Verschillende Polders.
HET AANLEGGEN van VLUGTHEUVELS.
Medaille ivoor zoo vex ilit met de, waarde der prijzen zal
zijn overeen te brengen, ea wel naar den volgenden inaatstaf.
VOOR EENEN EERSTEN PRIJS:
eeue Gouden Medaille, ter waarde van 50.
VOOR EENEN TWEEDEN PR IJS:
eene Zilveren Medaille, ter waarde van f 10.
VOOR EENEN DERDEN PR IJS:
eene Bronzen Medaille, ter waarde van 6.
met bijvoeging van het overige in speciewaar dit vereischt
wordt.
Art. 9. De Tentoon9tel]ing zal aanvangen des voormiddag*
ten 10 ureen eindigen des namiddags ten 4 ure.
Art. 10. De toegang is bepaald op 25 Cents de persoon.
De leden der Hollandsche Maatschappij van Landbouw hebben
echter, op vertoon van hnn doorgaand Bewij9, met een vrou-
vvelijk lid van hun hui9gezin vrijen toegang, alsmede de in-
zenders voor hunnen persoon.
Bij de plaats der Tentoonstelling zullen gedrukte lijsten van
het ten toon gestelde en toegang-billetten verkrijgbaar zijn.
Art. 11. De uitreiking der prijzen zal des namiddags ten
2 ure plaats hebben.
Art. 12. Gelegenheid tot behoorlijke stalling voor het VEE
zal door het Be»tuur aangevvezen worden, dat Sevens zorg zal
dragen voor hetgeen in acht genomen moet worden met be-
trekking tot de Stedelijke Belasting op het geslagt.
Art. 13. Bij deze Tentoonstelling zal eene verloting van
ten toon gesteld VEE gevoegd wordenna bekomen verlof
van het daartoe be-voegd gezag, onder nader mede te deelen
bepalingen.
Hel Bestuur der Afdeeling Rotterdam, Schiedam cn
Omstreken van de Hollandsche Maatschappij van Landbouw.
C. J. P. VAN DEE, SCHALKLVoorzitter.
H. DE BIESecretaris.
NB. Na afloop der Tenloonslelling zal er voor de leden
der Hollandsche Maatschappij van Landbouw gelegenheid zijn
tot deelneming aan eenen Gemeenschappelijken Maaltijdtegen
beldting van f 2,50 de persoon. met eene halve jlescli uiijn.
/>ij die daarvan gebruik wenschen te mahenworden verzocht
tick franco op te geven aan den Secretaris der Afdeeling
uilerlijk op iVaandag 1 April 1862.
De afdeeling RotterdamSchiedam en omstreken heeft
den 13den February jl. eene leesvergadering te Cliar-
lois gehouden, waar, onder anderen, door drie land-
bouwers zeer praktisclie voorlezingen over het gebruik
van werktuigen en over draineren volgens eigen on-
dervinding gehouden werden. Bij die gelegenheid
zijn tevens drie ploegen tegen 1,— het lot, ver-
loot geworden.
Naar aanleiding der noodlottige rivier-overstroomin-
gen in January 186] is door den Raad van Bestuur
van het Koninklijk Instituut van Ingenieursop uit-
noodiging van Z. M. den Koning, in February van
hetzelfde jaar eene Prijsvraag uitgeschreven van den
navolgenden inhoud
Er wordt verlangd een Ontwerp van een stelsel
van vlugtheuvelshoofdzakelijk geschikt voor de
lage landen langs onze hoofdrivierenbevattende
tevens de beschrijving en begrooting van eenen
vlugtheuvel, ryet bijbehoorende inrigtingen, geschikt
tot berging van menschenvee en goederen bij
overstroomingenen zulks voor gemeenten of dor-
„pen van 500 tot 3000 inwoners. Bij dit ontwerp
zal rao.eten getracht worden de voorgestelde vlun"t-
heuvels dienstbaar te maken tot berging voor dijks-
mateiialenen moet daar worden aangetroffen al
hetgeenvooral in de eerste oogenblikkendienst-
baar kan zijn tot verzorging en verpleging van de
vlugtelingenten tijde van ijsgang en hoog opper-
water. De ingenomene gronden en gebouw°en moe-
ten in rustige tijden zooveel mogelijk tot nuttige
einden beschikbaar blijven.
