat tot voeding van het veeof tot het maken van
mest kan dienen, ook daartoe wordt aangewend.
In Haarlemmermeer begint het verbouwen van han
delsgewassen vrij sterk toe te nemen; de geldelijke
voordeelen daarvan zijn groot en lokken daartoe velen
uit; maar het is daarom misschien zeer noodig ook
eens op de nadeelige zijde te lettenof liever om
eens voor oogen te houden wat er behoort gedaan
te worden, om die teelt ook op den duur met voor
deel te kunnen Volhouden.
Daartoe is wel in de eerste plaats noodig dat men
aan de handelsgewassen niet meer plaats inruimt,
dan met het oog op het in stand houden van de
vruchtbaarheid van den grond geschieden mag.
Die verhouding kan natuurlijk niet juist aangegeven
worden, daar dit geheel van de kwaliteit van het
landde hoeveelheid grond die in grasland ligtenz.
afhangt. Het is echter zeker, dat als men, zoo als
over het algemeen in Haarlemmermeerniet meer vee
houdt dan met de opbrengst van het hooiland en het
stroo der graangewassen kan gevoed wordendeze
verhouding sleehts gering mag zijn, en men niet
meer dan een vijftiende tot een tiende der gronden
met deze uitputtende gewassen beteelen mag. Wil
men de teelt van handelsgewassen uitbreidendan
moet ook het verkrijgen van meer veevoeder of het
aankoopen van mest daar tegenover staan. Geschiedt
dit niet, dan zal, in stede van vOordeelighet kul-
tiveren van koolzaadmeekrapvlasspoedig nadee-
lig blijken te zijn; de uitputting van den grond wordt
er door verhaast, en na eenige schijnbaar voordeelige
jaren moet die kultuur zelf door het gebrek aan
mest worden opgegevGn.
In andere oorden van ons land wordt het ver
bouwen van handelsgewassen veel sterker gedreven,
dan wij hierboven opgaven, en vindt men wel een
vierde of een zesde gedeelte van het land daarmede
bezet; maar eensdeels zijn het hier nieuwe polders
met rijke zeekleiZoo als in Zeelandof anderdeels
zoo als in Zuid-Holland wordt er geregeld gebraakt
en veel mest, hetzij koemest uit Noord-Holland,
hetzij straatvuil uit de steden, aangekocht. In
Haarlemmermeer zijn sleehts weinig gronden, welke
met die van de Zeeuwsche kleipolders kunnen verge-
leken wordenen het aanvoeren van mest van elders
vindt nog nagenoeg niet plaats. Hier vindt het ver
bouwen van meekrap, vlas, enz. voornamelijk ingang,
omdat men het verbouwen van graangewassen alleen
niet loonend genoeg achtdit kan zeer waar zijn
maar men vergete niet, dat, als men tegenover deze
den grond verarmende gewassen niet de teelt van
andere oversteltdie den grond verrijken men in
plaats van vooruitachteruit zal gaan.
Het is geenszins onze bedoeling, om het verbouwen
van meer voordeel gevende gewassen dan de granen
en peulvruchten af te raden; integendeel, Wij geloo-
ven ook, dat de teelboer, bij lage graanprijzen al-
thanszonder deze zeer bezwaarlijk goede rekening
zal maken, en de hooge pachten van den tegenwoor-
digen tijd zal kunnen opbrengen; daarom zien wij
ook met genoegen dat meekrapvlaskarwei en
andere planten die reeds in andere oorden van ons
Vaderland zoo veel welvaart onder den boeren- en
arbeidersstand verbreiddenook in Onzen Polder reeds
op vele plaatsen verbouwd wordenmaar daarom
wenschen wij te meer, dat deze teelt Ook hier wel
vaart verbreidde en niet strekke om den grond nog
meer uit te putten, dan reeds hier en daar te veel
geschiedde.
Vele toch zijn de voordeelen die uit de kultuur
van die gewassen kunnen voortvloeijen. Zij vorderen
eene zorgvuldige en diepe bewerking van den grond;
het naauwlettend schoonhouden dat zij alle vereischen
werkt ook zeer gunstig voor de volgende gewassen
zij maken het mogelijk om eene talrijke en nijvere
arbeiders-bevolking te oqderhouden en de geldelijke
baten, die een goed geslaagd gewas kan afwerpen,
zijn dikwerf aanzienlijk en overtreffen verre, wat men
van de puikste graangewassen venvachten kan.
