WEEKBL A II
1864.
Vrijdag, 26 Februarij.
VAN
AAN LANDBOTJW, GEMBENTE- EN POLDEB-BELANGEN GEWIJD
Wjldc Jaargaug
Land bouw.
MM
Wo C|/
11
Hoofdredacteur G. E. DE CLERCQ.
5
HAARLEMMERMEER
PRIJS VAN nET ABONNEMENT
in het Jaar6.
Alle Toczendingeii moeten geschieden aan den Hoofdredacteur
te Amsterdam, HeerengrachtKK 178.
PRIJS DER ADVERTENTieN
van 1—6 regels75 Cents.
elke regel meer12%
Zegelregt bij elke plaatsing 35 Cents.
STAAT VAN DE VOORNAAMSTE VOORTBRENGSELEN VAN
DEN LANDBOUW OVER 1863, IN DE GEMEENTE HET
BlLD EN AANGRENZENDE GEMEENTENUITMAKENDE
HET NOORDERDEEL VAN ErIESLAND.
Tarwe. Als een bevvijs, dat ook de verschillende gewassen
hun eigendommelijk vadeiland hebbenvoor welks lucbtgestel
zij zijn berekend, op welks bodem zij het best tieren en waarin
zij alzoo het zekerste slageneindelijk dat het overbrengen
van uitheemsche producten ten alien tijde moeijelijk en onzeker
is, strekte voor een paar jaren de bouw van twee tarwe-
soorten van vreemden oorsprongalhier ingevoerd onder den
/it naam van Australisehe en Engelsehe tarvve. Bij een zachten
'w winter (1861/62), waardoor de gewone Eriesche tarwe vol-
Ku s're^ n'e's 'la<t geledenwaren de beide genoemde soorten
geheel vernietigd, of zoo zeer verdunddat zij het volgend
voorjaar niet konden behouden blijven. Eene herhaalde proef-
neming in het volgende jaar leverde gelijke uitkomsten. Beter
slaagde de bouw van zoogenaarnde Geldersche tarwedie het
J wat het gewigt betreft, zelf van onze gewone Eriesche wint,
zoodat zij dan ook sedert eenige jaren meer en meer wordt
geteeld.
De zomer-tarwevoor een twintigtal jaren alhier voor het
J eerst door schrijver dezes geteeld, slaagde aanvankelijk zeer
ai goed, en werd om hare zwaarte en gehalte door de bakkers
zeer gezocht. Het scheen echter dat ook deze tarwesoort hier
kw niet te huis behoorde, althans de in de eerste jaren uitmun-
tende uitkomsten werden spoedig daarna van jaar tot jaar
minder. Zoowel het besehot als de gehalte of het gewigt ver-
leii minderden allengser scheen eene volkomene ontaarding plaats
te hebbenzoodat men zich eindelijk genoodzaakt zag den bouw
dezer tarwesoort op te geven. De twee laatsle jaren werd zij
dan ook nergens gevonden.
5 el Overigens vertoonde zich de winter-tarwe gedurende het
'EE gansche voorjaar voortreffelijk. Later echter deed zich een
verschijnsel voordat men vreesde voor het gewaszoowel
riji aJs ^et besehot en de kwaliteit, nadeelig te zullen werken.
Vt vertoonde zich namelijk op het loof en langs den stengel
een roodachtige schimmeldoor velen roesl genoemd. Geen
perceel was daarvan geheel bevrijdterwijl sommigen het vrij
erg hadden.
•agi Eenige achtereenvolgende regenachtige dagen en een vochtige
eui dampkring gedurende geruimen tijd, werden als de oorzaak van
e dit verschijnsel beschouwd. Bij de daarop volgende drooge weers-
gesteldheid herstelde het gewas hiervan volkomen en bleek
n het, dat de vrees voor nadeelige gevolgen ongegrond was; en
daar ook de oogst niet ongunstig wasmag men zich met het
ii besehot, maar vooral wat het gewigt der tarwe betreft, over
eene^ billijke uitkomst verheugen. Gemiddeld zal het eerste
id) a mu<^ Per bunder zijn; terwijl het laatste eenigzins
idt varierende van 70 tot 78 Nederl. pondenhet mud zal bedragen.
