26
Ik geef als toevoer gekneusd lijnzaad en ligte tanve.
Het lijnzaad wordt gekneusd met den pletmolen van Tamer
hetgeen zeer goed gaat. De koeboerendie gewoon zijn koek-
drank te voeren, zouden in hun voordeel handelen door zich zalk
een werktuig aan te schaffen. Men ziet overigens hieruit, dat
de wortels meer arbeid en mestkracht kosten dan eenig ander
gewas, zoo zelfs dat, indien men er uiet de noodige zorg aan
besteedt en er goed krachtig land aan ten beste geeft, men
niet dan slechte uitkomsten krijgt en teleurstelling inoogst.
Van hier dan ook dat de landbouwers ze nog zoo weinig
verbouwenomdat bet hun aan moed ontbreekt er de laatste
arbeid en kosten aan te besteden.
De eerste onkostenals ploegen en zaaijen verrigt men
doch die waar het op aankomt, als bemesting, naauwkeurige
bewerkingschoonhouden enz.worden veelal nagelatenter-
wijl het juist deze zijn, welke de grootste winst aanbrengen.
IJet welslagen der wortels hangt grootendeels van bet
UIT NOORD-BRAB AND.
Zevenbergen, 10 Februarij 1-864.
Oogenschijnlijk had het koolzaad en de tarwe weinig of niets
geleden door den strengen vorst, welke van 1 tot 18 Januarij
onafgebroken zonder de minste sneeuwbedekking aanhield, doch
de daarop wederom op den 29sten ingevallen vorst, welke
thans meer door dooiweder overdag wordt gekenraerkt, schijnt
zeer nadeelig op de zaadplant te werken, welke een ongunstig
aanzien heeft gekregenen zoo niet spoedig andere weersge-
steldheid komt, is het vooruitzigt niet bemoedigend. Op het
einde van mijn vorig berigt werd vermeld dat men thans reeds
druk bezig was met het huren van landerijen ter beteling met
beetwortels voor de hier in den omtrek bestaande beetwortel-
suikerfabriekendit landhuren wordt nog steeds voortgezet,
daar de landbouwers stugger met hunne vraagprijzen zijn dan
het vorige jaarten gevolge der goede uitkomsten, welke de
vlaskultuur heeft opgeleverd; de bestede prijzen zijn evenwel
opkomen en goed doorzetten der jonge planten ai. In den eei- |100ger (]an ^gt vorig jaar. De verhuringen gesehieden hier
sten tijd van hunnen groei moeten zij krachtig voedsel vinden
om den hoofdwortei te maken, die diep in den grond dringt,
en hieruit laat het zich verklaren dat guano zulke bijzonder
gunstige uitkomsten blj de wortels levert. Het verwijt dat men
de guano doet van den grond arm te maken, omdat men
zegt dat het een drijfmiddel isdat niets achterlaat voor een
ander gewas, vervalt hierbij ook geheeldaar men ze, op
wortels aangewendjuist gebruiken kan om nieuwe mest
voort te brengen.
Het is zeker, dat een stuk goede tarwe of vlas meer opbrengt dan
de opgegeven rekening voor mijne mangelwortels aanwijstdoch
daar men die gewassen niet zonder mest kan blijven verbouwen
zoo is het de vraag, die op de goedkoopste wijze te verkrij-
gen. Daarbij moet men de teelt der wortels niet op zich zelf be-
schouwenmaar in verband met de geheele bouwerijen wel als
het beste gewas om het onkruid te vernielen, beter dan de
kostbare braak zulks doet; daarin is, in vereeniging met het
uit3tekend veevoeder, de belangrijke plaats gelegenwelke de
wortelgewassen geroepen zijn in den landbouw in te nemen
In het voortbrengen van vleesch en daardoor van goedkoope
mest is het middel te vinden om bij de lage graanprijzen en hooge
pachten toch nog goed nit te komen. Zij dus die nog geen
wortels verbouwdenzullen goed doen er eens een begin mede
te makenwant de moeite en zorg welke men er aan besteedt
worden ruimschoots beloond.