Men verlangt verder, dat het ontworpen stelsel
in bijzonderheden uitgewerkt, worde uiteengezet met
toepassing op ten minste twee van de meest aan
overstrooming blootgestelde streken van ons vader-
land."
Ter beantwoording van deze prijsvraag zijn inge-
komen twee antwoorden. Het eene van Dr. W. C. II.
Staring is met de door den Koning uitgeloofde
gouden medaille van verdienste bekroond geworden
terwijl aan het andere van den ingenieur van den
waterstaat J, van der Toorn de uitgeloofde zil-
veren medaille met diploma is toegekend.
Beide ontwerpen zijn opgenomen in de verhaude-
lingen van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs
en als overdruk voor den prijs van 1 verkrijgbaar
gesteld. Wij ontleenen daaraan het volgende.
Staring beschrijft twee inrigtingen om het voor
gestelde doel te bereiken. Vlugtheuvels, door hem
bij voorkeur terpen (woerden of wierden)volgens
let reeds kestaande spraakgebruik genoemd en dobben,
zijnde kriugyormige dijken zoo als die in Groningen,
Friesland en Xeeland reeds op de buitendijksche lan
den in gebruik zijn, om het vee tegen den opko-
menden vloed te beveiligen.
llij berekent de meest doelmatige oppervlakte op
een kwart bunder, waarop 500 menschen (honderd
huisgezinnen) met 96 paarden, 362 runderen, 50
sckapen en 50 varkens, benevens het voornaamste
huisraad zou kunnen worden geborgen. Voor kleinere
gemeenten zou alzoo een ierp of dobbe voldoende zijn;
voor grootere daarentegen meerdere noodig wezen
die zoo digt mogelijk bij den kom der gemeente
moesten worden opgerigt en vooral, waar het kan,
nabij of tegen den dijk geplaatst worden. De hoogte
zou een el boven dijkskruiu moeten zijn en alzoo
naar de plaatselijke gesteldheid zes tot twee ellen
bedragen. De buitenhellingenmet glooijing van drie
op een, wenscht hij met drie rijen boomen, tot be-
scherming bij ijsgang te beplanten. De kosten eener
zoodanige terp zouden bedragen bij eene hoogte van
zes ellen 21,000, bij vier ellen 12,100, bij twee
ellen 5300. Bij het niet betalen van den grond,
die op 2000 per bunder is gesebat, de medehulp
der ingezetenen voor het vervoer van den grond en
bet verrigten van het werk buiten aanbesteding, zou
den echter de kosten slechts 9200 5200 en
2100 bedragen. Eene dobbe zou bij eene hoogte
van vier tot zes ellen van den ringdijk wat meer,
daarentegen bij eene hoogte van twee tot vier ellen
belangrijk minder kosten dan eene terp, terwijl
eene dobbe door de binnenbelling van den dijk,
vooral als deze hoog iseene veel grootere opper
vlakte tot berging oplevert. De voorkeur wisselt
alzoo naar de plaatselijke gesteldheid af. Waar men
ze tegen de bestaande dijken kan doen aansluiten,
worden de kosten natuurlijk belangrijk minder.
Bepaalde gebouwen voor bet gebruik bij waters-
nood op te rigtenacht Staring zeer bezwaarlijk
en kostbaar; daarentegen bieden de bestaande scholen
en kerken daarvoor eene uitmuntende gelegenheid aan.
De bestaande beboorden door dobben watervrij te
worden gemaakt en de nieuwe, die men oprigt, dien-
den altijd op terpen geplaatst of door dobben inge-
sloten te worden. Ook zouden de dijksbesturen de
bij lien in gebruik zijnde gebouwen daar zooveel
mogelijk moeten plaatsen of daarheen verplaatsen.
