WEEKBLAD
mm
m,M
van
I860.
Vrijdag, 2 November.
Landbouw.
\SAAKtp
A A N LANDBOUW, GEMEENTE- EN POLDER-BELANGEN GEWIJD.
Hoofdredacteur: C. E. DE CLERCQ.
DE WERKTUIGEN
GRAAN-MAAIWERKTUIG
HAARLEMMERMEER,
Abonnementen
worden aangenomen bij de Boekhandelaars
C. M. VAN GOGH. Leidschestraat, te Amsterdam
J. J. VAN BREDERODE,Haarlem,
bij den Ileer BRIEVENGAARDER te Haarlemmermeer
en verder bij alle soliede
BOEKHANDELAREN en POSTDIRECTEUREN
in het Rijk.
De Prijs is f 6,in liet daar. Elke 3 Maanden wordt over f 1,50 bescliikt. Advebtentien van 15 regels 50 Cts.elke regel meer 10 Cts.
behalve 35 Cents Zegelregt bij elke plaatsing. Alle Toezendingen moeten franco geschieden aan den Hoofdredacteur, te Amsterdam.
OP DE
TENTOONSTELLlNGteGOUDA.
Vervolg.
De bereiding van het voeder voor het vee heeft in
Nederland nog niet zeer algemeen plaats. Gewoon-
lijk geeft men de verschillende voedingsmiddelen in
hunnen natuurlijken toestand aan paarden, rundvee
en schapen. In de weidestreken is hooi het hoofd-
voedsel en komen slechts de koeken van oliezaden
als toevoeder in aanmerking. In de graanbouwende
oorden berust de geheele wintervoedering van het
veedat door zijnen mest de vruchtbaarheid van den
grond moet herstellen, bijna uitsluitend op het stroo
der graan- en peulgewassenen eenig gras en kla-
verhooi dient voornamelijk voor de paarden in den
zwaren werktijd en voor het dragtige vee of voor
de melkkoeijen. Het is daarom niet te verwonderen,
dat graanbrekers, wortelsnijders, stroosnijders, kook-
toestellen en koekenbrekershoewel sinds verschei-
dene jaren op elke tentoonstelling in ruimen voorraad
aanwezig, nog geen algemeenen aftrek vinden. Het
aankoopen van die werktuigen zal toch eerst dan
zijn nut hebbenals het geheele landbouwstelsel ver-
anderd is. Eerst wanneer aan de teelt van voeder-
gewassen, inzonderheid van wortelgewassenmeerdere
uitbreiding is gegeven, wanneer met den graanbouw
eene betere wijze van veehouding, en wel vooral het
vetmesten van vee in den wintertijdis verbonden
zal men de voordeelen gaan inzien, om het voeder
voor liet vee toe te bereiden en zich de daarvoor
benoodigde werktuigen aan te schaffen. Die tijd is
ook voor den Nederlandschen landbouw op handen.
Op meer dan eene plaats begint men in te ziendat
uitsluitende graanbouwtenzij aanvankelijk in nieuw
ingedijkte rijke zeepolders, niet in staat is de noo-
dige voordeelen te geven op grondenwaarvan do
huurwaarde steeds stijgt, en van welke alzoo ook
telkens ruimere opbrengsten moeten verkregen worden.
De teelt van meer voordeel gevende gewassen,
vlasmeekrapkoolzaadkarwei enz.geeft daartoe
het middel aan de hand, maar men ziet ook in, dat
daartegenover moet staan het maken van meer mest
alzoo eene verbeterde veehouding en het teelen van
meer voedergewassen op het bouwland. Inzonder
heid breidt zich dan ook het verbouwen van wortel
gewassen uit. Zoo b. v. werd ons in Zuid-Beveland
verhaald, dat hier, waar voor weinige jaren deze
kultuur geheel onbekend was, thans geen boer meer
te vinden is, die niet enkele bunders met koolrapen
of mangelwortelen bezet heeft. De hooge vleesch-
prijzen, waarvan men, als de algemeene welvaart
blijft toenemen, zoo spoedig geene verlaging kan te
gemoet zien, zullen het inrigten eener meer winst-
gevende wijze van veehouding, daar, waar boter- en
kaasbereiding geene hoofdzaak is, zeer bevorderen.
