- 126 -
HAARLEMMERMEER
Polder wezen.
Let lage gedeeltc des lands gelijkt een groot landelijk Venetiii
en de nieeste boerderijen hebben door breede bevaavbare sloo-
ten met de voornaamste kanalen gemeenschap. TJit dit voor-
beeld -ziet men, hoe de landbouw op den weg van vooruitgang
voor geene inspanning terugdeinst, om de opbrengst te ver-
meerderen. Terwijl men elders tot onder de evenacktslijn de
uitwerpselen van zeevogels gaat opzoekenwelke daar sedert
duizende jaren opgestapeld liggendoet men hier zijn voordeel
met de vvijkplaatsen eertijds door de eerste Duitsche stammen
of mogelijk zelfs door volken uit den voor-historischen tijd
aangelegd. Alleen moet de landbouwer indachtig zijndat de
terpen evenmin als de guano onuitputtelijke schatten aanbie-
den, en dat het raadzaam is maatregelen te nemen om, zoodra
dit noodig zal zijn, die te kunnen ontberen.
l)e Eriesche huisdieren zijn vermaard. De koeijen behoeven
voor die van Holland niet onder te doen. Evenwel begint
men korthoorn stieren iu te voerenten einde een gekruist
ras te verkrijgendat, volgens het zeggen wel niet evenveel
melk, maar meer room oplevert (3) en tevens gemakkelijker
vet wordt. (4) Op de landbouw-tentoonstellingdie in ditzelfde
jaar door de Eriesche landbouw-maatschapoij gehouden werd
was ik in de gelegenheid om uitstekend korthoorn rundvee te
bewonderen dat een ijverig en bekwaam landhuishoudkundige
de heer van Andringa de Kempenaer, zelf onder de edelste
stammen in Engeland was gaan uitkiezen. De Eriesche paar-
den, zwart van haar, met kleinen levendigen kop en langen
zwanenhalszijn uitmuntende trekdierenondanks hunne al te
platte hoevendraven zij goed en sommige winnen het zslfs
in deze soort van gang van alle andere rassen, uitgezonderd
mogelijk de vermaarde Amerikaansche harddravers. De hard-
draverijen of wedrennen, waar de paarden die hierin uitmun-
ten in snelheid met elkander wedijveren, zijn de eigenaardige
feesten van deze streek. De gansche bevolking neemt er deel
aan en juicht den overwinnaar toe. In alle gemeenten van
eenige beteekenis is daarvoor een afzonderlijke baan bestemd
het zijn twee evenwijdig loopende, regte wegen, waar de
paarden achtereenvolgens twee aan twee loopen, in diervoege
dat de eerst aangekomenen telkens weder met elkander den
wedstrijd aangaan, totdat de overwinning verzekerd is aan
dat paard, dat in alle proefritten de zege heeft behaald. Het
voordeel dezer harddraverijenwier oorsprong tot de hooge
oudheid moet opklimmen, is hierin gelegen dat de paarden,
die er deel aan nemen, boerenpaarden zijn, die overigens voor
het gewone werk op de boerderij worden gebruikt. Zoo zoekt
men een arbeidsras te veredelen, door het by andere degelijker
hoedanigheden ook nog in snelheid te doen uitmunten. Daar
de met klinkers bestrate wegen zeer goed en gemakkelijk zijn
en al het zware vervoer te water geschiedt, wennen de boeren
hunne paarden steeds in Snellen draf te loopen. Zelden ziet
gij ze stapvoets rijdenhet hooi zelfs wordt op een draf
binnen gehaald. Op het ijs en in den wagen houdt de Hol
lander van snel te gaan. Hij laat dan de bedaardheid, die
hem van natuur eigen is, varen; hij wordt door den lust tot
rennen weggesleept en door de duizeliug der beweging bevan-
genin dien wilden voerman, die onophoudelijk de paarden
sneller aandrijft, zoudt gij dan met moeite den bedaarden
man herkennen die zich nooit haast, en die met den tragen
gang der trekschuit volkomen tevreden is. De beste Eriesche
paarden zijn die, welke op het eiland Ameland in de door
duinen beschutte weiden worden aangefokt (5). Zij hebben
schraler pooten dan deze, en over het geheel wel iets van de
zuidelijke rassen. Men meent te midden van de golven der
Noordzee zekere sporen terug te vinden van het bloed der
Andaluzische genetten, welke eertijds door de Spanjaarden
hierliecn werden gevoerd. Het Friesche schaap is opmerkelijk
groot van stuk; het draagt zulk een zware wolvacht, dat de
kop en de pooten bijkans daaronder verdwijnen. Men zou
het een levende wolbaal kunnen noemen. Hoewel de wol niet
fijn is, wordt het ras toeh op prijs gesteld wegens den over-
vloed van melk die het oplevert.
