mm
W E E K IS I
1865.
Vrijdag, 24 Febrcaru.
VAN
No/ 8.
AAN LANDBOUW, GEMEENTE- EN POLDER-BEL ANGEN GEWIJD
mat
*j v«.<.-j
Ticsdc Saargang
Hoofdredacteur C. E. DE CLERCQ.
Landbouw.
sssss
PRIJS VAN HET ABONNEMENT
in het Jaarf 6.
Alle Toezendingende Bedactie betreffendemoeten geschieden aan
den Hoofdredacteur, te Haablem, Kruisstraat, "Wijk 6, N°. 513.
PRIJS DER ADVERTENTieN
van 16 regels 75 Cents. Elke regel meer 12 Cents.
Zegeeregt bij elke plaatsing 35 Cents.
Toezending uiterlijk Woensdag. Adresvan Bqnga C°.Amsterdam.
DE PEEUAANSCHE GUANO
en
de mlddelen om zijne werking als meststof
te verlioogen.
Het is bekend genoeg, dat in cms land het verbruik van
guano nog zeer gering is, althans wanneer men dit vergelijkt
met Engeland in de eerste plaats, en voorts met Belgie de
EijnprovincienSaksen en eenige andere landenwaar de
landbouw op de hoogte van den tegenwoordigen tijd is.
Evenwel is ookvooral in de laatste jaren in ons land
toeneming zigtbaarvoornamelijk echter in de zandstreken
vooral in Noord-Brabandwaar men door de voorbeelden 6p
Belgischen grond in de nabijheid wijzer begint te worden.
De lage graanprijzen zijn op nieuw eene krachtige waarschu-
wingdat waar hooge pachten en lasten heerschen, men door
halve oogsten tot scbade komt en de mededinging niet meer
kan volhouden zoodat daar het verkrijgen van rijke oogsten,
door aankoop van mest, als de grond uit zich zelven niet
vruchtbaar genoeg is, de eerste voorwaarde is, om met voor-
deel te blijven landbouwen. Als de tarwe slechts 7 tot 8
gulden het mud geldt, zal men alleen bij eene opbrengst van
80 tot 40 mud per bunder nog rekening kunnen makenen
om dit te verkrijgenzal in de meeste gevallen het bijkoopen
van mest noodzakelijk zijn.
Stalmest wordt in den regel niet in groote hoeveelheid te
koop aangeboden, en als men die van ver raoet laten komen,
maken de kosten van vervoer die spoedig te duur, vooral in
die streken waar ze door de tuinders tot hoogen prijs wordt
opgedreven. Beendermeel en guano zijn dan echter de beste
liulpmiddelen, zij zijn bijna voor alle gronden en alle soort
van gewassen geschikte meststoffendoor goed toezigt kan
men zich voor vervalsching vrijwarenen de kosten van vervoer
zijn daarbij geringer dan voor elke andere meststof.
Ook in ons land bestaat thans algemeen de gelegenheid
zich langs vertrouwden weg Peru-guano tegen betamelijken
prijs te verschaffen, en wie dus die gelegenheid ongebruikt
laat en er zich later over beklaagt, dat hij door de lage graan
prijzen bij een zuinig gewas te gronde gaat, heeft slechts zich
zelven te beschuldigenwijl hij de liulpmiddelen verwaarloost,
die voorhanden zijn om meer van den grond te trekken, dan
vroeger; en dat is de eenige voorwaarde, waarop men de
mededinging kan volhouden met die landen, waar grond en
arbeid veel minder duur zijn, maar waar men ook slechts
geringe oogsten verkrijgen kanwijl de landbouw daar nog
in veel minder ontwikkelden toestand is.