De werktuigenzoo even genoemdverdienen dus
zeer de aandacht, en aan keuze ontbreekt het daarbij
niet. Integendeel maakt het groote aantal modellen
van dezelfde soort van werktuig die keuze dikwerf
moeijelijk. Op het oog af is het niet gemakkelijk
gissenwelk werktuig den gevorderden arbeid het best
zal verrigten; opgaven der uitkomsten van vergelij-
kende proefnemingen ontbreken onsen dan nog
blijven wij omtrent de voorname vraag, welke der
werktuigen het minst aan slijtagie zal onderworpen
zijn, in het onzekere. Waren de aankoopers en ge-
bruikers van nieuwe werktuigen maar wat minder
schaarsch in het mededeelen der door hen verkregen
ondervindingdie zoo zeer ten nutte van hunne
medelandbouwers kon strekken, wij zouden er spoe
dig genoeg van kunnen wetenom ons in onze keuze
te leidenen niet alleen op de lofrijke aanbevelingen
van de affiches behoeven af te gaan. Maar toch is van
eenige werktuigen de roem genoegzaam bevestigd, om ver-
dere weifeling onnoodig te maken. Zoo is b. v. voor stroo
snijders de firma van Richmond Chandler die,
welke de meeste aanbeveling verdient. KeyzerfcSwertz
hadden van deze een vijftal modellen van verschil
lende grootte ten toon gesteld, die aan de verschil
lende behoeften kunnen voldoen. Het kleinste kost
slechts 41 en kan heel wat uren arbeids besparen,
daarwaar men nog den ouderwetschen hakselbak
gebruikt. Het grootste, dat /150 kost en voor
paarden of stoomkracht is ingerigt, is wel het meest
volkomen werktuig van dien aard. De getande rollen
makendat men ook het stroodat uit het dorsch-
werktuig komt, daarmede zeer zuiver snijden kan.
Aan dit laatste is dan ook de eerste prijs toegekend.
Waar men het rundvee met wortelgewassenen stroo-
haksel voederen wil, zal spoedig een der grootste
modellenmet bijbehoorenden paardenmolen, het meeste
voordeel geven.
Want men zij vooral indachtig, dat een voornaam
voordeel der werktuigen is, dat men daarbij den
handenarbeid door den veel goedkooperen paarden-
arbeid kan vervangen. Yooral geldt dit van die,
welke men in den winter gebruiktwanneer de paar
den veelal op geene andere wijze den kost kunnen
verdienen. Door de toebereiding of het fijn maken
van het voeder wordt dit beter verteerd, en zal het
vee daardoor meer voordeel geven. Maar dit ver-
schil is niet zoo groot, dat, wanneer men al die
werkzaamheden van stroo en wortelgewassen snijden
haver breken enz. met de hand moet laten verrigten
een ruim gedeelte, zoo niet de geheele winst, door
dien meerderen arbeid niet weder verloren kan gaan.
Stroosnijders van inlandsch fabriekaat, die in alles
de vergelijking met de Engelsche kunnen doorstaan,
hebben wij nog niet ontmoet; bij een werktuig, waar
het zoo op goede konstruktie en beste kwaliteit van ijzer
en staal aankomtdurven wij ze alzoo niet aanbevelen,
Moeijelijker valt het eene goede keuze te doen
tusschen de zeer van elkander afwijkende modellen
van wortelsnijders; men kan echter vertrouwen, dat
bijna alien vrij goed aan het doel zullen voldoen;
ook door inlandsche fabriekanten worden zeer vol-
doende werktuigen van deze soort geleverd. Men
moet zich dus voornamelijk in zijne keuze laten
leiden door het werk, dat men begeert. Is men te-
vreden met de wortels in groote schijven gesneden
te hebben, dan is het werktuig, waar de messen
door een roostervormigen bak heendraaijenhet meest
eenvoudige en dat veel werk verrigt. Wil men de
mangelwortels of koolrapen met haksel gemengd voe
deren, dan is het snijden in smalle repen verkieslijk.