In Eriesland worden, even als in Holland, zeer rijke boe
ren gevondendoch niet zoovelenorndat het aantal grond-
eigenaars kleiner is. De aanhoudende verhooging der pachten
heeft de pachters verhinderd hun voordeel te doen met de
toenemende waardewelke de producten verkregen hebben,
sedert de opening der stoombootvaart op Engeland (6). Het
weiland in de Greidstreek wordt tegenwoordig voor 80 tot
100 gulden de bunder gepacht. Bij dien huurprijs kan dewinst
van den boer niet groot meer zijnte meer daar de longziekte
onder het vee nog niet geheel en al verdwenen is, zoo al3
blijkt uit het aantal onheilspellende bordjes, die aan de hek-
ken der boerderijen zijn aangeslagen om aan de voorbijgan-
gers bekend te makendat de ziekte daar heerscht. In 1858
sleepte zij nog meer dan 4000 hoornbeesten weg, dat is 2
ten 100 van het vee dat in die provincie gevonden wordt.
De pachten worden in den regel slechts voor den tijd van
zeven jaren aangegaanen als het contract is afgeloopen,
heeft de verpachting dikwijls bij opbcd plaatsdaar de eige-
(3) Op de cenDale school to Gemblour, in Bclgieheeft men eene
gelijke hoeveelheid room verkregen van Hollandsche koeijen, die 20 kan
en van korthoorn koeijen, die slechts 16 kan gaven.
(4) Dit blijft ecliter tot de uitzondoringen behoorenen de verkregen
uitkomsten bij de melkerij schijnen het over het algemeen niet aan te
moedigen. (Vert.)
(5) Op mijne reis van Leeuwarden naar Zwolle was de calichewaarin
vvij met ons vijven zaten, de voerman er onder begrepen, met twee oude
paarden hespannen, van welke bet eene kreupel en het andere blind
was. Zij legden den weg van twintig mijlen in elf uren af, en
dat in bet heetst van den zomer, zonder te zweeten of een oogenblik
uit te blazen, en des anderen daags deden zij weder denzelfden togt,
dus veertig mijlen in twee dagen. Die onvermoeide beesten waren onge-
vecr een twintig jaar geleden op het eiland Ameland geboren.
(6) En vooral door de afschaffing van de inkomende regten op land-
Eouwvoortbrengselen in Engeland. (Vert.)