Lime, 31 Januarij 1864. W. A. L. Mock
steeds bij het oude Gemet, zaaijensveldzijnde 44 roeden en
75 ellendaar de landbouwers niet genegen zijn bij de kada-
strale maat te verhuren. De suikerfabriek te Zevenbergen
welke gewoonlijk p. m. 1100 gemeten (ruim 490 bunders)
noodig heeft, huurt die op de navolgende voorwaarden.
1°. De verhuurder is verpligt de smaltienden uit het land
gaande te voldoenalsmede het volk dat voor het wieden en
het rooijen van de beetwortels noodig isnachtverblijf en ge-
kookt drinkwater te verschaffen.
2°. De betaling van den huurprijs geschiedt in twee gelijke
termijnen; de eerste in den loop der maand April, wanneer
het verhuurde land ter bezaaijiug is opgeleveruen de tweede
zoodra de beetwortels op de aangewezcn en bepaalde plaats
zijn aangevoerd.
3°. De verhuurder moet het gehuurde naar de aanwijzing
en ten genoegen van hceren directeuren of hunne gemagtigden
behoorlijk ploegen, slegten enblokken, zoo dikwerf als de staat
van den grond dit zal vereisehen; ook moeten de stukken voor
de laatste maal rondop geploegd zijn, en voor de helft der
maand April in behoorlijken staat ter bezaaijing opgeleverd
worden,
4°. De verhuurder moet het zaaijen verrigten op den tijd
door heeren directeuren te bepalenmet het zaad en door de
werktuigen welke hem tot dat cinde van wege de maatschappij
geleverd en ten gebruike afgestaan zullen worden voorts moe
ten de greppen op de eerste aanzegging afgemaaid worden.
5°. lleeren directeuren zullen voor het behoorlijk wieden
en zuiver houden van het gewas zorg dragen ten laste der
maatscbappij.
Sedert Vrouwendag zijn op de Badhoeve bereids omstreeks I 6°. In de maand September of October zal.opde door de
vijftig lammercn geborenalsmede een twintigtal biggenzoo- directie te bepalen tijd, een aanvang worden gemaakt met het
LAMMEREN. MANGELVEZEL. BIGGEN.
STOOMPLOEG. KWELWATER.
wel de soliapen als de varkens van groot Lincolnshire ras; de
eerstgeborenen zijn bestemd voor de testellingen nog overge-
houden uit 1863; omtrent den verkoop der volgenden zal
later aankondiging gesehieden.
Eene proeve om de maugelwortelvezel, uit de fabriek Ziva
nenburg, te voederen, is volkomen gelukt. Koeijen schapen
rooijen der op het verhuurde land aanwezige beetwortels, om dit
met den meesten spoed voort te zetten en ten einde te brengen.
7°. De verhuurder moet de gerooide wortels onverwijld
bezorgen aan scheepsboordop de in het kontrakt aangewezen
plaatssteeds zoo digt mogelijk bij het land, waar zij zijn gegroeid.
8°. De maatschappij zal op geen vermindering van den
en varkens gebruiken het voedsel gaarne, zoowel vermengd, huurprijs aanspraak kunnen maken voor gewone of bnitenge-
raet gesneden hooihaverkaf en doppenof geplette boonen
of onvermengd. Op de spijsvertering der dierenschijnt
de mangelvezel geen nadeeligen invloed uit te oefenen
De biggen van Windsor-ras ziju (1863) even als die van
het Berkshireras verkocht geworden te Amsterdam aan den
wone toevallen, waardoor het gewas geheel of gedeeltelijk mogt
verloren gaan, alle welke toevallen de maatschappij zonder
onderscheid voor hare rekening neemt; nogtans neemt de ver
huurder op zich om het verhuurde op nieuw te ploegente
slegten en te blokkenvoor eene tweede bezaaijing in hetzelfde
varkenslagter Weaker, op den Zeedijk. Niettegenstaande deze jaar, in het onverhoopte geval, dat de beetwortels bij het
dieren van klein ras zijn, en acht of negen maanden oud slechts eerste zaaijen mislukken.
