- 142
Ilollandsche Maatscliappij van Landbouw.
Landbouw.
van de£ Hoofdopzigter door de vergadering van hoofd
ingelanden te doen plants hebben, op voordragt van
twee persorfen, op te maken door bet dagelijksch
besthur.
Eenige leden zijn van een tegenovergesteld gevoelen
ten slotte wordt bepaald conform bet voorstel der
eommissie, met verandering van de vvoorden op voor
dragt in uit eene voordragt. Nog wordt op de eerste
alinea van dit artikel door den heer Amersfoordt
voorgesteld, dat de benoeming der heemraden niet
door hoofd-ingelanden, maar door de vergadering van
hoofd-ingelanden zal plaats beb'oen. Dit amendement
wordt ondersteund doch verworpen.
Art. 6 wordt gewijzigd overeenkomstig het grooter
getal hoofd-ingelanden.
De eommissie stelt verder voor de benoeming van
den secretaris en den penningmeester niet om de zes
jaren, maar tot wederopzegging toe te benoemen;
eenige leden verklaren zich hiertegen en achten het
wenschelijkdat deze arabtenaren zich elke zes jaar
aan een nieuwe benoeming onderwerpen.
In dien zin wordt beslist, en aan het eind van art. 6
geplaatst deze zinsnede: „De secretaris en de penning
meester worden benoemd voor den tijd van zes jaren."
Art. 7. De eerste en tweede alinea's blijven behou-
den. Bij de bepaling der buishoudelijke kosten stelt
de eommissie voor deze met 200 gulden te verhoogen
en de bureau- en schrijfbehoeften van secretaris en
penningmeester met 150 gulden te verminderen.
Deze verhooging der huishoudelijke kosten geschiedt
voorts met de bedoelingom de kosten van huishuur,
lichtbrand enz.waarvoor afzonderlijke artikelen op
de begrooting staan uitgetrokkenniet meer uit dezen
post te kwijtenen daardoor eenige ruimte te ver-
krijgen voor de vergoeding van reiskosten aan dijkgraaf
en heemraden, en wel in de eerste plaats aan den
dijkgraaf.
Na vele beraadslagingen om het defroyement van
reiskosten aan den dijkgraaf op eene andere wijze te
voldoenwordt, volgens het voorstel der eommissie,
besloten art. 7 in dien zin te wijzigen, nadat de dijk
graaf verklaard had met deze regeling genoegen te
kunnen nemen.
Art. 8. Naar het voorstel der eommissie zou dit
artikel behouden blijven.
De heer Amersfoordt stelt als amendement voor,
dat voor de stemgeregtigheid elk bunder eene stem
erlange; hij wijst op den Zuidplas-polder, ahvaar dit
evenzoo is geregeld en waar de bezwaren bij stem-
mingen op gereede wijze zijn opgelost.
De heer Kutgers van Bozenburg zegt, dat
de zienswijze in deze van den vorigen spreker, zoo
niet middeneeuwsch, althans zeer ouderwetsch mag ge-
noemd wordenen ten gevolge zou hebben dat de
regering uitsluitend gesteld zou worden in handen der
geld-aristocratie. Meerdere leden spreken tegen dit
amendement, hetwelk verworpen wordt met eene groote
meerderheid.
De heer Nieuwenkamp stelt nu een tweede
amendement voor, om aan elke 20 bunders eene
stem toe te kennen; alzoo 5 bunders eene stem, 20
bunders twee stemmen40 bunders drie stemmen
60 bunders vier stemmen en zoo vervolgens.
Dit amendement vindt bijval, en wordt met algemeene
stemmen besloten art. 8 in dien zin te wijzigen.
Art. 9 blijft.
Art. 10 blijft volgens voorstel der eommissie.
De heer Butgers wenscht een amendement voor
te dragen in den geest der minderheid der eommis
sie, waartoe hij behoort heeft; en wel om art. 10
aldus te lezen
Dijkgraaf en heemraden hebben in de vergadering
van hoofdingelanden gelijke stem als deze omtrent
alle onderwerpen uitgezonderd die welke genoemd
zijn in art. 57 van het algemeen reglement, sub
„N°. 15, 16, 18 en 20 en de benoeming van leden
van het dagelijksch bestuur."
De hiergemelde punten zien op de begrooting, het
kohier van omslag, de rekening en de besluiten tot
aaokoop, verkoop, ruilen, beleenen of bezwaren van
onroerende goederenen tot het aangaan van overeen-
komsten van blijvenden aard.
Daar reeds eenige leden vertrokken zijn en de tijd
ver gevorderd is, zoo wordt besloten de beraadsla
gingen over dit amendement tot eene volgende verga
dering uit te stellen.
Yoor de vergadering van hoofdingelanden van
Woensdag den 13den Augustus 1862, zijn de vol
gende punten van behandeling aan de orde gesteld
a. Mededeelingen. Aanbesteding der grindwegen.
Idem der slooten.