Maar er zijngelijk wij zeidenook voorwaarden
in acht te nemen om alleen de voordeelen te genieten
en niet de nadeelen te ondervindendie een uitgebreid
verbouw van handelsgewassen hebben kan.
Het aankoopen van mest zal voor Haarlemmermeer
altijd vele bezwaren hebben, inzonderheid zoo lang
als er geene sluizen zijn en de mest dus aan de
Bingvaart moet worden overgeladen. Daarbij komt
dat de mest steeds in prijs stijgt en vooral in onzen
omtrek door de bollenkweekers en de tuiniers zoo
duur betaald wordt, dat hij voor den landbouwer,
vooral als daar nog hooge transportkosten op komen
veel te duur wordt.
Men moet dus trachten op de boerderij meer mest
te makenhet verbouwen van klaver en van wortel-
gewassen is daartoe het beste hulpmiddel; men wordt
daardoor in staat gesteld veel meer vee dan vroeger
te houden en verkrijgt ook veel beter mestdan wan
neer althans een deel van het vee alleen met stroo
wordt gevoederd. Maar wil men van dit veevoeder
het meeste voordeel trekken, zoo is het zeer aan te
bevelenom ook daarnevens nog in den winter goed
toevoeder, als lijnkoeken, boonenmeel, zemelen en
dergelijke aan het vee te geven. Bij het verbouwen
van mangelwortels en koolrapen op groote schaal is
dit zelfs een eerst vereischte; het geven van krachtig
toevoeder maaktdat ook het andere voedsel be
ter betaald wordt. Het is hiermede evenzoo gesteld
als met de voeding van den menschiemand die zich
alleen met aardappelen voedtheeft daarvan zeer
groote hoeveelheden noodig en is toch nog slecht
gevoed; gebruikt hij daarbij eene kleine hoeveelheid
voedzaam brood, vleesch of spek, dan kan hij niet
alleen met Veel minder aardappelen toe, maar deze
geven ook veel meer ware voeding en krachten.
De mest zal nu daardoor niet alleen in hoeveelheid
maar ook in kracht toenemen; zelfs zoo zeer, dat als
men berekeften wil of men met voordeel lijnkoek aan
het Vee kan voederenmen gerust de halve waarde
van de koeken op rekening van de verbetering van
den mest schrijven mag. Bij beter en ruimer voeding
zullen de uitkomsten der veehouding ook voorzeker
veel vOordeeliger zijn, dan tegenwoordig het geval
is op de meeste polder-boerderijenwaar men zich
hoofdzakelijk op de graanteelt toelegt,. Gewoonlijk
toch wordt daar niet veel liOoi gewonnen en wordt
dit voor een klein aantal melkvee dat men houdt,
en voor de paarden, gedurende den druksten werktijd
in het voor- en hajaar, bespaard; de voorname
veestapel bestaat alzoo uit jong vee, dat in het
najaar WOrdt aangekocht en gedurende den winter
met stroo wordt gevoederd; een deel daarvan weidt
men des zomers en hetgeen men te veel heeft, wordt
in het vooijaar weder aan de markt gebragt. Het
stalgeld dat op die wijze gemaakt wordt is gewoon
lijk zeer gering; zeven a tien gulden voor de pinken
wat meer voor de schotten; veel meer zal het, het
eene jaar door het andere, wel niet bedragen. De
verkregen mest is ook natuurlijk niet van de beste;
indien er een goed middel bestond om het stroo te
laten rotten, zonder dit door den buik van het vee
te laten gaan ware dit voorzeker eene veel goedkoopere
wijze van meslbereiding. Het gezegde goed voeren
kost veelmaar slecht voeren kost dubbel", is wel
op deze wijze van veehouding van voile toepassing.
Yerbouwt men echter mangelwortels, koolrapen, koe-
wortels, wint men eene ruime hoeveelheid klaverhooi
en koopt men voorts eene goede hoeveelheid koeken
of ander goed toevoeder aandan zal niet alleen
daardoor een grooter veestapel kunnen worden onder
houden, maar deze zal veel meer voordeel geven, en
een wagen mest van dit vee kan tegen twee a drie
Wagens stroo-mest opwegen.
Indien dus het verbouwen van handelsgewassen de
behoefte aan meerderen mest doet gevoelen
men daardoor het verbouwen van voede^ewifSSen
uitbreidt, indien men dientengevolge eene fctere wqzgf:.
van veehouding invoert, dan zal de kultr/vni^yap'deze "Sj!