- 194 -
Haarlemmermeer
l)e Spoorwegen tussehen Y cn Maas.
IIoll. Maatschappij v. Landboew.
Bij clen Burgerlijken Stand zijn aangegeven:
van 15 tot en met 22 November 1864.
Volgens de Rekening
tie Ontvangsten
tie UlTGAVEN
over bet jaar 1863 hebben bedragen
40,561.21
34,604.80|
ONDERTROUYVD: F. J. Wijnhof, weduwnaar van F.. Brouwer, met
M. C. Jansen.
GEHUWDK. Jansen met G. Lamboo. A. Sluijter, weduwnaar van
C. v. d. Vlugtmet C. van Veen. VV. G. de Jonge met S. van Weel-
den. J. Schrama met A. van der Klerk, wcduwe van der Zon.
zooilat het Batig Slot is
5,956.402
De Ontvangsten wegens vroegere diensten
hebben bedragen5,741.63
alsa. restanten 1390.22$; b. batig slot reke
ning 1861 4351-10$.
Opbrengst van belastingen en heffingen 19,007.37
als: a. 10 en 15 opcenten op do gebouwde en ongc-
iiouwde eigendommen 448.30; b. 525 opcenten
op bet personeel 1317,27; c. hoofdelijke omslag
/6592.8Gd. gedestilleerd 6247.99$, wijn 654.75,
likeuren 567.07; e. opbrengst der begraafplaats
301.50; leges der gemeente-secretarie35.35;
g. schoolgelden 2313.40; h. bonden-belasting
528.87$.
Ontvangsten van verschillenden aard en
toevallige baten475.23J
alsa. teruggave van verplegings- en transportkostcn
45.30$; b. boeten van policie, nationale militie,
enz. 97.85; c. boeten wegens plaatselijke belas
tingen 148.10; d. verschillende ontvangsten/83.98.
Bihtengewone Ontvangsten 15,336.97$
alsa. bijdrage van het Rijk ter tegemoctkoming in
de koslen van het lager onderwijs 1000; b. bij^
drage van de provincie voor idem/1000; c. bijdrage
van bet Rijk voor het bouwen van scholen en onder-
wijzerswoningcn 6359.50d. bijdrage van de pro
vincie voor idem 6369.50e. van J. Rutgers voor
het maken van plans en het houden van opzigt volgens
art. 21 van Irct bcstek 617.97$.
Te zamen
40,561.21
De Uitgaven waren
Voor het huishoudelijk bestunr5,718.58
als: a. jaarwedden burgemeester/1500 wethouders
200; sccretaris 1000; ontvanger /600; presentie-
geldcn leden van den raad 460jaarwedden ambtena-
ren en bcdienden tor sccrctario 456.96 scbrijfioonen
13; reiskosten 2.25; b. licht- en brandstoffen
100; schrijf- en bureaubehoeften/ 154.14; druk- en
bindwcrk 397.57$briefportcn, vracbtloonon, enz.
62.56; huur der raadkamcr, enz. f 100; onderboud
en aankoop van mcubclen 99.90; registers van den
linrgerlijkon stand/312.25; kadastrale leggers/102 17
verkiezingen 23.55dag- en weekbladen /54; zegels
80.22$.
Itivordering der plaatselijke belastingen 1,992.61
als: a. kostcn van toezigt en invordering/ 1835.74$;
b. teruggave van belasting bij uitvoer 71.30uitkee-
ring aan bet Rijk voor aandecl in de kwadc postcn
85.56$.
Onderboud van gemeente-cigendommen en
daarvoor versehuldigde lasten1,239.08
als: a. jaarwedden: van den opzigter/163.52$, van
den marktmeester 10, van den wangmccster 10;
b. onderboud van gebouwen 64.75c. schoon-
bouden van slooten6, onderhoud begraafplaats/46 1.93$
aanleg en onderboud marktplaats 497.41d. dijk-
en polderlasten 21.96; erfpacht grond schoolgcbouw
3.50.
Openbare veiligheid en brandweer2,572.77
als: a. jaarwedden veldwaehters 1600; gratification
brandspuitlieden 251.19; buitengewone kosten van
policie 4.25; b. kleeding veldwaehters f 180.40;
aankoop en onderhoud brandspuilen 497.97 kostcn
van bet huis van bewaring 17.79; verpleging van po-
licic-gevangenen 21.17.
Onderwijs 21,642.33
als: a. jaarwedden hoofd- en hulponderwijzers en
toelagen aan kvveekelingen /5875.05$; b. onderhoud
scltoolgebouwen, meubclenen onderwijzerswoningen/945;
c. scltoolboeken en scboolbeboeften 508 01$; d.
vuur en licht 218.02$; e. huur schoolgebouwen en
onderwijzerswoning 456.86 vergoeding voor
gemis van vrije woning 280.75; g. kosten plaatse
lijke scboolcommissie 21.65; h. kosten van bet
bouwen cener school en onderwijzerswoning/13336.97$.
