WEEKSLAD
1865.
VAN
AAN LANDBOUW, GEMEENTE- EN POLDER-BELANGEN GEWIJD
V RIJ D A G 10 Maart.
Zesde Jaavgang
Hoofdredacteur C. E. DE CLERCQ.
Landrouw.
GEMEENSCHAPPELIJKE AANKOOP
HAARLEMMERMEER
A
PKIJS VAN HET ABONNEMENT
in het Jaar6.-
Alle Toezendingende Eedactie betreffendemoeten geschieden aan
den Hoofdredaeteurte Haaklem, Kxuisstraat, Wijk 6, N°. 513.
PRIJS DER ADVERTENTieN
van 16 regels 78 Cents. Elke regel meer 12Cents.
Zegelregt bij elke plaatsing 35 Cents.
Toezending niterlijk Woensdag. Adres: van Bonga C°.Amsterdam.
VAN
LANDBOUW-WERKTUIGEN.
De laatste tentoonstellingen der Hollandsche Maaischappij
van Landbouw, hebben zich onderscheiden door talrijke en
volledige verzamelingen van landbouw-werktuigen. Vroeger
waren het alleen de binnenlandsche makers van landbouw-
werktuigen, en eommissionnairs van vreemde fabriekantendie
ze ten toon stelden; in de laatste jaren zonden de Engelsche
fabriekanten zelven verzamelingen hunner werktuigen in. Een
bevvijs voorzeker, dat daarvoor meer vraag ontstaat en dat
althans de bestellingen genoegzaam zijn, om moeite en kosten
te loonen.
Echter is toch het in gebruik komen van goede werktuigen
langzaam. De dorsch-werktuigen hebben ook hier te lande
hun burgerregt verkregen. Langzamerhanden door den nood
gedrongen of door de ondervinding geleerdbeginnen de boeren
ook haksel- en knollensnijders aan te schaffen. Maar daarbij
blijft het ook.
De toeloop en de belangstelling waren groot bij de merk-
waardige wedstrijden van graan-maaiwerktuigen van wijlen de
Koninklijke Landbouw- Vereenigingen van gras-maaiwerktuigen
en werktuigen voor den hooibouw der Hollandsche Maatschappij
van Landbouw. Algemeen was het oordeel gunstig en toch
laat zich het aantal graan- en gras-maaiwerktuigenhooi-
schudders en hooiharken, goede zaaiwerktuigen en dergelijke
meerhier te lande geregeld in gebruikhaast nog tellen
en de meesten daarvan vindt men nog bij de landbouw-liefhebbers
en niet bij de landbouwers, die, bij den ploeg opgegroeid,
de ware steun van den landbouw uitmaken.
De redenen, dat de verbreiding van goede werktuigen lang
zaam gaat, zijn dikwerf genoeg besproken en laten zich wel
hooren. Het is juist de talrijkheid der uitvindingen en de
velerlei wektuigen voor denzelfden arbeid, die de keuze moeijelijk
maakt.
Vergeleken bij de groote Engelsche tentoonstellingenzijn
die, welke wij laatst te Leiden, Haarlem en 'sGravenhage
aanschouwdenzeker schraal voorzien, en toch was hier reeds
zulk een ruime keuze, dat zelfs hij, die in werktuigen geen
vreemdeling is en hier een geheele inventaris voor eene nieuwe
boerderij had willen aankoopenstellig verlegen had gestaan
terwijl hij welligt evenzoo huiverig zou zijn geweest om bij
de keus alleen te letten op de bordjes met den eersten prijs
bekroond"waarmede een zeker aantal van die werktuigen
prijkte.
Een eerst bezwaar is dus de moeijelijkheid der keus. Op
de tentoonstelling zelf is dikwerf weinig tijd tot grondig on-
derzoek, en daarbij wantrouwt men zich zelf wel eens ge-
dachtig misschien aan een vroeger ontvangen dure lesmen
verkeert toch steeds daar in een zeker soort van opwinding
zoodat de voorzigtige man denkt liever eerst gewachttot ik
te huis ben voor wij de bestelling doen. Maar te huis ge-
komen vervalt men in de drukte der dagelijksche zaken, men
heeft geen tijd om naar den fabriekant of het magazijn te
gaan, het schriftelijk behandelen der zaak heeft zijn bezwaar,
en men komt al spoedig tot het besluit om nog maar eens
te wachten tot de volgende tentoonstellingligtdenkt men
is er ook weder wat nieuvvsdat mij dan nog beter bevalt.
Doch er is nog een tweede bezwaar. Stel dat men
met den katalogus in handen, eens wil zien welke werktui
gen die men bij ondervinding of op goeden grond weet dat
doelmatig zijn, met nut zou kunnen gebruiken op zijne bou-
werij die van een gewone groottezegge 40 tot 60 bunders,
is. Een goed dorschwerktuigdat het graan marktschoon
levertstaat boven aanaan een locomobiel zullen wij
nog maar niet denkendan een ferme hakselsnijder met paar-
■denmolen knollensnijder graanbreker koekenbreker zaai-
werktuig graan- en gras-maaivverktuighooischudderhooi-
hark hakploegaanaardploeg molbordzware ijzeren rol
gierkar, gierpomp, enz. enz.de lijst is al lang genoeg.