tweehonderd halve Ned. ponden wegen is daarvoor steeds de
hoogste markt verkregen. Het geheim schijnt daarin te bestaan,
dat er in Amsterdam lekkerbekken zijn, die zeer wel proeven
dat het vleesch en spek dezer varkens lekkerder is dan kalfs-
vleesch; vooral de ribbetjes, karbonaden en harametj^s kunnen
9°. De beslissing van alle geschillenter zake van de over-
eenkomstis opgedragen nan heeren commissarissen der maat
schappij.
De bestede prijs wisselt naar gelang van de vruchtbaarheid
van den grond van 90 tot 135 per Gemet 200 tot
als kalfsvleesch worden bereid en gegetenzonder die over- I f 300 per bunder). Men heeft het liefst land, waarop een a
verzadiging te weeg to brengendie bij gewoon spek de ma-
gen der rijke lieden te spoedig den eetlust voldoet. Dit spek
wordt dan ook, door gemelden slagter Weaker10 cents duurder
per Ned. pond verkocht dan het gewone.
De Moluksche varkens die als geschenk uit den dierentuin
Natura Artie Magistraop de Badhoeve eenigen tijd zijn aan-
gehoudenhebben minder goed voldaanhet zwoord was hard,
en de vetaanzetting moeijelijk; ook waren zij wild en moeijelijk
te behandelen. De kruising met zwarte Berkshire voldeed iets
beter doch toch niet zoodanig dat het voortzetteu raadzaam
geacht werd.
De eerste vette Hongaarsche varkens, in het jaar 1863
door Weaker geslagt, een jaar oud en omstreeks 300 halve Ned.
ponden zwaarvoldeden beter. De fokdieren werden op de
fentoonstelling te Haarlem met goud bekroonder zijn eerst-
daags biggen van te wachten, waarop echter nog geene be-
stellingen zijn ontvangen.
De iocomobiel van den stoomploeg heeft al het graan op de
Badhoeve voor Vrouwendag afgedorschen; alleen nog eenige
rogge is bewaard om het stroo met de hand te kunnen dor-
schen voor dekstroo. Zoodra het zachte drooge weder zal
aankomen, zal de stoomploeg weder te veld gaan, om te woelen.
De uitkomst beeft mijne meening bewaarheid, dat de stoom-
werktuigen zouden moeten malen, ook na den droogen winter,
waarbij weinig of geen sneeuw of regen viel. (Zie Weekblad
twee schoven na de bemesting hebben gestaan, en geeft daar
voor gaarne 120 a 135 per Gemet 270 tot/300 per
bunder). Voor eigen rekening worden hier zeer weinig beetwor
tels geteeld in dit geval levert de maatschappij het zaadde
zaaijer en het zaaiwerktuig, terwijl natuurlijk verder al het
werk door den eigennar gesehieden moet, en deze ontvangt
alsdan van de beetwortels, welke in dat geval aan de fabriek
moeten geleverd worden, vroeger steeds 7,25 per duizend
Ned. ponden, welke prijs thans verhoogd is tot 9 voor de
aarde, die aan de wortels blijft zitten wordt naar gelang van
omstandighedeu een billijk tarra afgerekend. Dit tarra even
wel en de moeite om alles aan de fabriek te moeten leveren
om aldaar gewogen te worden, sehrikt de meeste landbouwers
af, om de wortels zelf te telen en bij het gewigt te verkoopen
hetgeen anders op zeer vruehtbaar land te verkiezen zou zijn,
en betere geldelijke uitkomst zou opleveren dan de verhuring.