Armwezen632.46;r
alsa. vervoer en verpleging van doortrekkenden
8.25; b. verpleging van armc krankzinnigen 114.96$;
e. subsidie burgerlijk armbesluur /500; d. begrafe-
niskosten 9.25.
Andere Uitgaven niet tot de vorige behoo-
rende66.02
als a. openbare vermakelijkheden/0.90; b. brand-
verzekcring 65.12.
Buitengewone Uitgaven620.23
als: a. advertenlien 118.35; b. aankoop van
grond voor de markt f 84.48c. bouwen van twee
brandspuithuisjes 267.40; d. beplanting van het
tcrrein bij de school op seclie DD 1/150.
Onvoohziene Uitgaven120.72
Te zamen
34,604.80
GEBOREN; Maria Catharina, dochter van P. Janbroers en T. van
Leeuwen. Trijntjc Hendrika, dochter van J. de Waal en A. de Raden
Johanna Maria, dochter van A. Lijs en J. de Zwart.Gijsbert Johannes
zoon van G. van Weelden en K. van Kerkwijk. Abrahamzonn van
K. Both en A. den Braber. Wilhelmina, dochter van A. v. d. Linden
en II. Westerhoven. Dirk, zoon van J. Stokman en D. Lutkenhuis.
Lcendert, zoon van C. Spruitenburg en M. v. d. Graaf. Hendrik Go-
defridus, zoon van II. G. Danens en L. Buddenberg.
OVERLEDEN: Johannes, oud 5 maanden, zoon van L. Tabak en II
Duivenvoorden. Nanne, oud 16 ntaanden, zoon van H. Schaap en
Holland. Ilubertus van Ham, oud 43 jaren, wedr. van E. Vermculen
De heer Mr. J. P. Amersfoordtde ontwerper van het plan
tot den aanleg van spoorwegen door Haarlemmermeerwas
op het denkbeeld gekomen om de verschillende plannen en
aanvragen van concessie publiek ter sprake te brengen en
naar aanleiding daarvan heeft het Genootsehap Felix Merilis
dit ondervverp aan de orde gesteld in hare afdeeling Koop-
ltandel", op de vergadering van den lOden dezer.
De heer Amersfoordt voerde het eerst het woord en gaf
eene korte niteenzetting van de verschillende ontvvorpen lijnen
tussehen Y en Maas, thans ten getale van 17, volgens een
door den Minister van binnenl. zaken aan de Tweede Kamer
medegedeekl stuk. Het meerendeel onzer lezers is bekend
met de boeijende en aangename wijze, waarop de heer Amers
foordt het talent bezit zaken van publiek belang te bespreken
en de warmte en kracht van eigen overtuigingwaarmede hij
ze weet te verdedigen. Het is dus genoeg om te zeggen
dat hij ook ditmaal wedcr de blijken gaf van zijne geschikt-
heid om als ontwerper van goede denkbeeldendeze bij een
dikwerf te weinig belangstellend publiek ingang te doen vin-
den of daarvoor geestdrift te verwekken. Doch ook de keer-
zijde van zijne levendige en dikwerf geestige voordragt ont-
brak niet geheeldaar dikwerf een fraai beeld de plaats van
een grondig argument vervingof wel de voorstelling van
feiten meer door het maken van het gewenscht effect of het
juist passen in het betoog uitmunlte dan door het volkomen
overeenstemmen met de werkelijkheid. Intusschen werd daar-
door toch ook de gelegenheid aan velen gegeven die plannen
thans juister te kunnen beoordeelenterwijl het eenige andere
sprekers er toe bragt om de voordeelen van andere lijnen
voorzeker met minder fraaije woordenkeus maar veelal wel
zoo grondig en zaakkundig te bespreken.