Om echter van deze meststof het meeste nut te hebben
moet men die op de beste wijze weten te gebruiken. Wij
achten daarom nuttig eens te vermeldenwat wetenschap en
ervaring daaromtrent hebben geleerd in een land, waar zonder
guano, de landbouw op dit oogenblik zijn krachtigste steun
zou missenin Engeland. Hijdie het ons mededeeltis
Dr. Voelckereen Duitsch scheikundigesints langen tijd in
Engeland woonachtigen vroeger werkzaam als leeraar aan
de landbouwschool te Cirencester. De raadgevingen verdienen
dus alle vertrouwen, en al is de wetenschappelijke beschouwing
welligt niet voor alien even vatbaar, zoo zullen de praktische
raadgevingen, die daaruit voortvloeijen, voor ieder begrijpelijk zijn.
De Peruaansche guano is een meststof die in meerder of
minder mate op elke soort van gewas gunstig werktwelke
ook den aard van den grond is. Met uitzondering van een
weinig zand, dat zelden meer dan twee ten honderd
van het gewigt bedraagt en 10 tot 15 ten honderd water
bevat de guano niets, dat niet voor den plantensroei dienstig
is. Wij vinden daarin inderdaadin zeer verdigten toestand
de duurste en meest vruchtbaarmakende stoffen, en geene die,
hoe goed ook, in elken grond in genoegzame hoeveelheid voor
handen zijn, en daarom in een krachtige meststof van minder
be ang zijn. Hoewel nu de guano ook potaschsoda, chloorsoda,
kalk magnesia, ijzeroxijrle, phosphorzuurzwavelzuur en
kiezelzuur bevat, en alzoo nagenoeg al de aschbestanddeelen
tier plantenzoo is het toch voornamelijk het belangrijk <rehalte
nan ammomakzouten en stikstofhoudende organische bestand-
deelendat daarin voorhanden is, dat zijne waarde als handels-
artikel en meststof bepaalt.
Ammoniakzouten en stikstofhoudende stoffen hebben eene
geldswaarde, die onafhankelijk is van de navraag van land-
bomvers voor deze stoffen. Als de guano goedkoop is kan
hij dienenen is daartoe ook gebruiktom daaruit geest van
hartshoorn te bereidenen koolzure en zwavelzure ammoniak
ter vervaardiging van Berlijnsch blaauw, kunst-purper en andere
kleurstoffenwaardoor alzoo de prijs hoog zou blijven, al was
daarvoor minder vraag als meststof.
Naar mijne overtuiging echter kan de landbouwer voor de
guauo beter prijs betalen dan de fabriekaut, wijl zijne zamen-
stelling hem juist uitneraend geschikt maakt tot meststof; als
bron van stikstof is hij te verkiezen boven wol afval, die
met olie doortrokkenzich slechts langzaam in den grond
oplost en daardoor minder krachtig werkt, en staat hij als
meststof het meest gelijk met bloed of afval van visch, die
zich ook snel oplossen en krachtig op den plantengroei werken.
Echte Peruaansche guano bevat 6 tot 7 ten honderd ge-
vormde ammoniak, en een gehalte van stikstofhoudende or
ganische bestanddeelen die bij hunne ontleding ongeveer 12
ten honderd ammoniak leveren. Zoowel de phosphaten, die
in de guano voorhanden zijn beendermeel in zeer fijn ver-
deelden toestand tot een bedrag van 22 tot 24 ten honderd
als ook zijne oplosbare alkalische phosphorzure zoutenkomen
in een toestand voor, die ze bij uitnemendheid tot planten-
voedsel geschikt maken. Vooral de potasch zal op ligte gron
den zeer gunstig werken, die in den regel aan deze stof
gebrek lijden.
Zoolaug als de guano tot een prijs verkoeht werdwaarbij
een gunstige geldelijke uitkomst zeker was, bekommerden de
landbouwers er zich weinig omof zij die ook op onzuinige
wijs gebruikten en er wel het meeste nut van trokken door
het daarmede mesten van grondsoorten of gewassen die
daarvoor welligt niet het best pasten. Maar het steeds in
prijs stijgen van deze meststof heeft hen aandachtig gemaakt
om door proefnemingen te weten te komen op welken tijd,
in welke hoeveelheidop welke gewassen en voor welke grond
soorten de guano het best past.