Prullen koopen is niet raadzaam en de beste werktuigen zijn
nog duur. Telt men nu eens den prijs van dat alles te
-zamendan zal men spoedig tot een schrikverwekkend cijfer
komen, en met al de andere gewone werktuigen, die men
noodig heeftzeker tot een cijfer van 100 gulden en meer
per bunder geraken. Het geheele bedrijfskapitaal van menig
armzalig pachtertjedie denkt dat de vele bunders de groote
winst geven. Men ziet dus zelf inal die werktuigen te
koopengaat nieten toch maakt juist het gebruik van het
eenehet andere des te onontbeerlijker. Als men met een
grasmaaiwerktuig al zijn gras in korten tijd kan afmaaijen
heeft men ook hooischudder en hooihark noodig om het spoe
dig droog te krijgen. Als men veel wortelgewassen ver-
bouwtheeft men een goed zaaiwerktuig noodigen dan ook
werktuigen om ze schoon te houden en snijders of raspers
om ze 's winters klein te maken. Het is hier dus in ze-
kere mate niets of alles.
En hier zit juist het bezwaar voor het gebruik van land-
bouwwerktuigen.
Een fabriekant gebruikt bijna elk werktuig in zijne fabriek
gedurende 300 dagen in het jaar ja dikwerf met twee stel-
len arbeiders 300 dagen en nachten. Interest en slijtagie van
het werktuig verdeelen zich dus in een jaar tijds over drie
duizend of wel zes duizend werk-uren.
In den landbouw is het andersde ploeg gebruikt men
een groot gedeelte van het jaarknollen- en hakselsnijders
komen 's winters bijna elken dag te pasmaar als men een
dorschwerktuig heeft, dorscht men alligt in twintig of dertig
dagen zijn geheelen oogst af; een grasmaaiwerktuig zal men
hoogstens 8 of 10 dagen noodig hebben; een zaaiwerktuig,
een hakploeg en dergelijke meer niet veel langer. Als het
graan eens zeer ongelijk rijpt of erg gelegerd is kan men
zijn graanmaaiwerktuig welligt in een geheel jaar den kost
niet laten verdienenen een zware landroldie op stuggen
kleigrond van zoo uitnemende dienst kan zijn, moet ook voor
enkele dagen dienst al den verderen tijd des jaars rusten,
Eekent men dus uitdat men den prijs van een werktuig
wel minstens in vijf tot tien jaar betaald mag hebben dan
zal het blijken dat hun daghuur lang niet goedkoop is.
Twee groote bezwaren staan dus in den weg: moeijelijk
heid eener goede keus en onmogelijkheid zich al de goede
werktuigen die men zou kunnen gebruiken, aan te schaffen.
Kan echter het gemeenschappelijk aankoopen van werktui
gen door landbouwersdie beide bezwaren niet grootendeels
wegnemen
Men kon dan den aankoop opdragen aan personendie
goed met werktuigen vertrouwd zijn, of ze bij ondervinding
kennen de aankoop kon na raadzaam overleg en deugdelijke
beproeving geschieden; en koopt men bij ongeluk eens een
werktuig dat niet voldoet of ongeschikt blijktdan wordt
het verlies over veleu gedeeld en gemakkelijk gedragen.
Nu zijn er twee soorten van werktuigen. Die, welke ieder
landbouwer die er geregeld gebruik van maaktop den duur
zelf hebben moeten die welke hij best gemeenschappelijk
met andere landbouwers gebruiken kanwijl men ze slechts
korten tijd en juist niet altijd te gelijker tijd noodig heeft.
Wat de eersten betreftzoo zou die gemeenschappelijke
aankoop de gelegenheid geven ze vooreerst bij zich aan huis
een tijd lang te beproeven eer men tot den aankoop behoefde
te besluitenof wel men zou vergelijkenderwijs verschillende
werktuigen voor hetzelfde doel kunnen beproeven en zich dat,
hetwelk het best bevaltkunnen aanschaffen. De vereeni
ging zou dus steeds een exemplaar van de beste soorten van
knollen- en hakselsnijders, nieuw soort ploegenwanmolens,
kleine handgereedschappen en dergelijke meerin voorraad
moeten hebben. Men moest die voor een zekeren tijd b. v.
twee of drie weken hoogstens in gebruik kunnen krijgen
en niet meer dan eens of hoogstens tweemaal. Bevalt het
op den duur goeddan moet men het zich zelf maar aanschaffen.
De andere werktuigen moeten die zijn welke slechts nu
en dan te pas komen zoo als zaai- en oogstwerktuigen, zaad-
schooners voor zaaizaad ondergrondsploegen gierkar mol
bord mee-dekploegenenz. Met die welke op ongelijke
tijden te pas komenzou de regeling van het gebruik wel
niet veel bezwaar opleveren voor dieWelke ieder ongeveer
terzelfder tijd noodig heeftzal dit natuurlijk eenig meerder
bezwaar hebbenen behooren er dus goede bepalingen te
wezen dathetzij de grootere geldelijke deelname of wel het
lotof een geregelde volgorde beslisse wie regt heeften
voor hoe lang om daarvan gebruik te maken.