In den aanvang zijner redewees hij met veel juistheid op
het gebrek aan eene wet op het verleenen van concession
waardoor deze zaak bijna geheel aan het toezigt der wetge-
vende magten daardoor ook aan het oordeel der publieke
opinio is onltrokken. Juist in dit geval, waar zoo vele lijnen
zijn ontworpenwaarvan verscheidene elkander uitsluiten, en
natuurlijk zeer verscheiden belangen in het spel zijn springt
in het oog de eenigzins autokratische wijze waarop hier
eene keuze zal moeten geschieden en de beste lijn voor het
publiek belang zal moeten worden aangewezen. De spreker
plaatste zich bij het schetsen der verschillende lijnen op een
zeer onzijdig standpuntmisschien wel wat te veel waar hij
toch tevens als verdediger van een eigen ontwerp optrad. Al-
tlians het onlbrak wel eenigzins aan een grondig betoog van
de redenen die de keuze der rigting liadden bepaald en de
gunstige vooruitzigten die met goed regt van het verkeer op
deze lijnen konden worden verwaeht. Het was voornamelijk
op grond van de moeijelijkheid van het terreindat hij de
rigting van der Maaden (de nagenoeg regte lijn tussehen Am
sterdam en Rotterdam) bestreed voornamelijk wat het door-
snijden van nog niet afgeveend terrein betrofeene be
wering, die door den ingenieur Gosschalk bestreden werd, of
met voldoend regt zullen alleen zaakkundigen, misschien ook
alleen de ervaring kunnen uitmaken. De verbinding van
AmsterdamLeiden door Haarlemmermeer op zich zelf wel-
ligt niet met zoo voldoend regt te verdedigen wordt echter
zeer gesteund gelijk door den heer Cohen Stuart werd aange-
toond door het ontwerp 's GravenhageHoek-van-Holland
doch ook de heer Amersfoordt had hierop reeds in zijn ont
werp gewezen. Kwamen beide lijnen tot standdan had
Amsterdam de kortste verbinding met den nieuwen Maasmond
en daardoor met de stoombootvaart op Engeland en dit ware
zeker een groot voordeeltenzij men de deukvvijze van den
heer van der Maaden dceltdie rondweg verklaardedat hij
zich van dien nieuwen Maasmond nog weinig heil voorspelde.
De zijtak van uit het Veuneperdorp naar Rotterdam werd
meer ter loops besprokenen waar men als hoofddoel eene
korte verbinding tussehen de twee groote handelsteden stelt,
is zeker aan het ontwerp van der Maaden den voorrang niet
te betwisten. Toen deze met groote eenvoud van taal, maar
met vele sprekende feiten de voordeelen daarvan opsomde
vooral wat het goederenvervoer in verband met de vaart op
den Rijn betreft, zal zeker menigeen het gevoel hebben
gekregen van een wel doordacht planwaarbij kennis van de
behoeften van den handel ten leiddraad had gestrekt. Wij
gelooven dan ookdat deze of een eenigzins overeenkomstige
lijn, wel zeer veel kans heeft, als die van het meest gewigtig
belang te worden beschouwd.
Ook de dwarslijn door de Haarlemmermeer de lijn Zand
voort-Breukelen werd door den heer Amersfoordt besproken
waarbij hij zijne denkbeelden omtrent den aanleg van een
pier of steiger in zee op het Zandvoortsche strand en gele
genheid tot vaart op Engeland ontwikkelde. Met zijne schoone
uiteenzetting en dichterlijke voorstelling hoe Holland slechts
door naauwe en veelzijdige verbinding met de zee welvarend
blijven kanwas zeker elk het van harte eens; doch velen
blevengelooven wijtrots het door hem medegedeelde om
trent dergelijke werken te Madras, de Chincha-eilanden en
de zuidkust van Engeland, de denkwijze van den heer Gos
schallc deelendie aan de hechtheid of geschiktheid van zulk
een steiger, die slechts een millioen mogt kosten, op onzen
zandoever aan het voile geweld van den Oceaan blootgesteld
twijfelde, en de heer van der Maaden, die zelfs het binnen
varen van het kanaal door Holland op zijn smalst vreest
zou voorzeker aan een dergelijken steiger geeu drukken aan
leg, zij het dan ook van kleine stoombooten en vrachtsehepen,
voorspellen.
Is echter dit denkbeeld niet te verwezenlijken en blijft het
cenig uitgangspunt de badplaats Zandvoort, dan zeker verliest
deze dwarslijn veel van haar gewigt en zou wel in elk geval
het aandoen van Haarlem, hetgeen de heer Amersfoordt dan
ook als kleine ombuiging zijner lijn aannam, een eerst ver-
eisehte zijn, en zou de verbinding met eene lijn Alkmaar-
Ilaarlem, daaraan zeker meer vertier kunnen geven of genoeg-
zaam voor eene lijn, die overigens geen enkel belangrijke
plaats aandoet en eene nog niet zeer bevolkte landstreek door-
loopt en vele plassen doorsnijden moet, valt wel eenigzins
te betwijfelen.
De indruk, die wij van de uiteenzetting van den heer
Amersfoordten de bestrijding, zamenstemraing of verdediging
van eigen ontwerp door de heeren Gosschalk, van der Maaden
en Cohen Stuart ontvingen, was deze. Yoor den lengteweg
tussehen Maas en Yzal zeker wel de meest korte afstand
tussehen de twee groote koopsteden het hoofdarguraent zyn
en dan toont een blik op de kaartdat die lijnzij moge
de Haarlemmermeer even aan de oostzijde doorsnijdenzooals
met de lijn van Vlissingen het geval iswel niet door het
midden van Haarlemmermeer zal kunnen loopen, terwijl in elk
geval het vormen van twee belangrijke snijpunten in een nog
uitsluitend landbouwende streek als de Haarlemmermeer moeije-
lijk dan van uit een zeer plaatselijk standpunt kan worden
verdedigd.