naar hier niet te vreezen heeft, dat men den grond zal uit-
putten, zoo als het van bouvvlanden te duchten is. Zoo heeft
in de weidestreek van de Poeven als die langs de Zuiderzee,
dezelfde soort van cultuur, hetzelfde stelsel van verpachting
met dezelfde nadeelige gevolgen voor den huurder voortge-
bragt; en in Eriesland niet minder dan in Lombardijewordt
daarover menige klagt vernomen. Van eene andere zijoe moet
men erkennen, dat de Eriesche pachter van de groene streek
een zeer gemakkelijk leven leidtalleen in den tijd van het
hooijen wordt van hem een buitengewone bedrijvigheid gevor-
derd. Het overige des jaars bestuurt de koningin der boer
derij, de boerin met gouden diadeem, de werkplaats der
landbouwproductiedat wil zeggende melkkamer en het
karnhuis. Haar man bezoekt de markten, zijne vriendende
harddraverijenof hij rigt zijne harddravers af. Hij verwaar-
loost evenmin de beschaving van zijn verstandwaartoe hij
goeden aanleg en vatbaarheid heeft. Hij is trotsch op zijne
aloude vrijhedenop zijn eigenaardige taal, op zijne namen
die met hun welluidenden uitgang op a het Gothisch in de
gedachte roepen, op den adel van zijnen stam, dien hij voor
den eersten houdt onder de volksstammen van het groote
Duitsche gezin; met fierheid vermeldt hij de doorluchtige per-
sonen, die Eriesland tot bakermat hebben gehad, zoo als de
twee dichters Gijsbert Japiks en Salverda, den beroemden phi-
loloog Tiberius Eemslerhuis en diens zoon Transden bemin-
nelijken en diepzinnigen wijsgeer, dien madame de Stael gaarne
den Hollandschen Plato noemde. Kortom, de toestand der
pachters is nog ver van slecht. Hunne knechts en meiden
van welke de eerstgenoemden meer dan 100 gulden, en de
laatste 7 5 gulden verdienen en goed den kost krijgen zijn
evenmin te beklagen; maar het lot der arbeiders is minder
gelukkig. Ofschoon zij des zomers een gulden daags, en in
den hooitijd nog meer verdienen, kunnen zij des winters
moeijelijk de ellende ontgaanomdat er dan volmaakt gebrek
aan arbeid is. "Wij hebben reeds gelegenheid gehad om op te
merkenhoe doorgaans in de landen, die met vruchtbare
gronden gezegend zijnde eenvoudige boerenarbeider het beste
lot meestal niet heeft, tenzij wanneer de nijverheid hem nog
bovendien gelegenheid tot arbeid geeft.
UIT ZU ID-HOLLAND.
Jdlij 1864.
Het nadeel van een ongunstig voorjaar doet zich gewoon-
Iijk nog lang gevoelenzoo is het ook dit jaar. Het schrale
lenteweder maakte dat het vee laat in de vveide kwam en toen
zelfs nog maar karig den kost vonden al is er tot op hedeu
nog geen gebrek geweest, overvloed was en is er ook in
geenen deele.
Hooi is er weinig gevvonnen, zoowel omdat menigeen zijne
hooilanden heeft moetpn inscharen, als omdat het ongunstige
voorjaar ook het hooigras weinig deed groeijen. Wat er nog
geoogst is, komt vrij goed binnen, vooral het niet al te vroeg
gemaaide.
De gewassen te velde beloven veel, wat betreft de zomer-
vruchtende wintergewassen daarentegen weinig.
Met het snijden van het koolzaad zal weldra een begin
worden gemaakt. Het koude voorjaar is oorzaak dat ook dit
werk later dan gewoonlijk komt. Vermoedelijk zal het beschot
uiterst gering zijnmaar men verwacht dat hooge prijzen hierin
eenige tegemoetkoming zullen geven.
De meeste landbouwers in dezen omtrek zijn druk bezig
met het koolzaadland voor den volgenden oogst te bewerken;
enkelen zijn er bij wien het zaad reeds gezaaid is.
De wol is bijna overal verkocht, en meestal tegen goeden
prijs; 1.75 tot 2 toch is. veel voor polderwoldie immer
zwart en vuil is. De daling, die er voor eenige weken in dit
artikel was, heeft sinds eene groote week weder voor rijzing
plants gemaakt.
Vette zuiglammeren zijn er dit jaar weinigdie er waren
zijn tot zeer hooge prijzen voor Engeland opgekocht.
Ook de vette schapen zijn hoog in prijs; de mageren
daarentegen zijn gemakkelijk te bekomen.