2) Jammer echter voor den landmandat de prijzen van dit pro-
duet, gelijk die van vele anderengering zijn, beloopende
•10 gemiddeld naauwelijks 7 per mud.
;ti Roffffe- De ervaring dat men op hetzelfded. i. gelijksoortig
f j landmet even veel kans van welslagen tarwe als rogge kan
telen en het eerste in den regel een paar gulden of meer per
aj mud duurder iswaardoor de uitkomsten van den tarwebouw
3,i al ligt 15 a 20 pCt. die der rogge overtreffenheeft de land-
31 bouwers in de noordelijke kleistreken van dit gewest sedert
eenige jaren genoopt de teelt van rogge grootendeels af te
f schaften en door een vermeerderd aantal bunders tarwe te
doen vervangen.
;ci A an daar dat men in de laatste jaren zeer weinig perceelen
met rogge bebouvvd aantrof. Ook het afgeloopen jaar was dit
J getal zeer gering; die weinige perceelen vertooDden evenwel
j, een /itmuntend gewas, zeer goed met dat der tarwe kunnende
v, wedijveren. Ook de aren waren goed uitgeschoten en vol
v< zoodat het besehot zoowel als de hoedanigheid der rogge on-
'J1 getwijfeld gunstig zal zijn. Het gering aantal bunders laat
echter niet toe uit de cijfers hiervan eene algemeene gevolg-
trekking af te leiden.
j! Garst. (Winter-) Sommige perceelen wintergarst hadden in
et voorjaar zeer van de slak te lijden, zoodat zij letterlijk waren
^vernield, of zoo waren verdund, dat men dezelve door andere
voortbrengselen moest doen vervangen. Die perceelen echter, die
weinig of in het geheel niet hadden geleden, vertoonden een
zeer goed gewas. Alleen viel het op te merkendat de garst dit
jaar uiterst legerig wasen veel zelfs voor de aansckieting tegen
den grond viel. Ook hiervan was de natte weersgesteldheid
gedurende verscheidene dagen hoofdzakelijk oorzaak. Later bleek
hetdat de stengels geene genoegzame stevigheid bezatenzich
volkomen op te heffen, zoodat men met grond vreesde, dat al
thans de kwaliteit der garst daaronder zou lijdenwelke vrees
later werd bevestigd, Algemeen toch is dit voortbrengsel ligt
van gewigt, met eenige uitzondering gemiddeld 56 a 57 Ned.
ponden per mud. Deze omslandigheid was natuurlijk op de reeds
buitendien gedrukte prijzen van te meer nadeeligen iuvloed, zoo
dat de meeste partijen beneden de/ 3 moesten worden afgezet.
Over het besehot. had men anders niet te klagen, alhoewel door
de groote verscheidenheid het juiste cijfer moeijelijk is op te
geven.
Eigenlijke zomergarst werd hier, voor zoo ver mij bekend,
niet gebouwd.
Haver. Met slechts geringe uitzonderingen, die dan nog aan
toevallige omstandigheden of aan eenen ongeschiktenminder
vruchtbaren grond moet worden toegeschrevenkon het gewas
der haver ruimschoots met dat der overige graansoortcn wed
ijveren, en evenaart dat van het vorige jaar. Het drooge
najaar behoedde overigens de haver voor te spoedige legerig-
heidwaaraan een welig gewas op onze zware kleigronden
ten alien tijde blootstaat.
Eerm uitgeschoten aren, waaraan men niet zelden 7 a 8
zolderingen teldebeloofden een ruim besohotdat zich ook
verwezenlijktdaar men behoudens eenige variation, hetzelve
missehien gemiddeld op 54 mudden per bunder kan stellen.