Peignat C°. stelden verscheidene doelmatige werk
tuigen van deze soort ten toon. Voedert men ook
schapen met wortelgewassen - maar dat zal hier te
lande nog wel zelden voorkomcn dan verdient het
model van Gardner, uit de fabriek van Ran so
mes Sims (Peignat N°. 314) aanbeveling.
Dit is van dubbele werking; naar de eene zijde
draaijendesnijdt men de wortels in repennaar de
andere zijde in kleine dobbelsteenen. Het nieuwste
model van wortelsnijder is dat met ronddraaijenden
bak en vlak liggende messen, eveneens van Ranso
mes Sims; of deze nieuwe vinding eene verbe-
tering is, durven wij niet verzekeren. Wij hebben
van een persoon in Haarlemmermeer, die het ge-
bruiktedaarover een ongunstig oordeel vernomen
en zoo op het oog zou men ook vermoedendat het
werk niet bijzonder snel zal gaanmaar eene verge-
lijkende proef kan hier alleen een juist oordeel doen
vormen.
Maar in den laatsten tijd is men in Engeland nog
verder gegaan met het fijnmaken der wortelgewassen
en heeft eene soort van raspwerktuigen uitgedacht,
die ze tot eene dunne brij maakt. Keyser Swertz
hadden van deze rootpulpers van Ben tall (wortel-
raspen of kneuzers) een viertal van verschillende
grootte ten toon gesteld. Men beweert, dat men van
op die wijze fijngemaakte wortelgewassen veel meer
nut heeft, dan wanneer men ze in stukken gesneden
aan het vee geeft. Men zie b. v. daarover de mede-
deeling van den heer J. Bo eke in N°. 20 van dit
weekblad. In N°. 36 der Landbouw-Courant van dit
jaar wordt een afkeurend oordeel van Dr. W. Hamm
over deze wijze van toebereiding medegedeeld. Hij
verwijt daaraandat de dieren daarbij niet tot kaau-
wen genoodzaakt wordenhet voedsel dus niet ge
noeg met speeksel vermengd en dientengevolge minder
goed verteerd wordt, en voorts dat veel van het
vocht en daarmede vele voedzame oplosbare deelen
zouden verloren gaan. Wij gelooven echterdat beide
deze nadeelen geheel vermeden worden, indien men
de brij terstond met stroohaksel vermengd en dadelijk
vervoederdzoodat er geen verlies van vocht of scha-
delijke gisting plaats kan hebben. Als een der
voordeelen van deze wijze van toebereiding wordt
ook juist door velen opgegeven, dat men daardoor
het vee veel meer stroo kan doen etendan wanneer
men het haksel met in stuken gesneden wortels ver
mengd. Hoewel wij dus geene vrees koesteren voor
de nadeelen dezer wijze van voeding, zoo gelooven
wij toch ook dat de voordeelen overdreven worden,
zoo als ze althans in het legio attesten, die bij den
catalogus van Ben tail's rootpulpers waren gevoegd
worden voorgesteld, en waarbij sommigen beweren
dat men op die wijze de helft der wortelgewassen
zou besparen.
Wij zouden das hem die een goeden wortelsnij
der heeft, het aanschaffen van dit werktuig niet wil-
len aanbevelenen vooral gelooven wij datwaar
men de knollen of wortels tot moes wil makenmen
het werktuig door paarden in beweging moet bren-
gen, want de daarvoor gevorderde handarbeid zou
voorzeker zeer aanzienlijk wezen en ligt tegen het
voordeel der betere toebereiding opwegen.
VAN
BURGESS KEY.
Mijnheer de Tiedacteur
Van een reisje naar Groningen te huis komende
vond ik een vereerend schrijven van UEd., hetwelk