Evenzoo is bet met het rundvee. Al wat vet is, vooral
goede vette waar, vindt genegen koopers; het magere vee
daarentegen is laag in prijs, inzonderheid tweede en derde
kwaliteit melkkoeijen.
Vette varkens staan niet hoog. Die niet te zwaar zijn,
worden echter vlug verkocht voor den uitvoer naar Engeland.
De paarden zijn sedert de eerste voorjaarsmarkten heel wat
goedkooper geworden. Met uitzondering van diewelke voor
den uitvoer naar Erankrijk geschikt zijngelden^ zij weinig.
De duurte van hooi maakt dat men verwacht, dat de prijs
zoowel der jarige fokpaarden als der oude werkpaarden dezen
herfst zeer laag zal zijn.
De vee-uitvoer naar Erankrijk was in de laatste weken niet
drukde Engelsche uitvoer daarentegen was zeer levendig
zoowel in vette varkens, lammeren, schapen en runderenals
ook in jong vee. In de laatste week zijn er veel 2 /2-jarige
stieren verzondenwaaronder zeer goede.
Ook kersen en aardappelen werden er veel verscheept.
De gezondheidstoestand van het vee mag in alien deele vol-
doende genoemd worden. Nergens toch hoort men in deze
streken van heerschende of besmettelijke ziekten. Ook de
sporadische ziekte-gevallen zijn weinig in getal.
De prijs der landerijen blijft ook in deze omgeving steeds
stijgende. Zoo zijn er in den Zuid-Plas-Polder reeds voor-
beelden van perceelen land, die meer dan 2000 per bundei
opbragten, terwijl menig stuk land voor jaren verpacht is
tegen/ 70 tot./100 per bunder.
Het hoofdbestuur der Geldersche Maatsckappij van Land-
bomo heeft bekend gemaakt, dat, om gewigtige redenen, op
verzoek der regelingskommissiede 9de algemeene vergadering
en tentoonstellingen te Harderwijk eene week zijn uitgesteld,
en dus zullen gehouden worden
Woensdag 17 Augustus: Algemeene en sectie-vergaderingen,
tentoonstelling van vruehten enz.concert en vaux-hall.
Donderdag 18 Augustus: Algemeene vergadering, tentoon
stelling van veevruehtenbloemen enz.algemeene maaltijd.
In Amerika wenscht men het zich bij den hooibouw
nog gemakkelijker te maken dan thans reeds het geval is,
bij gebruik van grasmaai-werktuigenhooischudderspaarden-
harkenenz. Men heeft daar namelijk thans een werktuig
uitgevonden voor het hooiladen. Het gaat op deze wijze: ter
zijde van den wagen is een bordop wieltjes, waarmede men
langs het zwad rijdt en het hooi opschept. Aan het achter-
einde van het bord is een Jacobsladder of ladder zonder einde,
die door het voortrijden van den wagen in beweging wordt
gebragt en het hooi omhoog voert, waar het door een arbeider
wordt aangepakt en geladen.
M A B K T E N.
Maandag 1 Augustus Stierenmarkt in de Beemster.
Dingsdag 2 Paardenmarkt
Woensdag 3 Kunder- of Veemarkt
Het staan- of marktgeld voor elk rund of paard is 10 cents.
De loting voor de plaatsen van jonge stieren zal plaats
hebben op Zondag 31 Julij, 's avonds ten 7 ureen die voor
de ter-markt-stelling van ander rundvee, op Dingsdag 2 Au
gustus, 's avonds ten 6 ure.
De harddraverij van boerenpaarden, op den 26sten dezer
gehouden, had onder begunstiging van goed weder plaats en
liep in goede orde af. Te betreuren was het, dat dit land-
bouwfeest door zoo weinig belangstellenden werd bijgewoond
terwijl toch door het bestuur alle moeite was aangewend om
zoowel door het uitloven van fraaije en doelmatige prijzen ah
door het zorgen voor goede muzijk en de regeling van hetgeen
verder vereischt werd, de eerste harddraverij welke aan het
Venneperdorp werd gehoudenin luister te doen wedijveren
met die, welke in vorige jaren aan het Kruispunt plaats hadden.