Met betrekking tot het gewigt is de uitslag echter minder
gunstig; want zonder dat men daarvoor een direct afdoende
oorzaak kan vindenis tegen de verwachting het gewigt der
haver beneden het middelmatige. Partijen zijn mij bekend van
slechts 33 a 34 Ned. ponden per mud. Gemiddeld naauwelijks
40 Ned. ponden. Ligtelijk begrijpt men dat de prijs der haver
door dit algemeen ligt gewigt zeer wordt gedrukt en bij het
aanmerkelijk verschil daarvan ook zeer varieert. Zoo wordt er
afgezet voor 1,50 tot 3,25 per mud.
Men ziet dat zelfs van de beste kwaliteit de prijs gering is
en tot geene billijke uitkomsten voor den landman leidt.
Koolzaad. De vernieling van enkele perceelen voornamelijk
van de uitgeplante, door de slak, gedurende het late najaar
en het voorjaar, oefende op het getal bunders betrekkelijk
geringen invloed uit. Het getal bunders toch dit jaar met dit
produkt bezaaid of beplant was vrij aanzienlijk.
Deze omstandigheidzoowel als het uitmuntende gewasde
overheerlijke bloei en goede peulzetting, maakte het koolzaad
steeds en algemeen tot een voorwerp van des landmans hoop
en verwachting, welke ook niet werd teleurgesteld. Hier en
daar heerschte wel eenigzins de bekende peulmade, doch het
bleek later dat dit van weinig beteekenenden invloed was ge-
weest, zoodat men, daar ook de oogst onder gunstige omstan
digheden plaats had, dit voortbrengsel als wel geslaagd kan
beschouwen. Het besehot zal gemiddeld op 27 a 28 mudden
per bunder kunnen worden gerekendmeerendeel van zeer
goede kwaliteit, die de prijzen animeerdede middelprijs ten
tijde van den oogst kan men stellen 13 het mud.
De weinige perceelen zomerzaadwaarvan ik kennis droeg
deelden volkomen in de gunstige uitkomsten.
Vlas. Helgeen zoo even omtrent de gunstige uitkomsten van
het koolzaad is gezegdkan ook ten voile op het vlas worden
toegepast. De menigvuldige bundertallendit jaar met dit bij
uitneinendheid nuttige voortbrengsel bebouwdleverden bijna
zonder uitzondering een ferm uitgeschoten gewas. Opmerkelijk
is het echter, dat het vlas een tijd lang zulk een schraal,
armoedig aanzien haddat men zich bijna zeker waande van
eene geheele mislukking; verandering van weersgesteldheid
bevorderde echter eene geheele verandering, en dat wel in
een bewonderenswaardig korten tijd.
Tot de uitmuntende kwaliteit en kleur van het vlas droeg
overigens vrij veel bijhet besluit van het bestuur dezer ge-
meente, waarbij aan de vlasbouwers eene ruimere gelesenheid
J 1
tot doelmatige roting in de gemeente-wateren werd aangewezen.
Alhoewel het vlas eenigzins taai in de bewerking isdat op
de kosten daarvan nadeelig influenceert, zoo blijkt het nogtans
algemeen lijmig en sterk te zijn. Van daar dat sommige per
ceelen het tot 800 Ned. ponden schoon vlas per bunder kun
nen brengengemiddeld echter 670 Ned. ponden; terwijl de
prijs varieert, naarmate de kwaliteit, van 1,40 tot2,20 het
bundel (3.2 Ned." pond).
Het zaadbeschot was zeer verschillendzelfs van 12 tot 18
mudden per bunder, meestal van beste hoedanigheiddit ver
schil moet aan de onevenredige knoppen worden toegeschreven
alhoewel ook de soort van vlas daartoe bijdraagt, daar ook dit
jaar het wit bloeijend vlas aanmerkelijk meer zaad leverde, waar-
tegen echter in den regel het vlas zelve van het llaauw bloeijend
het in lengte en hoeveelheid wint.