\°or berging van het vee zou men eenvoudige, wei-
nig kostbare afdaken of loodsen kunnen zetten.
Eene te kostbare ir.rigting in bet nemen van, alle
mogelijke voorzorgen zou te bezwaarlijk zijn, wijl
het waarschijnlijke vooruitzigt bestaat, dat daarvan
gemiddeld ten allermeeste slechts twee malen gedu-
rende een menschen lceftijd gebruik zal behoeven te
worden gemaakt.
Naar den maatstaf der overstroomingen gedurende
de laatste honderd jaren tochheeft Maas en Waal
kans om alle elf jaar te overstroomende Neder-
Betuwe met Vuren en Culenborg, Tielerwaard en de
Bommelerwaard beneden den Meidijk alle zeventien
jaar, de Vijfheerenlanden en de Alblasserwaard alle
vijf en twintig jaar, de Bommelerwaard boven den
Meidijk alle drie en dertigjaar, de Geldersche vallei
en de Krimperwaard elke eemv eenmaal. Daarbij is
zonder tvvijfel de kans van overstrooming overal aan-
merkelijk verminderd ten gevolge der groote dijk- en
rivier-verbeteringen, die onafgebrokenvooral sedert
het jongst verloopen tiental jaren, ten uitvoer zijn
gebragt.
ler voldoening aan het laatste deel der prijsvraag
is de volgende berekening gemaakt.
ooi Maas en Waal zouden voor de 26 gemeenten
52 dobben of terpen, ter gemiddelde hoogte van vier
ellen noodig zijnwaarvan de kosten van oprigting
hoogstens 572,000 zouden bedragen. Met loodsen
vooi het vee zou dit 810,000 kunnen worden.
Onder inaehtneming van al de voordeelen der plaat
selijke gesteldheid, als aansluiting aan dijken, be
staande vloedvrije plaatsenzou de geheele inrigting
hoogstwaarscliijnlijk niet meer dan de helft of/405,000
behoeven te kosten, hetgeen voor de 21,617 inwo
ners 17.50 per hoofd zou bedragen. Voor den Bom
melerwaard met 20 gemeenten en 28 terpen of dobben
gemiddeld vijf el hoogverkrijgt men volgens dezelfde
berekening eene uitgave van 322,000 of 22.50
per hoofd.
In 1850 was reeds door de regering vastgesteld
dat er jaarlijks eene aanzienlijke som voor de verbe-
tering onzer hoofdrivieren zou worden besteed en
daaronder lien duizend gulden voor het jaarlijks op-
werpen van terpen, vooreerst in die streken boven
den Diefdijk, welke door de opgestuwde overstroo-
mingswatercn van de Neder-Betuwe cn het land van
Culenborg telkens zwaar te lijden hadden. Slechts
twee van deze terpen zijn tot stand gekomen, die
van Beest en van lthenoy. Moeijelijkheden met de
inwoners, die het oprigten tegenwerkten en zelfs de
oppervlakte voor den terp noodig, niet wilden afstaan,
hebben aan de Regering de lust benomen, om de
zaak verder door te zettenen de daarvoor jaarlijks
uitgetrokken som is weggebleven van de begrooting,
Men zal dus genoodzaakt zijn tot onteigening te ko-
men en niet dan bij uitzondering geldelijke liulp 0f
ondersteuning, noch van bijzondere personen, noch
van de gemeenten, noch zelfs van de provincien
kunnen verwachten.