Tien paarden dongen mede naar de uitgeloofde prijzen.
De prijszijnde eene fraaije marmeren pendule, werd be
haald door het paard Brave, toebehoorende aan den heer
de Jongen bereden door B. de Jong.
De eerste premieeen zilveren cilinder-horologie met ket-
tingdoor het paard Snel, toebehoorende aan den heer
Versluijsen bereden door B. van Gasselen.
De tweede premie, een gemonteerde baleinen zweepdoor
het paard Sar, toebehoorende aan A. van Santen, en bereden
door hem zelven.
Commissarissen bebben zich echter verpligt geziende
eerste premie voorloopig niet uit te reiken omdat het win-
nende paard vroeger als harddraver gebruikt is geworden, en
het bewijs ontbrak of het als zoodanig ook prijzen had be
haald hetgeen strijdig zoude zijn met de bepalingen, waarop
de harddraverij even als vroeger jaren plaats vond.
Het bestuur heeft zich 14 dagen voorbehouden om de zaak
nader te onderzoeken en noodigt bij deze degenen uitdie
met het voorleden van genoemd paard bekend mogten zijn
inlichtingen dienaangaande te willen verstrekken aan den heer
J. C. van de Blocquerij Jr.penningmeester der afdeeling
Haarlemmermeer van de Holl. Maatschappij van Landbouw.
Wij vestigen de aandacht op een belangrijk opstel in de
laatste nommers van het Bijblad van de Landboutc Courant
medegedeeldvan den heer H. Bosker Bijdrage tot de kermis
van nieuwe ingedijkte grondenontleend aan den polder Nieuw-
land op Wierirtgen, waarin hij zijn wedervaren bij het in
kultuur brengen daarvan verhaalt en de vele moeijelijkheden
die daarbij waren te overwinnen. Het ware zeer gewenscht, dat
dit meer geschiedde. Sints vele eeuwen worden in ons land
meren en plassen drooggemaakt en nieuwe gronden idgedijkt,
en in zeer vele gevallen hoort men van de verliezen en teleur-
stellingendaarbij ondervondengewagenzoodat het bijna
tot een spreekwoord is geworden, dat nieuwe gronden eerst
in de derde hand winstgevend worden. Hoewel dit spreek
woord nu wel altijd geen waar woord is, en er ook vele
gunstige uitzonderingen zijnwaarbij men hetzij ten gevolge
van het medewerken der omstandighedenof wel door een
zaakkundige behandeling van den grondreeds terstond vrueh
ten van zijn arbeid en renten van zijn kapitaal zagzoo is
het nietterain zeker, dat ook van nadeelige uitkomsten der
eerste ontginncrs en bebouwers tal van voorbeelden zijn aan
te halen. Zoo velen zelfsdat men dikwerf den moed bewon-
dert van hendie zich op nieuw aan de moeijelijke taak van
het in kultuur brengen van gronden wagen.
Nu zijn daar onder zeker vele gevallen, waarin de slechte
uitkomsten niet te voorzien zijn geweest of wel het gevolg
waren van onvermijdelijke rampen, maar met het meerendee
is dit gewoonlijk het geval nieten naderhand weet men het
aan te wijzen, welke de oorzaken waren van het misl'ukken
en hoe die te voorkomen waren geweestindien men vroegere
ervaring geraadpleegd had.
Doch het raadplegen van die ervaring is meestal niet ge
makkelijk. Meer dan ergens is het hier waar, dat de wijs-
heid der vaderen voor de kinderen verloren gaat. Als eenmaai
de met veel verlies of moeiten vruchtbaar gemaakte gronden,
in goeden staat van kultuur zijnis het geleden leed spoedrg