Het verlangeu om land voor beetwortels te verhuren, is hier
echter van jaar tot jaar toegenomen. In het begin van 1858 kon
men ter naauwernood het vereischte land verkrijgenterwijl in
het vorig jaar 1863, reeds veel land bleef liggen, hetwelk men
gaarne zou verhuurd hebben, toen de fabrieken reeds waren
voorzien. De kultuur der meekrapwelke hier vroeger vrij
sterk plaats had wordt dan ook geheel door de beetwortels
verdrongen, en deze zal, zoo de prijzen der krap nog eenigen
tijd op het tegenwoordige lage standpunt blijvenbijna geheel
van Haarlemmermeer 1863, n°. 3.) Het water uit de landen ophouden. Het is buitengewoouwat er door den spekulatie-
1 geest der landbouwers, orh niet ter geschikter tijd te willen
verkoopen, hier in deze streken aan de meekrap wordt ver
loren; er zijn boeren die nog wel 30 a 40 vaten hebben
liggenvan 8 a 4 teeltenen er zijn dezen winter vaten
verkocht voor /18 en 19 de 50 Ned. ponden, welke op
zijn tijd verkocht, 30 a 82 hadden kunnen geldeu.
geweldmaakte in de vorige week de werking van een paar
werktuigen noodzakelijk het is echter billijk hierbij op te
merken, dat in de nabijheid van den Cruquius die kwel sterker
is opgemerkt, daar zij in de slooten digt bij den dijk sterker
was, en uit de ringvaart scheen te komen.
JlaarieiHmermeer5 Eeb. 1864. Amersfoorpt.
UIT HAARLEMMERMEER.
Eebruarij 1864.
In navolging van eenige verslagen omtrent den toestand
van den landbouw en de veeteelt in verschillende streken van
ons vaderland in de voorgaande nommers van dit Weekblad
opgenomenwelke wij met de meeste belangstelling gelezen
hebben willen wij ook gaarne eenige mededeeling doen van
verkregen uitkomstenwijze van handelenenz. enz.met
betrekking tot onzen jeugdigen polderdie van lieverlede in
ontwikkeling toeueemt, en de hoop doet koesterendat zij
weldra een eervolle plaats in de rei der drooggemaakte gron-
den zal mogen bekleeden.
Het jaar 1863 kan in vele opzigten ook voor den land
bouw in onzen polder een gunstig jaar genoemd worden
bijna alle gewassen slaagden naar wenscb het vee was ge-
zond de stand van het polderwater zeer voldoende en voor
groote onheilen bleef de landbouwer gespaard.
Bij het geven van een dergelijk verslag stuiten wij echter
dadelijk op groote moeijelijkhedenwanneer wij tot bijzonder-
heden willen afdalenwant de polder is uitgestrekt en de
verscheidenheid van gronden en gebr-uiken groot.
Wanneer men b. v. het woord van den grooten landbouw-
kundigeToon mij uwen ploegen ik zal u zeggen op
welken trap van ontwikkeling gij staat", aan den landbouwer
in Haarlemmermeer rigtteen hij bragt dan te voorsehijn
een Geldersche radploeg, een Zuid-Hollandsche voetploeg
een zware Zeeuwsche kleiploeg, een Arendsploeg, een Hohen-
heimer of Rockanjeploegen eindelijk ook Fowler's stoom
ploeg wat zou dan het antwoord zijn Misschien zou het
dit zijn ik zie dat gij onderscheidenheid van gronden hebt
en dat gij zoekende zijt naar het beste werktuig om uwe gron
den deugdelijk te bewerkende ervaring zal u aanwijzen
welke van die alien het meest voor uwe behoeften geeigend
is." Hetgeen wij hier mededeelen omtrent den ploeg te
Haarlemmermeer in gebruikkan bijna gezegd worden van
elke bijzonderheiddie wij zouden wenschen te bespreken
wij zullen daarom niet generaliseren, maar slechts aan ons
bekende feiten mededeelen welkenaar het ons voorkomt
of aanprijzing of afkeuring verdienen en hopen dat anderen
onze gebrekkige en welligt hier en daar eenzijdige berigten
zullen willen aanvullen of verbeteren naar hnnne zienswijze
en volgens hunne ondervinding.