De verkorte lijn AmsterdamLeidendwars door den jeug-
digen polder beenis echter eene zaak die gemakkelijker te
bepleiten valt; voor de Haarlemmermeer is eene spoonvegver-
binding met twee voorname marktplaatsen zeer gewenscht en
van veel belang en eene directe communicatie op Rotterdam,
de voorstad van Londen, meer en meer de groote verbruiker van
al de voortbrengselen van onzen grond en veestapelvan uit-
nemend gewigt. Waar nu het uitzigt op eene verlenging naar
den Hoek-van-Holland bestaatdaar spiegelt zich voor het ver-
volg van tijd eene schoone toekomst voor deze lijn en met
regt mag men die als het kernpunt van de plannen des heeren
Amersfoordt beschouwen een kern, die het denkbeeld van het
geheele ontwerp regtvaardigt en hulde doet brengen aan de
volharding en voortvarendheid van den ontwerper, die niet
alleen een plan uitdacht, maar ook daarvoor het dikwerf zoo
zwaar te verkrijgen geldgevend enthousiasme wist te verwek
ken zoodat hij binnen korten tijd bij aandeelen van 100
eene som van twintig duizend gulden bijeenbragt, ter bestrij
ding der kosten van ontwerp en aanvrage tot concessie.
De Heer Amersfoordt heeft welligt tot taktiek genomen
dat als men althans wat wil verkrijgenmen beginnen moet
met veel te vragen. En heeft hij daardoor voorbereid, dat
Haarlemmermeer zij het aldra of welligt later door eene spoor-
weglijn doorsneden wordtdie haar in korte verbinding met
eenige voorname steden brengt, dan voorzeker zal hij reeds
een goed werk verrigt hebben, en zal niemand zijn ontwerp
als mislukt beschouwenwijl de dwarslijnals noodzakelijk
gevolg der lengtelijn nog eenigen tijd achterwege blijft. Waar
men plannen maakten de heer Amersfoordt is voorzeker van
die leer, moet men grootsche plannen makenmen heeft daar
door meer vat op de algemeene aandacht en kan met meer
kracht te voorschijn treden. Eer men tot de uitvoering
overgaat is door tegenstand en onverschilligheid reeds genoeg-
zaam aan het oorspronkelijk ontwerp besnoeid en vcranderd,
dat wat eerst eene herschenschim scheen, kans tot verwezenlij-
kiug heeft verkregen. En is eenmaal de tijd daarom met
de uitvoering een aanvang te maken, dan moet men voorzeker
van stelsel veranderen en liever met het meest beperkte plan
een aanvang maken, om dit met snelheid en goed ten uitvoer
te brengen, terwijl men na de voltooijing daarvan eerst het
best kan oordeelen, of ook de overige deelen van het ontwerp
voor verwezenlijking vatbaar zijndit is wel vooral hier
het geval, waar het kruislijnen geldt, en geen aansluiting van
lengtelijnen waar eerst door de voltooijing van het geheel
het eigenlijke doel wordt bereikt.
Het ontwerp van spoorwegen door Haarlemmermeer heeft
dustot het enkelvoud teruggebragtvoorzeker een goeden
grond en de daaraan reeds zoo ruim ten deel gevallen on-
dersteuning geeft goeden moed, dat het niet bij een ontwerp
zal moeten blijven. Komt ook eene directe lijn Amsterdam
Rotterdam langs anderen weg tot standdan zal toch eene
verbinding AmsterdamLeiden wel nog niet als te veel me-
dedingende evenwijdige lijn behoeven te worden afgewezen
en wordt deze eens ten uitvoer gebragten de gehouden
bijeenkomst zal daarvoor alligt door het geven van meerder
bekendheid het zijne hebben bijgedragen dan heeft de
ontwerper tevens de burgemeester der uitgestrekte gemeente,
die deze lijn in nadere verbinding met het geheele land en
tot hooger bloei en welvaart brengen zalvoor den ijver
waarmede hij die belangen heeft verdedigd zeker van de in-
gezetenen welverdienden dank te wachten.
Afdeeling Haarlemmermeer.
Vergadering van Vrijdag 11 November 1664.
Tegenvvoordig 48 Leden.
Voorzilter de Heer S. de Clercq Wz.
Bij hot lezon der Nolulen herinnert de Heer Amersfoordt het Besluur
aan de toczegging om een rcglement le ontwerpen voor harddraverijen.
1. Bij acclamatie worden zes nicuwo leden aangenomen.
2. Verslag der afgevaardigden op de Algemeene Vergadering te Lei
den wordt mondcling door den Voorzilter uitgebragL Veel kan hij niet