I. Verzoek van Lammerts, aangaande het maken
van eenen uitweg.
c. Verzoek van F ei k em a, omtrent de waterberging.
d. Verzoek van Fideler, wegens aankoop van
veengrond.
e. Af- en overschrijvingen der rekening van 1861.
Behandeling van het bijzonder reglement.
Afdeeling Vianen en Omstreken.
Berigt omtrent den te veld staanden oogst Julij 1862.
Wintertarwe. Over het algemeen goed te veld,
doch heeft van de vele regens nog al iets geleden.
Eogge. Uitmuntend gewas. Haver. Staat goed
te veld. Vlas. Weinig verbouwd, maar goed ge
was. Koolzaad (winter.) Niet best en slecht be-
schot. Hennip. Goed gewas, ofschoon hier en daar
vvat kort.Paardenboonen. Bedelijk, men verwacht
geen groot beschot. Aardappelen. Uitmuntend
gewas, van de vroegere, hier en daar 250 a 200 mud
per oude morgen gerooid. De ziekte vertoont zich
wel, doch meest in het loof; de knol is nagenoeg
nog niet aangetast. Wei en hooilanden. Over
het algemeen niet gunstig; vroeg en ook op de na-
weide weinig gras.
Vianen De Secretaris der Afdeeling
30 Julij 1862. J. II. J. Alers.
In den Beemster heeft men het voornemen eerlang
het twee-honderd-en-vijftig jarig bestaan van dezen
polder feestelijk te gederiken. In 1712 werd het
eeuwfeest gevierd, en toen als gedenkteeken eeneme-
daille geslagen.
In 1812, toen het land onder de Fransche over-
heersching gebukt ging, was men zeker minder tot
feestvieren gestemdmaar thans na vijf maal vijftig
jaren sedert de bedijking die in 1608 aangevangen
na een noodlottige doorbraak tijdens het droogmalen
in 1612 gelukkig vollooid werd, biedt zich daartoe
eene schoone gelegenheid aan.
Men spreekt van eene groote harddraverijvolks-
spelen toepasselijk vuurwerk en van een feestmaal,
terwijl de aldaar gevestigdp afdeeling der Ilollandsche
Maatschappij van landbouw eene tentooustelling van
vec zou houden.
EEN GROOT LANDGOED IN PRUISSEN.
Fervolg en Slot.)
De melkkoeijen op de boerderijenwaar de melk
zuiver verkocht wordt, zijn van edit Hollandsch ras;
waar men voornamelijk boter maakt, Harzerras.
Men fokt zelf niet, maar koopt jaarlijks 30 tot 40
stuks vaarskalverenvan 6 tot 9 maanden oudin
Holland op; op anderhalf jarigen leeftijd laat men ze
bij den stier toe. In Salzmiinde, waar een stal met
tachtig melkkoeijen is, worden zij eenmaal daags, uit-
genomen des winters, in de rivier de Saale gedreven,
waarin zij met veel genoegen eenigen tijd rondzwem-
men. F.en liefhebber van schoon vee kan niets fraai-
jers vinden dan deze veekudde in elk opzigt is.
Als voorbehoedmiddel tegen de longziekte, welke
in deze provincie, voornamelijk in beetwortelfabriek-
boerderijen zeer te huis iswordt al het vee met
zeer gunstig gevolg ingeent.
De koeijen krijgen dagelijks per hoofd: 80 kan
spoeling, 1 Ned. pond raapkoekenl'/2 Ned. pond
hooistroo en haksel naar genoegen.
De melk-opbrengstvolgens het geraiddelde van
tien jaren, bedraagt per stuk en per dag (het geheele
jaar door een genomen) 8.58 Ned. kannen, of alzoo
3130 kan in het jaar. Al het rundvee wordt op
stal gevoederd, en gaat nimmer in de weide.
Bij de stalvoedering geeft men het vee het voed-
sel zoo droog mogelijk, maar daarentegen de voile
gelegenheid om naar genoegen zuiver welwater te
drinken. De melk der koeijen die met spoeling ge
voederd worden is zeer dun; men heeft dan ook 34
kan noodig voor een Ned. pond boter.
Varkens worden slechts voor eigen behoefte ge-
fokt en dan met den afval van den graanmolen en
de melkerij snel gemest. Men houdt hier zuiver En-
gelsch ras, daar deze het voeder het best betalen
wanneer de varkens een jaar oud zijnzijn zij onge-
veer 200 Ned. pond zwaar, en worden dan geslagt.
Ook de schapen worden op stal gehoudende klei-
ne uitgestrektheid weiland laat slechts in den zomer
een korte weidegang toe; stoppelweide is er nagenoeg
niet, vvijl door de teelt der wortelgewassen het land
zoo zuiver isdat de herfststoppels geheel kaal zijn.
Daarentegen worden zij na den oogst der beetwor-
tels op dit land gedreven, waar zij in het blad en
de afgesneden koppen een rijk voedsel vinden; men
heeft ook dikwijls het blad in kuilen bewaart, waar
het zich zeer goed hield (met toevoeging van een
weinig haksel, maar zonder zout) en na een half jaar
zeer gaarne door de schapen werd gevreten.