Het nuttig gebruik van bereid beendermeel en andere der-
gelijke kunstmest, inzonderheid voor de bemesting van knol-
len bestemdheeft ter zelfder tijd veel geholpen om onze
ervaring en kennis te vermeerderen over de beste wijze van
gebruik en werking van meststoffen rijk aan phosphorzuur en
ammoniak.
De hooge prijs van de guano, heeft het gebruik en de
invoer van beendermeel en andere phosphaten zeer doen toe-
nemen; de belangen echter van de handelaars in guano, en
van die in andere meststoffenzijn echter niet tegenstrijdig
want de Peruaansche guano op verstandige wijs voor bijzon-
dere doeleinden gebruikt, blijft zijn voorrang boven andere
meststoffen behoudendoch daarentegen kan ook in bijzondere
gevallen de guano door eene andere en veel goedkooper
meststof worden vervangen.
Het is zeer gewenscht, dat, even als tot heden de Peru
aansche guano alleen onvervalscht worde verkoeht door ver-
trouwde agenten die ze regelregt van de aanvoerders ont-
vangen. Het toezigt dat deze bij de keuze hunner agenten
uitoefenen en de zorg die zij voor het voorkomen der verval
sching dragenverdient alien lof. Wanneer het echter kan
worden bewezen, dat de werkzaamheid der guano door zekere
scheikundige of mechanische bewerkingen kan worden verhoogd,
welke meer tijd en zorgvuldigheid vereischen dan de landbou
wer daaraan geven kan, en dat de toevoeging van andere
vruchtbaar makeude stoffen de nuttige werking der guano in
vele gevallen vermeerdert, zoo is het zeker ook in het voor-
deel van den aanvoerder der guanoom gelegenheid te geven
op dergelijke wijs bereide of vermengde guano te kunnen
bekomen.
Zoo het waar was, dat het gebalfe aan ammoniak en stikstof,
in hoofdzaak de waarde eener meststof onder elk klimnat
voor ieder gewas en grondsoort bepaalde, dan zou de guano
inderdaad de beste en krachtigste meststof van alien zijn. Wij
weten intusschen zeer weldat dit groote gehalte aan stikstof
in enkele gevallen niet het minste nut doet, en somwijlen
zelfs nadeelig werkt. Er zijn soorten van kleigronden, waar
bemesting met ammoniakzouten van knollen (turnips) de oogst
vermindert, en in het beste geval, zoowel voor knollen als
koolrapenzonder eenige nuttige werking blijft. Voortshoewel
op zandige gronden meststoffen met een groot stikstofgehalte
een tijd lang de graanoogsten veel kunnen vermeerderenzoo
leidt toch hun aanhoudend en uitsluitend gebruik tot eene
snelle uitputting van den grond aan die miuerale bestanddeelen,
waarvan alle geteelde gewassen eene belangrijke hoeveelheid
voor liunnen groei noodig hebben. Daarentegen zijn er weder
een soort van leemachtige of ligte kleigronden, waar de guano
van uitnemende werking is op gras en graangewassen, inzon
derheid als overbemesting voor tarwe en garsten de eenige
vraag die men zich heeft te stellen is deze of de voor deze
gewassen vereischte stikstof, goedkooper wordt verkregen door
bet gebruik van guano, dan door het bemesten met salpeterzure
soda, zwavelzure ammoniak of dergelijken.
Wanneer men guano ter overbemesting gebruikt, of wel
die met het zaaiwerktuig onder den grond brengtzoo moet
er meer zorg worden gedragen als gewoonlijk geschiedt, voor
zijne toebereiding. Men mag die nimmer uitstrooijendan na
het eenigzins lastige en onaangename ziften en tot een fijn
poeder malen. De harde stukken, ter grootte eener erwt
tot een hoenderei, die in elke goede guano voorkomen, onder-
scheiden zich in hunne zamenstelling niet van de fijnere guano,
en moeten derhalve ook tot poeder worden gewreven.