Cichorei. De billijke prijzen van de natte wortels in het
vorige najaar animeerden dit jaar den bouw van dit in vele
opzigten nuttige voortbrengsel, zoodat het aantal bunders vrij
groot was.
p De uitkomsten mag men als behoorlijk beschouwen. Bij
eene aanzierdijke hoeveelheid natte wortels, niet zelden 22000
Ned. ponden per bunder, was de handel, voornamelijk in natte
wortels, levendig en dien ten gevolge de prijzen vrij hoog van
16 tot 18 de 1000 Ned. ponden. Algemeen geloofde of
verzekerde men dat de prijzen van de gedroogde cichorei
daaraan niet geevenredigd warenzoodat de droogers waar-
schijnJijk slechte rekening zouden hebben gevondenware de
hoedanigheid der wortels hun hierbij niet te gemoet gekomen
zoodat het droogen minder brandstof en daardoor minder kos
ten vorderde.
Even als de laatste jarenwaren ook dit jaar de kosten
van uitgraven enorm hoog.
Overigens is het opmerkelijk dat, had men in 1861 eene
ontzettende massa stokwortels (doorschieters)deze in het vorige
en ook dit jaar in zeer geringe hoeveelheid werden ontwaard.
Een bewijs voorzeker, dat dit nadeelig verschijnsel niet aan de
soort van het zaaizaad moet worden toegeschreven, zoo als
sommige landbouwers willen beweren, maar veeleer aan toe
vallige oorzaken van grond- of luchtgestel.
Erwten. Het gewas van deze peulvruchtdat zich in mijne
environs, met uitzondering van eenige kleine plekjes in tuinen,
uitsluitend tot de groene soorten bepaaltwas algemeen voor-
deelig; slechts eenige perceelen vertoonden zich eenigzins open.
Ook de bloei en peulzetting was goeden geen schadelijk
gedierte werd opgemerkt, zoodat het besehot algemeen goed
was, enkele voorbeelden zelfs uilmuntend, bedragende tot 40
mud per bunder, gemiddeld echter 28 a 30 mudden.
De oogst der erwten had evenwel onder zeer ongunstig
weder plaatsvan daar dat de deugd meerendeel verloren
gingalthans bij de inzameling waren de erwten zacht en niet
duurzaam. Dit had op de buitendien reeds lage prijzen een
nadeelige invloed, bedragende naar gelang der kwaliteit van
5,65 tot 7 het mud.
Boonen. Aanvankelijk, in het voorjaarvertoonden de boo-
nen een armoedig, schraal gewas, en gaven weinig uitzigt op
een goed resultaat. Gedurende den zomer en het najaar her-
stelden zij zich echter en onderscheiden zieh door een sterk
en welig gewas, een heerlijke bloei en uitmuntende peulzetting.
Daar ook de oogst onder gunstige omstandigheden konde
plaats hebben, zoude ongetwijfeld de bouw der boonen goede
resultaten hebben opgeleverdware het niet dat de lage prijzen
dit grootendeels tegenwerkten.
Overigens wordt deze vrucht in de gemeente mijner inwoning,
bijna uitsluitend gebruikt tot veevoeder, en wel ongedorscht.
De platte boonen aan de runderenen de overige soorten aan
de paarden; de laatste meerendeels als haksel. Ter naauwernood
wordt er hetgeen voor den zaai benoodigd is gedorseht, zeer
zelden een geheel perceel; vandaar, dat het niet mogelijk is
een juiste opgave der uitkomsten van den boonenbouw te geven.
Aardappelen. Het aantal bunders met aardappels bebouwd
was dit jaar vrij aanzienlijk, terwijl het gewas zich algemeen
heerlijk voordeed, en de ziekte, die zich laat openbaarde
meerendeels niet veel, ja zelfs weinig schade veroorzaakte
alleen de allerlaatste soorten leverden nog al een groot deel
bontemaar de bundertallen hiervan waren gering. Het drooge
weder en de daardoor min bevochtigde grond in de maand
Junij en Julij werkte hiertoe ongetwijfeld mede, evenzeer als
tot de goede kwaliteitdie men dit jaar mag zeggen ver uit-
muntend te zijn. En zulks te meer, omdat er zeer weinige
uitzonderingen zijn. Het gerooide zal alzoo gemiddeld 190 mud
per bunder bedragenen alhoewel dit besehot en ook de deugd
een uitmuntende uitkomst beloofde, was de prijs zoo laag
(gemiddeld 1,40 per mud), dat dit resultaat voor den ver-