De voornaamste gewassenwelke hier verbouwd worden
zijn
Koolzaad. Dit gewas slaagde goed en gaf een beschot van
25 tot 40 mud, gemiddeld 30 mud.
Tarwe. Dit gewas slaagde goed en gaf een beschot van
20 tot 40 mud, gemiddeld 80 mud gewigt 77 tot 80 ned.
ponden. De roode soorten worden minder verbouwd dan
vroeger eensdeels omdat zij tegenwoordig minder gewild op
de markt zijnen anderdeels ook omdat zij aan meer wissel-
valligheden blootstaan. Onder de witte tarwesoorten werden
in den afgeloopen herfst verschillende soorten van Engelsche
tarwe uitgezaaidin het belang van een goed beschotwen
schen wij zeer dat eenige van die soorten zullen blijken de
winter ook in Holland te kunnen verduren.
Dat een goed beschot te verkiezen is boven stijve graan
prijzen bewijst deze oogst op nieuw; de meeste tarwebouwers
zullen toch wel, in vergelijking met het vorig jaar, toen het
beschot niet ruim waseen meerdere geldelijke opbrengst heb
ben van 25 a 40 per bunder, niettegenstaande de hoogste
prjjzen weinig boven de acht gulden geweest zijn.
Rogge. Vrij goed gewas, gemiddeld 30 mud. Voor de
kleiachtige gronden blijkt de Bogge minder geschikten wordt
deze dan ook hoofdzakelijk op de zwarte gronden geteeld.
Garst wordt weinig verbouwd.
Haver. Goed gewas, op sommige gronden zelfs zeer zwaar.
Beschot van 30 tot 60 mud, gemiddeld 50, wigt 45 a 55
Ned. ponden.
Boonen. Door herhaalde mislukking der vorige jaren niet
veel uitgezaaid. Best gewas. Beschot van 30 tot 40 mud.
Meekrap. Zoowel twee- als eenjarige groeide goed. Twee-
jarige van 25003500 Ned. ponden racijn, gemiddeld 3000
Ned. ponden.
Ook voor onzen polder is het zeer te betreurendat de
lage prijzen van dit artikel de verdere uitbreiding van deze
kultuur zoo zeer belemmeren.
Vlas. Best gewas. Kwaliteit en gewigt worden zeer ge-
roemd. Men spreekt van enkele stukken, welke 400 steen
per bunder zouden opgeleverd hebben. In den regel wordt
het land nan de vlasboeren verhuurd men bedingt van 200
tot 270 gulden op stuk sta vast.
De kleigronden, zoogezegde witte gronden, worden vooral
gezocht.
Men zonde verscheidene stukken kunnen aanwijzen, die
5 ii 6 jaar geleden niets opbragten en thans voor 250 gulden
verhuurd zijn.
De vlasbouw is voor den polder gelijk aan de kip die,de
gouden eijeren legt.
Suikerworleh. Sedert het vestigen der Beetwortelsuiker-
fabriek te Houtrijk en Polanen, in het voorgaande jaar, kwatri
de teelt dier wortels vooral in zwang. Het jaar was niet
gunstig voor den groei der wortels. Toch werd op sommige
stukken van 50 tot 60,000 Ned. ponden gerooid gemiddeld
30,000. Prijs 8 per 1000 Ned. ponden, vrij aan de
fabriek. Voor landhuur tot het telen dier wortels wordt
van 225 tot 270 gulden besteed. Het verbouwen van dit
gewas is nog weinig bekendde landbouwers zullen zich aan
de daaraan verbonden bezwareu nog moeten gewennenen ook
de voordeelen waarderendie daaraan verbonden zijnvooral
wanneer zij in de gelegenheid worden gesteld de pulpe hvinnft
wortels tegen redelijken prijs terug te bekomen.