Het spreekt van zelf, dat de goede loop der zaak veel
afhangt van eene goede keuze van bestuur en toezigt en van
goede bepalingendoch slaagt men daarin welen vindt men
genoegzaam belangstellenden om daaraan mede te doendan
zou zulk eene vereeniging voor aankoop en gebruik van^land-
bouw-werktuigen zeker zeer veel dienst kunnen doen, en voor
de leden veel gemak en voordeel geven.
Het is echter zeer gewenschtdat men het in kleinen kring
kunne tot stand brengenwant om er gemak van te hebben
moet men de werktuigen in de nabijheid hebben. Moet men
er een paar uren om rijden, dan zal men er niet zoo spoedig
gebruik van makenen gaat er ook te veel tijd met het heen
en weder brengen verloren. Ilaarlemmermeer, b. v., zou
daarvoor misschien al reeds te groot zijnen ieder afdeeling
welligt met voordeel zijne vereeniging kunnen hebben, of wel
men zou, bij talrijke deelneming, het zoo moeten inrigten,
dat van de dure en groote werktuigen, die zelden te pas komen,
een exemplaar aan het Kruisdorp voorhanden ware, en van de
anderen, die ieder gaarne gebruiken wil, meerderen, op ver
schillende goed gelegen boerderijen in de Meer geplaatst.
De zaak is daarom ligt te beproevenomdat men zoo goed
in het klein beginnen kan en langzamerhand uitbreiden als de
zaak opneemt.
Men zou b. v. de geldelijke deelneming op/25 a/50 kunnen
vaststellen, en beginnen, zoodra er tien of twintig deelnemers
waren gevondenen dan met aankoop van enkele minder
duremaar erkend doelmatige werktuigen aanvangen.
Het spreekt van zelf, dat de gebruikers huur zouden moeten
betalendie huur zou zoo moeten worden berekend, dat
daarmede buiten de kosten van beheer, de werktuigen naar
hunne soort, in vijf tot tien jaren hoogstens, betaald waren,
en er tevens nog wat overschoot om als winst over het kapi-
taal te worden uitgekeerd. Dit laatste wijl dan zijdie weinig
of geen gebruik van de werktuigen makentoch nog hun be-
lang er in zouden kunnen vinden om daarin geldelijk deel
te nemen.
In het klein beginnende, zou men ook door eigen onder
vinding het best de meest geschikte regeling der zaak kunnen
vinden en dan zou ligt spoedig door algemeener toetreding
aan de zaak eene gewenschte uitbreiding kunnen worden gegeven,
zoodat men dan in vervolg van tijd een volledig stel der beste
en doelmatigste landbouw-werktuigen zou kunnen hebben
waarvan ieder landbouwer op weinig bezwarende voorwaarden
gebruik zou kunnen maken.
NOORD-IIOLLANDSCHE VLASFABRIEK.
Wij deelden onlangs het plan mede ter oprigting eener
vlasfabriek in den Anna-Paulowna polder. De zaak ondervindt,
gelijk wij vernemenaanvankelijk goede belangstelling en on-
dersteuning. In het Handelsblad van 3 Maart wordt deze
zaak ook besproken, door den ingenieur IV. F. del Campo
genaamd Campeigenaar van den Anna-Jacoba polder in Zee-
land.
Hij zegt daarvan
„Dit geschrift heeft op mij een gunstigen indruk gemaakt
vooreerst, wegens de belangrijkheid der zaak zelve, anderdeels
ter wille van de juistheid van hetgeen daarin wordt aangetoond
zoowel met opzigt tot de voordeelen der kunstmatige vlas-
„bereiding in het algemeen, als ten aanzien der gescliiedenis
„van de voormalige Dordscke fabriek in het bijzonder.
„Doordrongen van het groote nut eener verbeterde, meer
veredelde vlasbereidingvooral door de kunstmatige rooting
van het vlaswaardoor aan het Nederlandsche vlasgaan-
de weg, eene hoedanigheid zal kunnen gegeven worden,
welke zijne waarde verdubbeltniet onbekend met de gewo-
„ne en de kunstmatige vlasbereiding, welke laatste, ofschoon
„onvolledig, ook in ons land zich begint uit te breidenheb
ik met eenige der meest kundige vlasbouwers het genoemde
vlugschrift onderzoeht; hun oordeel was eenparig gelijk het
„mijne, dat namelijk de voorstelling der zaak in dit geschrift
alles behalve overdreven is en de kundige hoofddirecteur der
voormalige Dordsche fabriek, de Heer Keurenaertijdens
hare ontbinding het ver gebragt hadalle zwarigheden te
boven was gekomenen de fabriek alzoo nog zou bestaan
hebben, wanneer, ongelukkigenvijzehare slooping niet ver-
ordend ware.
„Ik begroet dus met vreugde het voornemen van genoera-
de Heeren omook gebruik makende van het licht hetwelk
later de eryaring omtrent die kunstmatige bereiding in Ier -