De ingenieur J. van der Toorn gaat in de
eerste plaats gescbiedkundig na, wat reeds vroeger
omtrent het aanleggen van vlugtheuvels is geschFed
en ontworpen, en toont plaatselyk in de bijzonder
heden aanwaar zij vooral vereischt worden, of waar
daarentegen genoegzarae vloedvrye plaatsen zijn. Als
maatstaf voor de hoogte acht hij het meest juiste de
hoogte van de regt tegenover liggende dijkvakken van
dienzelfden ringmet eene overmaat van een halve
Nedeilandsche el. Hij wenscht ze voornamelijk te
vormen door verbreeding van de dijkvakken onmid-
delijk buiten den kom der gemeente gelegentot
eene kruinsbieedte van 15 ellen en eene verhooging
van een halve el boven den overigen dijk, slechts
voor enkele plaatsen bij laag gelegen binnendorpen
zouden enkele binnenvlugtheuvels noodig zijn. Bij
de toepassing van zijn stelsel op de drie voornaamste
polderdistriktendie aan overstrooming bloot staan,
komt bij tot de volgende berekening.
Voor Tielerwaard, Culemborg en Buren12 vlugt
heuvels binnen in de polders en 15 vlugtheuvels langs
de dijken 6S8,646; voor Maas en Waal 7 vlug't-
beuvels in den polder en 8 langs de dijken305,620.
Voor den Beneden-Bommeierwaard wordt voorge-
steld twee groote vlugtheuvelseen te Brakel en een
te Poederoijen, met geheele verplaatsing van de niet
watervrije gebouwenwaardoor deze dorpen geheel
tegen overstrooming zouden beveiligd zijn, hetgeen
f 128,400 zou kosten. Te zamen alzoo voor deze
drie districten 1,122,666. Eene som, zegt bij,
die, hoewel op zicb zelf zeer hoog, met betrekking
tot de daardoor te erlangen veiligheid en het daai"
door te verkrijgen nut zeer gering is te acbten. Tot
vergoeding der scliade door de jongste overstroomingen
is ongeveer 2,000,000 bijeengebragt. Voor ruim
de helft dier som zou men eene blijvende groote
verbetering verkrijgen, alle volgende rampen in (lie
streken van veel minder omvang maken en de inwoners
niet ten laste der algemeene liefdadigheid brengen.
Door de gebenrtenissen van dezen winter, waarvan
hij als ingenieur ooggetuige was, is hem meer dan
immer te voren geblekendat de edele deu;;d van
overvloedig mime en algemeene liefdadigheid van
onze landgenooten bij waterrampen strekt, om het
pauperismus aan le moedigen en om dd lust tot ver-
dediging der dijken bij den minderen man ten eenenmale
te doen overgaan. In verband daarmede keurt hij ook
met nadruk af de gewoonte van de meeste gemeente-
besturen om aan arbeiders en behoeftigen het opslaan
van huttefl en het bouwen van geringe woningen tegen
de dijkglooijingen toe te staan; men vormt daardoor
zwakke punten in den dijk en vermeerdert het
aantal van hendie bij den minsten waterramp ten
laste der algemeene liefdadigheid komen terwijl hunne
woningen terstond worden weggespoeld en later uit
de liefdegaven weder moeten worden opgebouwd.
Het oordeel over de bier voorgestelde plannen be-
boort aan de deskundigenhet is echter te hopen
dat dit onderzoek vruchten moge dragen en bet uit-
voeren ook op bet ontwerpen volge, opdat niet eerst
weder een nieuwe algemeene overstrooming noodig
zij om nog dringender de noodzakelijkheid nan te
toonen in den bestaanden toestand verbetering te
brengen en niet slecht3 uitgaven voor de herstelling
maar liever in de eerste plaats tot het vdorkomen
van dergelijke rampen te doen.
Uit Delft wordt van 10 Maart geraeld
Zaturdag is door het Bestuur van den Nootdorp-
schcn polder aanbesteed: het maken van 2 nieuwe
stoomwerktuigen en 1 nieuwe stoomketelter vervan-
ging van de bestaande werktuigen in de beide stooin-
vijzelmolens van dien polder, welke zijn aangenomen
voor eene som van 13,780, door den heer K. Rei-
gers, te Ulftin Gelderland.
Het Dijksbestuur van het 4de district Mastenbroek
in Overijssel, zal op den 28sten Maart voor afbkaak
{Het vervolg op het Bijvoegsel.)
Drukkery van Bonga C°. Amsterdam.