's Winters ontvangen de jonge schapen per hoofd:
2 Ned. ponden pulpe of beetwortelkoppenX Ned.
pond hooi en /2Ned. pond stroo.
De mestschapen daarentegen: 3 Ned. ponden pulpe,
Zz Ned. pond hooi, 1 Ned. ons raapkoeken en X
Ned. pond stroo.
Jaarlijks worden acht tot negen honderd schapen
op die wijze vetgemest. Zij zijn gemiddeld 60 Ned.
ponden zwaar en werden voorleden jaar met/17,50
per stuk betaald.
Het fokken geschiedt op drie hoeven, waar 1800
prachtige moederschapen staan, het is een wolrijke
Negrettistam (Merinosras) welke met het beroemde
Hochtitzer bloed wordt voortgefokt. Eene kudde
van zeventig rammen telt vele edele dierenwaar-
van velen voor een prijs van/200 tot/300 werden
aaugekocht. In de laatste jaren is men met goed
gevolg met Engelsche Zuiderduinschapen gaan kruisen
voorleden zomer werden daartoe op de veiling van
Jonas Webb, te Brabaham2 volbloed Zuiderduin-
rammen en tien moederschapen aangekocht.
De wolopbrengst is gemiddeld 1% Ned. pond per
stuk, welke men voorleden jaar voor 2,50 het Ned.
pond verkocht.
Bij het sterke verbouw van wortelgewassen, welke
des zomers een buitengewoon aantal menschenhanden
vereischt en bij de talrijke hier met den landbouw
naauw verbonden fabrieken, laat zich het juiste getal
arbeiders moeijelijk naauwkeurig aangevenmen kan
slechts bij benadering stellen, dat hier des winters
duizend en des zomers twee duizend menschen in het
werk zijn. In den druksten werktijd komen vele ar
beiders van ver af, die in kazernen worden geherbergd
en tegen vaste prijzen eten kunnen bekomen.
Ten behoeve van de vaste arbeidersvoor wier
voeding zorg wordt gedragen, wordt jaarlijks onge-
veer verbruikt: 26 last gepelde garst, 70 last tarwe
en rogge voor de broodbereiding, de zuivel van min-
stens 140 koeijen en geslagt 50 ossen van 450 Ned.
ponden, 70 varkens van 175 Ned. ponden, 200
schapen van 42 Ned. ponden en 30 kalveren van
35 Ned. ponden.
De duizend arbeiders voor de beetwortelteeltdie
des zomers en in den herfst in dagloon worden ge
nomen, zijn uit de omliggende dorpen afkomstig;
zij zijn op eigen kost en verdieuen na ouderdom en
arbeid van zeven tot twaalf stuivers.
Opmerking verdient nog het korps ambachtslieden,
wijl hier voor alle behoeften der fabrieken en van
den landbouw werkplaatsen zijn, die alle het eigendom
van Boltze zijn. Aan het hoofd van ieder staat
een bekwame meesterknecht. Men vindt hier eene
timmermanswerkplaats, kuiperij, kopersmederij, werk-
plaats voor herstel van machinessmederijzadelma-
kerijwagenmakerijscheepstimmerwerf, molen en
bakkerij. Het vaste aantal handwerkslieden bedraagt
ongeveer tachtig; buitendien zijn er des zomers nog
geregeld vijftig tot zeventig metselaars en steenhou-
wers aan het werk.
De landbouw-inventaris zoowel het vee als de werk-
tuigen en gereedschappenheeft eene waarde van
ruim/400,000. Onder de laatsten telt men o. a. 240
zware Maagdenburger beetwortelploegenwaarmede
men 35 Ned. duimen diep ploegt en die met 4 ossen
worden bespannen190 zware beetwortelwagens, die
elk 3500 Ned. ponden kunnen laden, 9 dorschwerk-
tuigen met paardenmolen10 groote Engelsche rijen-
zaaiwerktuigen2 hooischudders7 guanozaaijers, enz.
De suikerfabriek is in 1847 gebouwd en alzoo
een der oudste fabrieken, zij heeft om op de hoogte
der verbeteringen te blijven heel vvat wijzigingen moe-
ten ondergaan ten koste der geregelde inrigting. Zij
kan dagelijks honderd duizend nederlandsche ponden
beetwortels verwerken; hoewel er veel fabrieken zijn
die dagelijks meer kunnen doenzoo verwerkte Salz
miinde in het vorig jaar toch meer dan eenige
andere fabriek in Pruissen. Er werden toen ruira 20
millioen ned. ponden beetwortels verwerkt, waarvoor
175.000 aan belasting werd betaald. Men verkrijgt
8 tot 9 ten honderd suiker, zoodat b. v. in dat jaar
1.800.000 ned. ponden ruwe suiker werden gemaakt,
welke voor /39 tot 42 de 100 ned ponden werd
verkocht. Geraffineerd wordt alleen voor eigen gebruik.
Het is het plan om dit jaar nog eeij bijzondere fa-