Als de guano wordt uitgestrooid, zonder vooraf zoo te zijn
behandeld, wordt het fijne stof door den wind medegenomen,
en de grootere stukken vallen te digt opeen. Ten gevolge
dezer ongelijke verdeeling, zullen de plantjes verbranden
waar de grootere stukken vallen; rondom zullen zij het
kraehtigst groeijenen op die wijze verkrijgt men een ongelijk
rijpend gewas. Het nadeel, dat door eene ongelijke verdeeling
ontstaatis geringer, wanneer men de guano in het najaar
voor het uitzaaijen van het graan op het land brengt. Dit
is ook te verkiezen op zwaarderen kleijigen gronddie door
zijne welbekende opslorpende ei^enschappen devruchtbaar
makende bestanddeelen der guano vasthoudt, zoodat de regen,
die gedurende de wintermaanden op het land valt, in plaats
van de vruchtbaarste stoffen weg te spoelen, zooals op ligten,
zandigen grond het geval zou zijn, ze gelijkmatig door de
bouwaarde verspreidt.
Men heeft aangeraden om de guano te ziftenen de stukken
die op de zeeft blijven liggen op een zuiveren steenen vloer
uit te spreiden en ze met een tuinrol fijn te drukkenof met
een omgekeerde schop of met de vlegel stuk te slaan. Het
is echter evenwel uiterst moeijelijk ze op die wijze tot een
fijn poeder te maken. Zelfs het malen op een molensteen
voldoet niet aan het doel, daar de guano gaarne zamenbakt.
Men moet die daarom met iets vermengen waardoor dit zamcn-
bakken wordt tegengegaan. Men heeft als zoodanig aangera-
den, gips aschzout, houtskool en drooge aarde. Gips ver-
hindert echter het zamenbakken niet, en is alzoo voor dit doel
ongeschikt. Tegen zout valt ook veel te zeggendaar dit vocht
aantrekt, de guano alzoo vochtig maakt en het kwaad verergert.
Gezifte fijne steenkolen- of houtasch of drooge aarde zijn doel-
matiger; om de guano tot een fijn goeder te maken, is echter
misschien scherp zand het best.
De doeltreffendste wijze van handelcn is deze. Eerst zeeft
men al de fijne guano door; daarna vermengt men de op de
zeef achtergebleven stukken met de dubbele hoeveelheid zand,
spreidt dit op een harden vloer uit en drukt het met een
rolof slaat het met den vlegel fijn. De bijmenging van
zand verhindert dan het zamenbakken en maakt het fijn ver-
deelen zeer veel gemakkelijker. Als alles de zeef is doorge-
gaan, is de toevoeging van zout zeer nuttig, en wel in ver-
houding van twee deelen zout op een deel guanovolgens
het gewigt. De vochtigheid, die daardoor aan de guano
wordt medegedeeldverhindert het stuivendat vooral zeer
lastig is, wanneer men de guano met de hand uitzaait. Bui-
tendien heeft het zout in vereeniging met guano eene bijzon
dere werking op den plantengroeidie voor graangewassen
op ligten grond inzonderheid zeer heilzaam is.
Niettegenstaande de vele zorgvuldige en met naauwgezet-
heid verrigte ontledingen der Peruaansche guano, zijn eenige
eigenaardigheden zijner scheikundige zamenstelling nnhemerkt
geblevenof wel hebben niet de aandaeht getrokken die zij
verdienen. Tot beter begrip, waurin deze eigenaardigheden
bestaanen hun invloed op ons stri ven nin de guar k rh-
tiger te doen werken, wensch ik de aandaeht te vestigen op
